Αν και η Κόνιτσα είναι συνυφασμένη με τις απότομες χαράδρες του Αώου και τα καταπράσινα δάση της Βόρειας Πίνδου, λίγοι φαντάζονται ότι αυτή η ακριτική γωνιά της Ελλάδας κρύβει σημεία γεμάτα χρώματα, αντιθέσεις και ήχους που ανακαλούν μια άλλη εποχή. Στο τοπίο αυτό, όπου η φύση παραμένει σχεδόν ανέγγιχτη και η αίσθηση του αποτραβηγμένου χώρου κυριαρχεί, δεν είναι τυχαίο ότι αναπτύχθηκε ο μοναχισμός σε τόπους μακριά από τα βλέμματα, μέσα στη σιωπή και τη μεγαλοπρέπεια των βουνών.
Μονή Παναγίας Στομίου
Χτισμένη ανάμεσα στις απότομες χαράδρες της Τύμφης, η Μονή Παναγίας Στομίου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της Κόνιτσας, με ιστορία που μαρτυρά την αδιάκοπη παρουσία του μοναχισμού στην περιοχή. Το πρώτο μοναστήρι ιδρύθηκε το 1442 στις πλαγιές της Τραπεζίτσας, ενώ το 1774, για λόγους που δεν έχουν καταγραφεί στις πηγές, μεταφέρθηκε στη σημερινή τοποθεσία του. Κατά την Κατοχή υπέστη σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή από τους Γερμανούς, με τον κυρίως ναό να διασώζεται σχεδόν ανέπαφος, στοιχείο που ενισχύει ακόμη περισσότερο τη συμβολική του αξία.
Σήμερα, η Μονή Στομίου παραμένει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μοναστήρια της περιοχής, γνωστή για τα θρησκευτικά κειμήλια που φυλάσσονται στο εσωτερικό της. Ταυτόχρονα αποτελεί αγαπημένο προορισμό για τους λάτρεις της πεζοπορίας, καθώς εντάσσεται σε μια εντυπωσιακή διαδρομή που ξεκινά από την Κόνιτσα και προσφέρει στον επισκέπτη μοναδική θέα προς τον ποταμό Αώο και το επιβλητικό ορεινό τοπίο της Πίνδου.
Μονή Μολυβδοσκέπαστης
Στο σημείο όπου ο Αώος συναντά τον ποταμό Σαραντάπορο βρίσκεται η μονή Μολυβδοσκέπαστης. Το ιδιότυπο όνομά της προέρχεται από τις μολύβδινες πλάκες που κάλυπταν παλαιότερα την οροφή του καθολικού. Η μονή ξεχωρίζει για τις σπάνιες αγιογραφίες και την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική της, ενώ η ίδρυσή της ανάγεται στα χρόνια του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Δ΄ του Πωγωνάτου (7ος αιώνας). Για πολλές δεκαετίες το μοναστήρι παρέμεινε έρημο και πολλά από τα κειμήλιά του είχαν κλαπεί, μέχρι που το 1988 άρχισε ξανά να λειτουργεί ως θρησκευτικός χώρος. Βρίσκεται σε ελάχιστη απόσταση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και απέχει μόλις 20 χλμ. από την Κόνιτσα.
Μονή Ζέρμας
Η μονή Ζέρμας ξεχωρίζει για το εντυπωσιακό καθολικό της και τις περίτεχνες ανάγλυφες διακοσμήσεις, που θεωρούνται από τις πιο ξεχωριστές στην Ήπειρο. Σύμφωνα με τον θρύλο, ιδρύθηκε στα χρόνια του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Δ΄ του Πωγωνάτου, στον 7ο αιώνα, ενώ τη σημερινή της μορφή απέκτησε το 1656. Στο εσωτερικό της σώζονται σπάνιες τοιχογραφίες και επιμελημένα ανάγλυφα, τα οποία προσδίδουν στο μνημείο ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία και το κατατάσσουν ανάμεσα στα πιο σημαντικά της περιοχής.
Μονή Εισοδίων Θεοτόκου
Κοντά στον οικισμό Μοναστήρι της Κόνιτσας βρίσκεται η μονή Εισοδίων της Θεοτόκου. Σύμφωνα με επιγραφή στο καθολικό, ιδρύθηκε το 1672 και γνώρισε πολλές καταστροφές στην πορεία της ιστορίας της, μέχρι που αποκαταστάθηκε πλήρως. Τη σημερινή της μορφή απέκτησε το 1819 και λειτούργησε ως ανδρικό μοναστήρι μέχρι το 1975. Σήμερα, τα περισσότερα κελιά έχουν διαμορφωθεί σε ξενώνες, ενώ ο επισκέπτης μπορεί να δει από κοντά σπάνια κειμήλια μεγάλης αξίας. Δίπλα στο μοναστήρι σώζεται και ένα μικρό κτίσμα, γνωστό στην τοπική παράδοση ως «του Τούρκου η κρεβάτα», που συνδέεται με παλιές διηγήσεις της περιοχής.
Μονή Στράτσιανης
Σε μικρή απόσταση από το ομώνυμο χωριό βρίσκονται τα ερείπια της Μονής Αγίας Τριάδας Στράτσιανης. Το μοναστήρι υπέστη μεγάλες καταστροφές τον 20ό αιώνα, με αποτέλεσμα να χαθεί μεγάλο μέρος του συγκροτήματος. Το τέμπλο και οι εικόνες μεταφέρθηκαν στον κεντρικό ναό του Αγίου Γεωργίου στο χωριό, όπου φυλάσσονται μέχρι σήμερα. Στη βορειοδυτική πλευρά του παλιού καθολικού ανεγέρθηκε νέος ναός αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα, ο οποίος φιλοξενεί σπάνιες εικόνες και αγιογραφίες, διατηρώντας ζωντανή τη θρησκευτική παράδοση της περιοχής.
Διαβάστε ακόμα:
Κόνιτσα: Εξερευνώντας τα παραδοσιακά γεφύρια που ενώνουν το χθες με το σήμερα
Κόνιτσα: Ο παράδεισος του καγιάκ με τα πέτρινα γεφύρια και τα ιαματικά ατμόλουτρα
Άγνωστες διαδρομές στην ορεινή Ελλάδα: Από το Λιτόχωρο στην Κόνιτσα
