Σαν ένα κάλεσμα που δεν περιορίζεται από εποχές, σαν ένας ασύγκριτος θησαυρός που χαρίζεται απλόχερα στους ταξιδιώτες, προστατευμένη πίσω από τείχη που μαρτυρούν αιώνες εντυπωσιακής ιστορίας, η Παλιά Πόλη της Ρόδου δεν αποτελεί απλά έναν απαράμιλλο προορισμό, αλλά μια εμπειρία που καθηλώνει τον επισκέπτη σε κάθε βήμα. Όχι μόνο επειδή συνδυάζει το ιστορικό παρελθόν με τη σύγχρονη καθημερινότητα, αλλά επειδή σε μεταφέρει κατευθείαν στην καρδιά του μοναδικού της μεσαιωνικού παραμυθιού. Το διαπιστώνεις αμέσως περνώντας πύλες σαν την Ντ’ Αμπουάζ ή τη Θαλασσινή, καθώς σε κυριεύει η αίσθηση ότι έχεις ανοίξει μια πόρτα στον χρόνο και το ανακαλύπτεις πίσω από καμάρες και αψίδες που ψιθυρίζουν αιώνια μυστικά.
Από την Πλατεία Ιπποκράτους ως τον Πύργο του Ρολογιού, ακολουθώντας τη διαδρομή της Μεσαιωνικής Τάφρου και περπατώντας περιμετρικά των τειχών, λιθόστρωτα σοκάκια, μνημεία, εκκλησίες, παλάτια, επιβλητικές πύλες, προμαχώνες, πύργοι, βυζαντινά και οθωμανικά αποτυπώματα, υπενθυμίζουν τη στρατηγική σημασία της πόλης μέσα στους αιώνες και δικαιολογούν το χαρακτηρισμό της ως Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO. Σε αυτόν τον γοητευτικό, ανεξάντλητο λαβύρινθο, κάθε βήμα και κάθε εμπειρία σαν τις παρακάτω, αποτελεί μια μαγική αποκάλυψη που επιβεβαιώνει ότι η πολιτιστική κληρονομιά της Ρόδου μόνο ως οικουμενικής αξίας μπορεί να χαρακτηριστεί.
Οδός των Ιπποτών
Δύσκολα θα βρείτε σε ολόκληρο τον κόσμο πιο αυθεντικό και ατόφιο μεσαιωνικό δρόμο, από αυτή την ανηφορική, στρωμένη με βότσαλα οδό, όπου κάθε βήμα σε διακτινίζει κάπου ανάμεσα στον 14ο και τον 15ο αιώνα, τότε που οι βαριές πόρτες των πέτρινων «Auberge» ανοιγόκλειναν για να εισέλθουν οι Ιωαννίτες Ιππότες. Αυτός είναι ο δρόμος όπου κυρίως κατοικούσαν, χωρισμένοι σε επτά φρουριακού ύφους καταλύματα, αντίστοιχα των εθνικών ομάδων -«γλωσσών» όπως αποκαλούνταν- από τις οποίες προέρχονταν: Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Οβέρνη, Προβηγκία, Αραγονία και Αγγλία. Η στιβαρή αρχιτεκτονική τους παραμένει ανέπαφη στο πέρασμα των αιώνων, και περπατώντας κάτω από γοτθικές αψίδες είναι εύκολο να διακρίνεις πάνω στους ενισχυμένους τοίχους τους ανάγλυφους θυρεούς και σκαλιστά εραλδικά σύμβολα, εντείνοντας την παραμυθένια ατμόσφαιρα ενός από τους εμβληματικότερους ιστορικούς δρόμους της Ευρώπης.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Το νοσοκομείο των Ιπποτών το οποίο χτίστηκε μεταξύ 1440 και 1489, υποδέχεται τους επισκέπτες του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρόδου που στεγάζεται στους χώρους του ιστορικού κτίσματος, μέσω της οξυκόρυφης εισόδου με τα υστερογοτθικά σταυροθόλια, δίνοντας αμέσως το στίγμα ενός χώρου τόσο εντυπωσιακού, όσο και τα εκθέματα που φιλοξενεί. Και μόνο η εσωτερική αυλή με τη διώροφη στοά, τα παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά δάπεδα και το καθιστό λιοντάρι που συγκρατεί ένα κεφάλι ταύρου στα πόδια του, προκαλεί δέος. Ψηφιδωτά αλλά και επιτύμβιες στήλες κοσμούν και τις μικρότερες αυλές και το αίθριο του μουσείου, όπως η παράσταση του Έρωτα που ιππεύει ένα δελφίνι σε τρικυμισμένη θάλασσα, του 4ου αι. π.Χ.
Στη μεγάλη αίθουσα των ασθενών του πρώην μεσαιωνικού νοσοκομείου, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει ανάγλυφες επιτύμβιες πλάκες των Ιπποτών, θυρεούς και μια ρωμαϊκή σαρκοφάγο που αποδίδεται σε Μεγάλο Μάγιστρο των Ιωαννιτών Ιπποτών, πιθανότατα στον Ζαν ντε Λαστίκ. Ευρήματα ανασκαφών των ιταλοκρατούμενων Δωδεκανήσων και κυρίως της Ρόδου, συναντούμε στην τραπεζαρία και τις υπόλοιπες αίθουσες, έξοχα δείγματα γλυπτικής της Κλασικής και Ελληνιστικής περιόδου, αγγεία της Γεωμετρικής και Αρχαϊκής κεραμικής, ρωμαϊκά γλυπτά, ροδιακά νομίσματα και βέβαια τη γιγάντια, γεμάτη εκφραστικότητα κεφαλή του Ήλιου, θεού-προστάτη της αρχαίας Ρόδου.
Παλάτι Μεγάλου Μαγίστρου
Το σημείο όπου οι αρχαιολόγοι τοποθετούν τα θεμέλια του ιερού του Ήλιου διάλεξαν οι Ιππότες της Ρόδου για να χτίσουν ένα από τα πρώτα κτήριά τους στο νησί, το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου. Στο θεαματικό φρούριο που οι ντόπιοι αποκαλούν «Καστέλο», μας οδηγεί η Οδός των Ιπποτών και φτάνοντας κανείς μπροστά στους πανύψηλους κυλινδρικούς πύργους του που επιβλέπουν τη Μεσαιωνική Πόλη από το ψηλότερο σημείο της στα βορειοδυτικά, μένει έκθαμβος μπροστά στο μεγαλειώδες μεσαιωνικό σκηνικό. Διότι μπορεί το αρχικό παλάτι να ισοπεδώθηκε από μια έκρηξη το 1856 -πέντε αιώνες μετά την ολοκλήρωσή του-, αλλά ο Ιταλός Διοικητής των Δωδεκανήσων που το ξαναέχτισε το 1939, φρόντισε η κατοικία και η διοικητική του έδρα να είναι ακόμη μεγαλύτερη και επιβλητικότερη από το αρχικό παλάτι.
Το σπουδαίο μνημείο της Ιπποτοκρατίας λειτουργεί ως μουσείο, ενώ περνώντας κανείς από τη στολισμένη με αγάλματα διπλή λότζια της περίκλειστης αυλής στους εσωτερικούς χώρους του ανακτόρου, με έκπληξη βλέπει να τον υποδέχονται μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας οι Ιππότες της Μάλτας -απόγονοι των Ιωαννιτών Ιπποτών-, ως μέρος της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας έκθεσης «Από τους Ιωαννίτες στους Ιππότες της Μάλτας». Έχοντας μυηθεί στην ιστορία των Ιπποτών που έζησαν στη Ρόδο για πάνω από δύο αιώνες από το αφήγημα των τριών Μεγάλων Μαγίστρων της, κι έχοντας γνωρίσει τη σημερινή δράση των απογόνων τους στη Μάλτα, η συνέχεια της περιήγησης στο παλάτι μας αποκαλύπτει ευρήματα ανασκαφών στη Μεσαιωνική Πόλη, που αποτελούν τη βάση δύο ακόμη εκθέσεων. Η μία παρουσιάζει την αρχαία Ρόδο, ενώ η δεύτερη εστιάζει στη Ρόδο από την παλαιοχριστιανική εποχή μέχρι την κατάληψή της από τους Τούρκους το 1522.
Στις ψηλοτάβανες γοτθικές αίθουσες, θαυμάσια, μεγάλης κλίμακας ψηφιδωτά δάπεδα που μεταφέρθηκαν από τους Ιταλούς από κτήρια της Κω για να διακοσμήσουν το Παλάτι, εντυπωσιάζουν με τα λεπτομερή τους σχέδια, ενώ σε χώρους όπως η αίθουσα του Συμβουλίου, η τραπεζαρία και τα διαμερίσματα του Μεγάλου Μαγίστρου, η επίπλωση και η διακόσμηση με αυθεντικά κειμήλια εποχής -μεσαιωνικά έπιπλα, ζωγραφικοί πίνακες, αγάλματα, γλυπτά και περίτεχνοι κηροστάτες που πλαισιώνουν τα πέτρινα τζάκια- ζωντανεύουν με πιστότητα την εποχή που εδώ ζούσε ο ανώτατος άρχοντας του Τάγματος των Ιωαννιτών Ιπποτών, διοικώντας τον ξακουστό στρατό του.
Παναγία του Κάστρου
Στη βάση της Οδού των Ιπποτών, η αρχαιότερη και μεγαλύτερη από τις εκκλησίες εντός της μεσαιωνικής πόλης, ανάγεται στον 11ο αι. μ.Χ. και εντυπωσιάζει όχι μόνο με την πλούσια ιστορία και την ξεχωριστή αρχιτεκτονική της ταυτότητα, αλλά και με την αίσθηση γαλήνης που αποπνέει το εσωτερικό της. Πρόκειται για τη βυζαντινή μητρόπολη της Ρόδου, που αν και αρχικά έφερε τρούλο στο σταυροειδές της σχέδιο, μετασκευάστηκε κατά την έλευση των Ιωαννιτών Ιπποτών σε τρίκλιτη βασιλική με γοτθικά σταυροθόλια πάνω από το μεσαίο κλίτος. Οι Οθωμανοί επέφεραν επίσης σειρά μετατροπών στο ναό, που πλέον λειτουργούσε ως το μουσουλμανικό τέμενος «Καντουρί» με προστώο, τρεις ημισφαιρικούς τρούλους, μιναρέ και μιχράμπ, στοιχεία που αφαιρέθηκαν το 1940 από την ιταλική διοίκηση στο πλαίσιο αναβίωσης του ιπποτικού χαρακτήρα της πόλης. Έκτοτε, ανασκαφές στον προαύλιο χώρο έχουν φέρει στο φως από νομίσματα και κεραμικά ως ιπποτικούς τάφους, ενώ στο ανοιχτό για το κοινό θεαματικό εσωτερικό, μπορούμε να θαυμάσουμε σωζόμενα τμήματα τοιχογραφιών διαφόρων εποχών και μια έκθεση 28 φορητών εικόνων από ναούς της πόλης και της ροδίτικης υπαίθρου, που χρονολογούνται μεταξύ 14ου-18ου αι.
Συναγωγή Καχάλ Σαλώμ
Στην καρδιά της γαλήνιας εβραϊκής συνοικίας «La Juderia», η παλαιότερη εν λειτουργία εβραϊκή συναγωγή της Ελλάδας και η μόνη που διασώζεται και λειτουργεί σήμερα στη Ρόδο ξετυλίγει, μαζί με το παρακείμενο μουσείο, το νήμα της μακραίωνης και πολυτάραχης ιστορίας της Εβραϊκής Κοινότητας του νησιού.
Πρόκειται για μοναδική από τις τέσσερις συναγωγές που κάποτε υπήρχαν στη Ρόδο, χρονολογούμενη στο 1577 και αποκατεστημένη πλήρως μετά τις σοβαρές ζημιές που υπέστη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το τρίκλιτο εσωτερικό εντυπωσιάζει με τις πέτρινες κολώνες που ενώνονται με μεγάλα τόξα, αλλά και με το στρωμένο εξολοκλήρου με βότσαλα δάπεδο του 1840, τεχνική χαρακτηριστική της νησιωτικής αρχιτεκτονικής, που συνεχίζεται με ακόμη πιο περίτεχνα σχέδια στο προαύλιο με τις τοξωτές καμάρες.
Η έκθεση «Η Εβραϊκή Κοινότητα της Ρόδου» φιλοξενείται στη θέση του παλιού γυναικωνίτη που έχει μετατραπεί σε μουσείο και επιχειρεί να φωτίσει όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές της ζωής, της πίστης και της δραστηριότητας των Εβραίων του παρελθόντος και του παρόντος του νησιού, διαρθρωμένη σε τρεις ενότητες και παρουσιάζοντας ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό. Μετά την επίσκεψή σας στη Συναγωγή και τη γειτονιά της Τζουδερίας, μην παραλείψετε μια στάση στην Πλατεία Εβραίων Μαρτύρων, με το λιτό μνημείο στη μνήμη των 1.600 Εβραίων κατοίκων της Ρόδου, που συγκεντρώθηκαν και εκτοπίστηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου από τους ναζιστές κατακτητές τον Ιούλιο του 1944.
Οθωμανικά κτήρια
Το συναρπαστικό οικιστικό σύνολο της Παλιάς Πόλης δεν φέρει μόνο τη σφραγίδα του τάγματος των Ιπποτών της Ρόδου. Στο κυρίαρχο μεσαιωνικό ύφος με τις βυζαντινές, γαλλικές και ισπανικές επιρροές έρχονται να ενσωματωθούν τα δημόσια κτήρια -περίπου 14 τζαμιά, λουτρά, κρήνες, βιβλιοθήκη- που πρόσθεσαν οι Οθωμανοί κατακτητές, συμβάλλοντας στη δημιουργία αυτού του μοναδικού πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού κράματος που χαρακτηρίζει σήμερα την περιτοιχισμένη πόλη. Από τα πιο εντυπωσιακά, το πρώτο μουσουλμανικό τέμενος, χτίστηκε το 1523 κατά παραγγελία του Σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄, φέρει το όνομά του και ξεχωρίζει χάρη στον ύψους 34,5 μέτρων μιναρέ του που αναμετράται με τον παρακείμενο Πύργο του Ρολογιού.
Στην αυλή του τζαμιού Σουλεϊμανιγιέ -όπως επίσης αποκαλείται- σώζεται η θολωτή, οκτάπλευρη κρήνη καθαρμού, ενώ από το 1794 απέναντί του βρίσκεται η περίφημη βιβλιοθήκη Αχμέτ Χαφούζ. Κατηφορίζοντας τη γεμάτη τουριστική κίνηση οδό Σωκράτους, την προσοχή τραβά το τζαμί Μεχμέτ Αγά με τον πρωτότυπο ξύλινο μιναρέ του.
Πρόκειται για τέμενος που κατασκευάστηκε το 1820 στα ερείπια προγενέστερου κτίσματος, με μια τριπλή οθωμανική κρήνη στη βάση του. Στη γαλήνια και σκιερή Πλατεία Πλάτωνος, ο λευκός μιναρές με μπαλκόνι του τεμένους Ιμπραήμ Πασά προβάλλει ανάμεσα στις φυλλωσιές των δέντρων, υποδηλώντας τη θέση του τζαμιού με τον δωδεκάπλευρο τρούλο που στέκει εδώ από το 1540, φέροντας επιγραφή που αναφέρει ότι βρίσκεται πάνω στον ιερό δρόμο προς τη Μέκκα, αλλά και τη δική του περίτεχνη κρήνη ακριβώς απέναντι. Το δικό της τζαμί έχει και η ατμοσφαιρική Πλατεία Δωριέως που μάλιστα θεωρείται το σημαντικότερο μουσουλμανικό κτίσμα της Παλιάς Πόλης.
Πρόκειται για το τέμενος του Ρετζέπ Πασά, χτισμένο το 1588, πλέον σε άσχημη κατάσταση η οποία δεν επιτρέπει την επίσκεψη στο περίτεχνο εσωτερικό του που κοσμείται με στίχους από το Κοράνι, διαθέτει αυλή με το μαυσωλείο του Μεγάλου Βεζύρη και ιδρυτή του, Ρετζέπ Πασά, αλλά και οκτάγωνη τελετουργική κρήνη που διατηρείται σε καλή κατάσταση. Κλειστό παραμένει και το ορθογώνιο τέμενος του Σουλτάν Μουσταφά με την στολισμένη με ανάγλυφα κρήνη του να θυμίζει πηγάδι, ενώ στην αυλή του τα Δημοτικά Λουτρά Γενί Χαμάμ είναι ένα από τα τρία «τούρκικα μπάνια» που κάποτε υπήρχαν στην Παλιά Πόλη.
Διαβάστε ακόμα:
H πολυσύνθετη αρχιτεκτονική της Παλιάς Πόλης της Ρόδου
