Οι κορυφαίες πολιτιστικές δραστηριότητες στην Κεντρική Εύβοια

Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας Αρέθουσα

Στο βιομηχανικό κτίριο των αρχών του 20ού αιώνα λειτουργούσε η οινοπνευματοποιία Αρέθουσα έως το 1980. Έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο πολιτισμικής κληρονομιάς και είχε κτιστεί στο βιομηχανικό προάστιο του Αγίου Στεφάνου, ώστε να είναι κοντά στη θάλασσα και στον κάμπο του Λήλαντα όπου παράγονταν οι σταφίδες που χρησιμοποιούνταν ως πρώτη ύλη. Από το 2021 οι εγκαταστάσεις αυτές φιλοξενούν το Αρχαιολογικό Μουσείο Αρέθουσα. Τις εκθέσεις του, που είναι χωρισμένες σε θεματικές ενότητες και εκτείνονται στους ορόφους, αποτελούν ευρήματα από όλη την Εύβοια και την Σκύρο, από την Παλαιολιθική εποχή ως τις αρχές του 20ού αιώνα. Προβάλλουν επιλεγμένες πτυχές της ιστορίας των δύο νησιών που αφορούν την πολιτειακή οργάνωση, την οικονομία, τις πολιτισμικές ταυτότητες και τη λατρεία.

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η εισαγωγική ενότητα με την παρουσίαση των δύο προορισμών που ήταν γνωστοί ήδη από την αρχαιότητα, του Ευρίπου με το μοναδικό παλιρροϊκό φαινόμενο και των ιαματικών νερών της Αιδηψού, όπως έχουν απεικονιστεί σε αγγεία της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ. Εντυπωσιακό είναι το άγαλμα του Ποσειδώνα που ανελκύστηκε από τον βυθό του πορθμού και ιδιαίτερη θέση κατέχει το ύφασμα που κάλυπτε τα καμένα οστά του άνδρα από το Ηρώο στο Λευκαντί το οποίο μεταφέρθηκε από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και εκτίθεται για πρώτη φορά στην Εύβοια 40 χρόνια μετά την εύρεσή του. Οι εκθέσεις εμπλουτίζονται με διαδραστικό χάρτη περιήγησης σε θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην Εύβοια και τη Σκύρο, ντοκιμαντέρ και πολυμεσικές εφαρμογές.

Λαογραφικό Μουσείο Κύμης

Στεγάζεται σε τριώροφο νεοκλασικό κτίριο του τέλους του 19ου αιώνα και ιδρύθηκε το 1981 από το Μορφωτικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογο Κύμης. Θεωρείται το μεγαλύτερο και καλύτερα οργανωμένο λαογραφικό μουσείο της Εύβοιας και ένα από τα καλύτερα λαογραφικά μουσεία της ελληνικής περιφέρειας. Η συλλογή του μουσείου δημιουργήθηκε χάρη σε δωρεές των κατοίκων. Στο ισόγειο θα βρεθείτε στη μεγάλη αίθουσα με τις φορεσιές, τις στολές των πολεμιστών των Βαλκανικών Πολέμων, τα άμφια του αγίου Νεκταρίου, τα ιερά σκεύη, τα ξυλόγλυπτα και τα κοσμήματα. Στο ίδιο επίπεδο βρίσκεται η αίθουσα με τα σκεύη οικιακής χρήσης.

Στον επάνω όροφο υπάρχουν οι χώροι που αναπαριστούν το σαλόνι και την κρεβατοκάμαρα του 19ου αιώνα, η αίθουσα με τον αργαλειό και τα υφαντά, οι τρεις μικρότερες με τα κεντήματα και τα πλεχτά και εκείνη με φωτογραφίες της Κύμης, καθώς και ντοκουμέντα από τη ζωή του Κυμαίου κορυφαίου γιατρού με την παγκόσμια ακτινοβολία Γ. Παπανικολάου. Στο υπόγειο στεγάζονται αναπαραστάσεις κηροπλαστείου και του παραδοσιακού κατωγιού με το κελάρι και τα γεωργικά εργαλεία. Στον κήπο υπάρχει υπαίθριο κυκλικό θέατρο 250 θέσεων, το οποίο φιλοξενεί πολλές εκδηλώσεις (Τηλ: 22220 22011).

Το μουσείο διαθέτει και παράρτημα που στεγάζεται στο Αρχοντικό Χρυσανθόπουλου, στο χωριό Πύργος. Εκεί, φιλοξενείται η συλλογή του λαϊκού ταλαντούχου καλλιτέχνη του 19ου αιώνα Σωτήρη Χρυσανθόπουλου, ο οποίος άφησε κοσμικό όσο και θρησκευτικό έργο.

Η αρχαία Κύμη

Στην ευρύτερη περιοχή της σημερινής Κύμης, στο λόφο Βιγλατούρι Οξυλίθου έχουν αποκαλυφθεί τα ερείπια της αρχαίας Κύμης, της πόλης που συνδέεται με τον ελληνικό αποικισμό του 8ου αι. π.Χ. στη Δύση και τη δημιουργία της ομώνυμης αποικίας στη Μεγάλη Ελλάδα. Η θέση, που διαθέτει εξαίρετη θέα στη θάλασσα, βρίσκεται δίπλα στον ποταμό Μανικιά και στο μέσο μιας εύφορης πεδιάδας που προσέλκυσαν τους κατοίκους από την προϊστορική εποχή μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια. Κατά τις ανασκαφές αποκαλύφθηκε ένας ολόκληρος οικισμός της προϊστορικής και γεωμετρικής περιόδου με σπίτια, ιερά, πλατείες, δρόμους και τάφους. Τα ερείπια που είναι ορατά και καλύπτουν όλες τις πλαγιές του λόφου, ανήκουν κυρίως στον οικισμό των γεωμετρικών χρόνων, του οποίου η έκταση δεν έχει ακόμη διαπιστωθεί στο σύνολό της. Έχουν αποκαλυφθεί ορθογώνια και αψιδωτά οικοδομήματα, λιθόστρωτοι δρόμοι, καθώς και μικρό τμήμα του τείχους στους πρόποδες του λόφου. Οι ανασκαφικές έρευνες στον χώρο ξεκίνησαν το 1984.

Το κάστρο του Αγίου Γεωργίου

Το βυζαντινό κάστρο βρίσκεται βόρεια της Κύμης. Σήμερα είναι ερειπωμένο, αλλά η θέα από τα τείχη του είναι πανοραμική και προκαλεί δέος -μάλιστα λόγω του σημείου όπου κτίστηκε χρησίμευε και ως φρυκτωρία για τη μετάδοση σημάτων με φωτιές προς τη Σκύρο, τις Σποράδες έως και το Άγιο Όρος. Πίσω από το βράχο στον βρίσκεται ρέει ο ποταμός Αποκλείστης στο ομώνυμο φαράγγι το οποίο έχει ύψος 300 -350 μ. και πλάτος 10-40 μ. Τα τείχη του φρουρίου διασώζονται σε ύψος μέχρι 4 μ. Το κάτω μέρος τους είναι κατασκευασμένο στη βυζαντινή εποχή, ενώ το επάνω επί Φραγκοκρατίας. Διακρίνονται ακόμα τοίχοι τετράγωνων πύργων και μια δεξαμενή νερού. Στον περίβολο βρισκόταν το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου το οποίο καταστράφηκε αλλά ξανακτίστηκε λίγο έξω από το κάστρο, στα νοτιοανατολικά. Στη γιορτή του αγίου συρρέει πλήθος πιστών.

Η μονή Σωτήρος

Σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε από μοναχούς του Αγίου Όρους τον 15ο αιώνα σ’ ένα απόκρημνο και ερημικό σημείο, σε υψόμετρο 280 μ. και απέχει μόλις 4 χιλιόμετρα από την Κύμη. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο κτιριακό συγκρότημα με φρουριακή μορφή που περιβάλλεται από τέσσερις πτέρυγες κτιρίων. Στο κέντρο υψώνεται ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο και έναν σπουδαίο χρυσοκέντητο επιτάφιο της Αποκαθήλωσης. Κατά τον 17ο αιώνα στη μονή εγκαταβιούσε μεγάλος αριθμός μοναχών και διέθετε μεγάλη πνευματική ακτινοβολία. Καταστράφηκε από τον πασά της Καρύστου Ομέρ Μπέη την περίοδο 1821-1823 και επισκευάστηκε το 1847. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής προσέφερε καταφύγιο σε πολλούς πατριώτες. Το τέλος του πολέμου, το 1944, τη βρήκε με ελάχιστο προσωπικό και σε κακή οικονομική κατάσταση. Έκλεισε το 1968 με το θάνατο του μοναδικού εναπομείναντος ιερομόναχου και από το 1976 έγινε γυναικεία μονή.

Η αρχαία Ερέτρια

Η Ερέτρια αναπτύχθηκε από το τέλος της νεολιθικής εποχής μέχρι τη σύγχρονη, στην πεδιάδα νοτιοδυτικά της Χαλκίδας. Υπήρξε σπουδαία ναυτική δύναμη σε όλη την αρχαιότητα, με πρώτη αναφορά στον Όμηρο που την περιέλαβε στον κατάλογο των πόλεων που συμμετείχαν με πλοίο στον Τρωϊκό πόλεμο. Τη μακραίωνη ιστορία της περιοχής αποτυπώνουν οι σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώροι που ανακάλυψαν οι ανασκαφείς της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, της Αμερικάνικης και της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής. Τα ερείπια της αρχαίας Ερέτριας σώζονται διάσπαρτα κάτω από τη σύγχρονη πόλη, σε όλη την έκταση που φθάνει από την ακτή έως το λόφο στα βόρεια, όπου βρισκόταν η ακρόπολη. Οι ανασκαφείς έχουν φέρει στην επιφάνεια, μεταξύ άλλων, αρχαίο θέατρο, γυμνάσιο, ανάκτορα, αγορά, θεμέλια ναών του Διονύσου και του Απόλλωνα, βωμούς και ιερά. Το σημαντικότερο και πιο γνωστό μνημείο είναι ο ναός του Δαφνηφόρου Απόλλωνα. Ήταν το θρησκευτικό κέντρο και ο βασικός χώρος λατρείας της αρχαίας πόλης και βρισκόταν στον κεντρικό πυρήνα της, βορειότερα της αγοράς.

Το θέατρο είναι από τα αρχαιότερα γνωστά μνημεία του είδους. Σύμφωνα με ενδείξεις, πρέπει να κατασκευάστηκε αρχικά τον 5ο αι. π.Χ., μετά την περσική καταστροφή και την ανοικοδόμηση της πόλης, ενώ η περίοδος της μεγαλύτερης ακμής του ήταν ο 4ος αι. π.Χ. Από τα πιο ενδιαφέροντα μνημεία της αρχαίας Ερέτριας είναι το Ισείον, ναός αφιερωμένος στην Ίσιδα και σε άλλες αιγυπτιακές θεότητες. Θεωρείται του 4ου αι. π.Χ. και πλαισιωνόταν από άλλα κτίσματα και βοηθητικούς χώρους. Σε μια έπαυλη που κτίστηκε το 370 π.Χ. και έμεινε σε λειτουργία για περίπου έναν αιώνα, βρέθηκε ένα μωσαϊκό δάπεδο της με παραστάσεις Νηρηϊδος σε Ιππόκαμπο, μάχες Αριμασπών και Γρυπών, Σφιγγών και Λεφυτών. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της οικιακής αρχιτεκτονικής των κλασικών και Ελληνιστικών χρόνων.

Πλάι στον αρχαιολογικό χώρο της Ερέτριας λειτουργεί από το 1960 Αρχαιολογικό Μουσείο με ευρήματα ανασκαφών της ευρύτερης περιοχής που χρονολογούνται από την Προϊστορική έως την Ρωμαϊκή περίοδο. Περιλαμβάνουν κεραμική, γλυπτά και ανάγλυφα της Αρχαϊκής, Κλασικής και Ελληνιστικής Εποχής, χάλκινα αντικείμενα, κοσμήματα από χρυσό, ασήμι, χαλκό και φαγεντιανή κ.ά.

(Τηλ: 22290 62206)

Το λιοτρίβι του Κασομούλη

Η Άνω Ποταμιά είναι ένας όμορφος μικρός οικισμός που βρίσκεται πάνω στον λόφο στη νότια πλευρά του ποταμιού της Σκοτεινής που εκβάλλει στην Πλατάνα. Στα βορειοδυτικά του οικισμού υψώνεται ο ηφαιστειογενής λόφος του Αγίου Νικολάου, όπου βρισκόταν η ακρόπολη των κλασικών χρόνων. Χαρακτηριστικό, μάλιστα, είναι πως τα σπίτια της Άνω Ποταμιάς είναι κτισμένα με την κόκκινη ηφαιστειακή πέτρα της περιοχής. Όπως στα περισσότερα ελαιοπαραγωγικά χωριά, στην προβιομηχανική εποχή λειτουργούσαν παραδοσιακά λιοτρίβια. Έχει διασωθεί το ένα από αυτά, κτισμένο το 1844, το οποίο διατηρεί το όνομα του Κασομούλη, του παλαιού του ιδιοκτήτη. Στον εσωτερικό χώρο θα δείτε πως συνέθλιβαν τις ελιές με τις μυλόπετρες και πως διαχώριζαν το λάδι από τον πολτό που προήλθε από την σύνθλιψη του ελαιόκαρπου. Εκτίθενται, επίσης, διάφορα αντικείμενα που σχετίζονται με την παραγωγή και τη χρήση του λαδιού.

Τηλ: 22220 71412

Αρχαιολογικός χώρος και Μουσείο Άνω Ποταμιάς

Στην κορυφή και στη δυτική πλαγιά του λόφου Καστρί της Άνω Ποταμιάς, έχουν βρεθεί ερείπια οικισμού των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Ο οικισμός περιβάλλεται από ισχυρό οχυρωματικό τείχος το οποίο χάνεται ανάμεσα στην πυκνή βλάστηση. Τα αρχαιότερα ίχνη κατοίκησης στο Καστρί χρονολογούνται στη Νεολιθική εποχή (4η χιλιετία π.Χ.), όπως δείχνουν επιφανειακά ευρήματα. Ο οικισμός της κλασικής εποχής ιδρύθηκε τον 4ο αι. π.Χ. και θεωρήθηκε ότι μέχρι και τον 3ο αι. π.Χ. ανήκε στην επικράτεια της Ερέτριας. Από τις ανασκαφές προέκυψε το συμπέρασμα ότι στην περιοχή υπήρχαν οικοτεχνικές δραστηριότητες και ανακαλύφθηκαν πολλά χάλκινα νομίσματα από τον 3ο αι. π.Χ. H Αρχαιολογική Συλλογή στεγάζεται δίπλα από το ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, στην Άνω Ποταμιά.

Το κτήμα Αβαντίς

Τα λευκά, ροζέ και ερυθρά κρασιά του οινοποιείου που στεγάζεται στο κτήμα της οικογένειας δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις, καθώς είναι πολύ γνωστά. Η παραγωγή ξεκίνησε το 1994 και οι αμπελώνες βρίσκονται στην περιοχή Αφράτι και στο χωριό του Μύτικα. Καλλιεργούνται γηγενείς ευβοϊκές και διεθνείς ποικιλίες. Η επίσκεψη είναι εξαιρετική εμπειρία, καθώς εκτός από την ξενάγηση και την γευσιγνωσία θα έχετε την ευκαιρία να απολαύσετε το Δωμάτιο Ομορφιάς Oenotherapy, στο χώρο όπου ήταν το παλιό πατητήρι, για σταφυλοθεραπεία με τα καλλυντικά Lenga των αμπελώνων (avantiswines.gr).

Διαβάστε ακόμα:

Κάλαμος: Η διπλή παραλία της Εύβοιας με την ιδιαίτερη ομορφιά

Δίρφυς: Η εμπειρία της ανάβασης στο ψηλότερο βουνό της Εύβοιας

Ο σεφ που γύρισε στο χωριό του και έφτιαξε μία ταβέρνα-πρότυπο στη Νότια Εύβοια