Στις απόκρημνες πλαγιές στα ριζά της Νεμέρτσικας, εκεί όπου ο χρόνος φαίνεται να έχει σταματήσει στα 800 μέτρα υψόμετρο, το χωριό Δολό ετοιμάζεται να φιλοξενήσει μια από τις πιο σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις της χρονιάς. Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, από τις 4 έως τις 6 Ιουλίου, θα πραγματοποιηθεί η εκδήλωση για το μαλλί των προβάτων (3rd Wool Dolo event). Η εκδήλωση γίνεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού στα πλαίσια του έργου με τίτλο «Μελέτη των αλυσίδων αξίας και των υλικών στην οικοτεχνία-χειροτεχνία» στο οποίο συμμετέχει το Εργαστήριο Ζωικής Παραγωγής & Προστασίας Περιβάλλοντος του Τμήματος Κτηνιατρικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η εκδήλωση αυτή που ξεκίνησε με πρωτοβουλία του καθηγητή κ. Γεώργιου Αρσένου, διευθυντή του παραπάνω Εργαστηρίου και η συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης για το μαλλί (European Wool Association, EWA), είναι μια γέφυρα μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, μια προσπάθεια αναβίωσης μιας τέχνης που για αιώνες κυριαρχούσε στην ελληνική ύπαιθρο και εξασφάλιζε ένδυση, οικιακά είδη, οικονομικά οφέλη και διατήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς στις ελληνικές οικογένειες.
Το Δολό, ένας από τους παραδοσιακούς οικισμούς στο Πωγώνι της Ηπείρου, χτισμένος σε ένα από τα πιο γραφικά σημεία της ελληνικής υπαίθρου, γίνεται για τρεις ημέρες το επίκεντρο μιας κίνησης που στοχεύει στην αναβίωση της επεξεργασίας και των τεχνικών υφαντικής του μαλλιού των προβάτων και την επαναφορά του στη σύγχρονη ζωή συνδέοντας την παράδοση και τη πολιτιστική ταυτότητα.
Από την απαξίωση στην αναγέννηση
Για αιώνες, το μαλλί των προβάτων, αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής κλωστοϋφαντουργίας. Από τις απλές οικιακές ανάγκες των ορεινών χωριών έως τις μεγάλες βιομηχανικές εξαγωγές, το μαλλί ήταν συνυφασμένο με την καθημερινότητα και την αγροτική οικονομία. Ωστόσο, οι κοινωνικοοικονομικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών, σε συνδυασμό με την ευρεία διάδοση των φθηνών συνθετικών ινών, οδήγησαν στην σταδιακή εγκατάλειψη αυτής της παραδοσιακής πρώτης ύλης. Σήμερα, περίπου 7.000 τόνοι μαλλιού στην Ελλάδα πετιούνται ή καίγονται αφού δεν υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησής τους. Εντούτοις, σε ευρωπαϊκό επίπεδο το μαλλί από σπάνιες φυλές προβάτων εξακολουθεί να αποτελεί πρώτη επιλογή για εξειδικευμένες αγορές υψηλής ποιότητας.
Μια πρωτοβουλία με όραμα
Το 3rd Wool Dolo event, είναι μια στρατηγική κίνηση που στοχεύει στην ανάδειξη των μοναδικών ιδιοτήτων του μαλλιού των ντόπιων φυλών και στην εξεύρεση νέων μεθόδων εκμετάλλευσης και αξιοποίησής του. Από τη κατασκευή οικολογικών στρωμάτων έως τις θερμομονώσεις κτηρίων, από τα χειροποίητα υφάσματα έως τις σύγχρονες βιοτεχνολογικές εφαρμογές, το μαλλί επανακάμπτει με νέες μορφές και χρήσεις. Ο Φόρης Κωσταράς, ιδιοκτήτης του Αγροτουριστικού Καταλύματος Kostaras Farm που φιλοξενεί την εκδήλωση στο Δολό, τονίζει τη σημασία αυτής της πρωτοβουλίας: «Το μαλλί είναι η κληρονομιά μας, η ταυτότητά μας. Σε έναν κόσμο που στρέφεται προς τα βιώσιμα και φυσικά υλικά, το μαλλί προσφέρει λύσεις που οι πρόγονοί μας γνώριζαν εδώ και χιλιετίες. Η εκδήλωσή μας είναι μια γέφυρα μεταξύ της παραδοσιακής σοφίας και των σύγχρονων αναγκών».
Από την πλευρά της, η Λένα Γεροθανάση από το The Pokari Project επισημαίνει τη σημασία της εκδήλωσης για τις νέες γενιές: «Αυτή η εκδήλωση είναι για μικρούς και μεγάλους, Θα υφάνουμε συλλογικά φλοκάτες και θα κεντήσουμε πάνω σε μάλλινες κουβέρτες. Όλα αυτά θα μπουν το Σάββατο το βράδυ στην κοντινή νεροτριβή και την Κυριακή το πρωί, θα δούμε την μαγική μεταμόρφωσή τους μόνο με τη δύναμη του νερού».
Ο καθηγητής της Κτηνιατρικής ΑΠΘ, κ. Γεώργιος Αρσένος ως επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος για το μαλλί αλλά και ιδρυτικό μέλος της EWA τονίζει: «Αναγνωρίζοντας την μηδενική σχεδόν εμπορική αξία του παραγόμενου μαλλιού στην Ελλάδα, αποφασίσαμε με μια ομάδα ανθρώπων να ξεκινήσουμε αυτή τη προσπάθεια ώστε να χτιστεί ξανά μια αλυσίδα αξίας του μαλλιού αναδεικνύοντας το ως βιώσιμη εναλλακτική πρώτη ύλη που έχει θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο και συμβάλλει στη βελτίωση ποιότητας ζωής. Ο Φόρης Κωσταράς και οι συνεργάτες του έγιναν κοινωνοί αυτής της προσπάθειας και δημιουργήθηκε στο Δολό Πωγωνίου, μια περιοχή κτηνοτροφική παράδοση, το πρώτο Εργαστήριο Ζωντανής Καινοτομίας (living lab) για το μαλλί του προβάτου με στόχο τη τοπική οικονομία και κοινωνία, συνδυάζοντας παραδοσιακή γνώση με καινοτόμες εφαρμογές. Η δράση αυτή σταδιακά δημιουργεί ένα νέο οικοσύστημα που φέρνει κοντά κτηνοτρόφους, συνεταιρισμούς, πολιτιστικούς φορείς και ερευνητές».
Πρόγραμμα γεμάτο εμπειρίες
Το πρόγραμμα της εκδήλωσης έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει μια ολοκληρωμένη εμπειρία. Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τον «κύκλο του μαλλιού» στο αγρόκτημα Kostaras, από τη στιγμή που κουρεύεται το πρόβατο έως τη μετατροπή του σε έτοιμο προϊόν. Εκθέσεις μάλλινων υφαντών και χειροτεχνημάτων, παραδοσιακών εργαλείων και μηχανημάτων θα αναβιώσουν τεχνικές που κινδυνεύουν να χαθούν. Η παρουσία ειδικών από τη Σουηδία, τη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ολλανδία υπογραμμίζει τη διεθνή διάσταση του θέματος. Η καινοτομία, οι ευρωπαϊκές ιστορίες επιτυχίας και οι νέες δυνατότητες αξιοποίησης θα αποτελέσουν τα κεντρικά θέματα των παρουσιάσεων.
Ένα μάθημα βιωσιμότητας
Σε μια εποχή όπου η βιωσιμότητα και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν κεντρικές προτεραιότητες, το μαλλί αναδεικνύεται ως ένα από τα πιο οικολογικά υλικά. Ανανεώσιμο, βιοδιασπώμενο, με εξαιρετικές ιδιότητες μόνωσης και αντοχής, προσφέρει εναλλακτικές λύσεις στα συνθετικά υλικά που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Η εκδήλωση στο Δολό μοιάζει με ένα μανιφέστο για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, όπου η παράδοση συναντά την καινοτομία, όπου το παρελθόν προσφέρει λύσεις στα προβλήματα του μέλλοντος. Σε έναν κόσμο που αναζητά την αυθεντικότητα και τη βιωσιμότητα, το μαλλί των ελληνικών βουνών έχει να διηγηθεί μια ιστορία που αξίζει να ακουστεί.
Διαβάστε ακόμα:
Ένα νησί χωρίς όνομα στα Ιωάννινα, στα 520 μέτρα υψόμετρο
Γιαννιώτικος Μπακλαβάς: 5 διευθύνσεις στα Ιωάννινα για να απολαύσετε την αυθεντική εκδοχή του
Καστροπολιτεία των Ιωαννίνων: Ένα αυτόνομο, μαγευτικό σύμπαν
