Περπατώντας στα σοκάκια της Χώρας της Ίου, μπορείς να βρεις στο σπίτι Βαρίνου την έκθεση που διοργανώνει ο Δήμος Ιητών με θέμα «Ταξίδι στην Ίο» και τις μοναδικές φωτογραφίες του Κρίστιαν Ντίνερ. Αυτό στάθηκε ως αφορμή να μιλήσουμε με την κόρη του φωτογράφου, Ανίνα.
Ο Κρίστιαν Ντίνερ (1937-2016), γεννημένος στη Λειψία, υπήρξε ένας πολυσχιδής Γερμανός δημιουργός: φωτογράφος, γραφίστας, επιμελητής και συλλέκτης, που αφιέρωσε τη ζωή του στην αναζήτηση της ομορφιάς και της ελευθερίας. Η καλλιτεχνική του διαδρομή ξεκίνησε στη μεταπολεμική Ανατολική Γερμανία και συνεχίστηκε στη Δυτική, περνώντας από το Βερολίνο και το Μόναχο, για να καταλήξει στην Ίο, τον επίγειό του παράδεισο.
Από το 1958, ο Ντίνερ ταξίδευε συστηματικά στην Ελλάδα, φωτογραφίζοντας μια μεσογειακή ζωή που έμοιαζε ανέγγιχτη από τον εκμοντερνισμό. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, μαζί με τη σύντροφό του Ούρσουλα (και μετέπειτα σύζυγό του), ανακάλυψαν την Ίο -τότε παρθένα, χωρίς δρόμους, νερό ή ηλεκτρικό. Εκεί εγκαταστάθηκαν, μεγάλωσαν την κόρη τους και έκτισαν, με τα ίδια τους τα χέρια και τη βοήθεια ντόπιων τεχνιτών, ένα αρχιτεκτονικό «θέατρο από πέτρα», όπως το περιγράφει ο συγγραφέας Μίχαελ Κρίγκερ.
Η ζωή του Ντίνερ διαπλέκεται με το τοπίο και τους ανθρώπους της Ίου. Οι φωτογραφίες του καταγράφουν πρόσωπα, φως και στιγμές, πάντα με σεβασμό και λεπτότητα. Λίγο πριν τον θάνατό του στην Αθήνα, το 2016, εξέδωσε ιδιωτικά το φωτογραφικό λεύκωμα A Journey to Ios, μια ποιητική ελεγεία για το νησί, τη φύση και την ανθρώπινη δημιουργία. Το έργο του, που περιλαμβάνει και σημαντικές αφίσες για τον γερμανικό κινηματογράφο, ετοιμάζεται να παρουσιαστεί σε έκθεση με τίτλο Looking for Beauty. Εμπνεύστρια και καλλιτεχνική επιμελήτρια της έκθεσης είναι η κόρη του Ντίνερ, Ανίνα, με τη βοήθεια της Αθανασίας Ψαράκη (Υπεύθυνης Πολιτιστικών Θεμάτων Δήμου Ιητών). Προσκεκλημένος από τη CK Strategies, μπόρεσα στο νησί της Ίου να βρω την κόρη του Κρίστιαν Ντίνερ, Ανίνα, και να μιλήσω μαζί της στα γαλλικά.
Τι είδους φωτογράφος ήταν ο Κρίστιαν Ντίνερ;
Αναλογικός. Nikon και Hasselblad. Της στιγμής. Έκανε ο ίδιος τις εκτυπώσεις σε ασπρόμαυρο. Για τη δουλειά του ως γραφίστας (αφίσες κινηματογράφου κ.ά.), έκανε πορτρέτα, φωτογραφίες στο στούντιο, με τεχνητό φως.
Υπάρχει κάποια σειρά, περίοδος ή έργο για το οποίο ήταν ιδιαίτερα περήφανος;
Δεν ήταν περήφανος, αλλά υπήρχαν φωτογραφίες που αγαπούσε ιδιαίτερα. Τα πορτρέτα των αντρών, των τεχνιτών, που συμμετείχαν και που υλοποίησαν τις ιδέες του στην Ίο.
Πότε και πώς ανακάλυψε το νησί της Ίου για πρώτη φορά;
Το 1958, οι γονείς μου ταξίδεψαν στην Ελλάδα, αναζητώντας -και υπό τη μεγάλη γοητεία- της αρχαίας Ελλάδας. Αυτό το ταξίδι τους οδήγησε στη Μύκονο και έπειτα στη Δήλο. Επιστρέφοντας στη Μύκονο, συνάντησαν ένα ζευγάρι Ελβετών ηθοποιών που μόλις είχαν επιστρέψει από την Ίο: «Ίος, είναι το νησί για εσάς τους δύο!» Και πήραν το επόμενο καράβι.
Τι ήταν αυτό που, κατά τη γνώμη σας, τον συγκίνησε ή τον μάγεψε τόσο σε αυτό το νησί;
Το φως, η καθαρότητα των δύο μπλε -της θάλασσας και του ουρανού-, το χρυσαφένιο χρώμα των βράχων και των λίθων. Οι ανθρώπινες συναντήσεις, οι τεχνίτες, οι γάτες.
Επέστρεφε συχνά στην Ίο; Δημιούργησε δεσμούς με ντόπιους ή με την καλλιτεχνική κοινότητα;
Από το 1958, έρχονταν κάθε καλοκαίρι, για πολλούς μήνες. Αγόρασαν το πρώτο οικόπεδο και άρχισαν να χτίζουν. Χωρίς νερό, χωρίς ηλεκτρικό, χωρίς δρόμους, χωρίς αυτοκίνητο. Δεν ήταν μια ιδέα περιπέτειας, αλλά ένα όνειρο, μια αναζήτηση της ομορφιάς. Λίγο πριν πεθάνει, εξέδωσε και αφιέρωσε ένα βιβλίο, με τις φωτογραφίες του, στο νησί της Ίου και στους κατοίκους του. Αυτές είναι οι φωτογραφίες που εκτίθενται, σε αυθεντικές εκτυπώσεις, στο μουσείο «Ένα ταξίδι στην Ίο». Αυτός είναι και ο τίτλος του βιβλίου: «Ένα ταξίδι στην Ίο».
Επισκεφθήκατε εσείς η ίδια το νησί μαζί του; Αν ναι, ποιες έντονες αναμνήσεις κρατάτε από αυτές τις στιγμές που μοιραστήκατε;
Οι γονείς μου με συνέλαβαν στην Ίο. Από την ηλικία των τεσσάρων ετών, έρχομαι πάντα το καλοκαίρι, μερικές φορές και τον χειμώνα. Είμαι μοναχοπαίδι. Έχω πολύ έντονες και βαθιές αναμνήσεις: κάθε σταγόνα νερού είναι πολύτιμη, η θαυμαστή στιγμή του να μαζεύεις τα πρώτα λεμόνια, τα δέντρα που μεγαλώνουν, οι βουτιές με τον πατέρα μου, ο αριθμός των ψαριών, η μαγεία του σημείου του Απέραντου Γαλάζιου (κάποιες σκηνές της ταινίας του Luc Besson γυρίστηκαν στους πρόποδες του σπιτιού), οι μεγάλες πεζοπορίες, οι γάτες, η κουκουβάγια που μεγαλώσαμε. Οι ρίζες μου είναι στην Ίο. Η τελευταία φράση που μου είπε ο πατέρας μου: «Και εσύ, κρατάς τη φλόγα».
Τα τελευταία έξι χρόνια, τα μέρη Garden of Ios, Agora Café and Bar, bib shop -η μητέρα μου είχε κατάστημα μόδας, δημιουργούσε κάθε χειμώνα, για 20 χρόνια, μια συλλογή ρούχων, πάντα με το ίδιο ύφασμα, και ο πατέρας μου έκανε τις φωτογραφίες–, όπως και το μουσείο A Journey to Ios, υπάρχουν και ζουν.
Πιστεύετε ότι η Ίος αντιπροσώπευε για εκείνον έναν τόπο διαφυγής, γαλήνης ή καλλιτεχνικής αναζήτησης;
Η Ίος ήταν το καλοκαίρι, η ζωή. Ο χειμώνας, στη Γερμανία, ήταν για να ονειρεύεται την Ίο. Να ονειρεύεται και να σχεδιάζει πώς θα εξελιχθεί το σπίτι, ο κήπος, τα δέντρα. Ήταν ο ίδιος ο αρχιτέκτονας.
Τι προσπαθούσε να μεταδώσει μέσα από τις φωτογραφίες του για το νησί;
Αποτύπωνε τη ζωή, τη χαρά, τα συναισθήματα. Τον σεβασμό που ένιωθε για τους άνδρες και τις γυναίκες της Ίου.
Υπάρχουν σήμερα σε εξέλιξη κάποια πρότζεκτ γύρω από τη δουλειά του (αρχεία, έκθεση, βιβλίο);
Ναι. Σχεδιάζω μια έκθεση που θα συγκεντρώνει το σύνολο του έργου του. Μια περιοδεύουσα έκθεση, στις πόλεις όπου δημιούργησε ο πατέρας μου: Λειψία, Βερολίνο, Κολωνία, Μόναχο, Αμβούργο, καθώς και στην Αθήνα, στο Μουσείο Μπενάκη. Θα συνοδεύεται από μια ρετροσπεκτίβα των ταινιών των Fassbinder, Schlöndorff, von Trotta κ.ά., για τις οποίες δημιούργησε τις αφίσες.
Ποιο είναι το μήνυμα των φωτογραφιών του για το ελληνικό καλοκαίρι;
Ελευθερία. Ελευθερία του πνεύματος, ελευθερία του σώματος. Η ομορφιά μέσα στην απλότητα, το φως, το βάθος, η δύναμη και η ενέργεια της Ίου, νησί των Κυκλάδων.
Διαβάστε ακόμα:
Διακοπές στην Ίο: Oι κορυφαίες δραστηριότητες για να εξερευνήσετε τη φυσική ομορφιά της
Διακοπές στην Ίο: Εξερευνώντας τα χωριά και τους οικισμούς της
