Τα περίφημα Σπήλαια του Διρού, το Κέντρο Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης στο Γύθειο, τα σπουδαία μνημεία της Αρεόπολης, το κάστρο της Κελαφάς στο Οίτυλο, χαρακτηρίζουν το πολιτιστικό τοπίο της Λακωνικής Μάνης.
Το σπήλαιο του Διρού (Βλυχάδας)
Βρίσκεται στον ομώνυμο όρμο των δυτικών παραλίων της Μάνης και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα του είδους του στον κόσμο. Απολαύστε τη διαδρομή των 1.500 μέτρων, κυρίως λιμναία και στο τέλος χερσαία, διάρκειας 25 λεπτών, θαυμάζοντας τον απίστευτα όμορφο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο. Μπροστά στα μάτια σας θα περάσουν διαδοχικά ο «Μανδύας του Ποσειδώνα», η «Μεγάλη Θημωνιά», ο «Πέτρινος Κρίνος», τα «Ροζ Διαμερίσματα», οι «Νυφικές Κλίνες των Νεράιδων», η «Θάλασσα των Ναυαγίων» και η «Σοκολατένια Σάλα».
Το σπήλαιο της Βλυχάδας ή Γλυφάδας, είναι αυτό που αποκαλείται του Διρού. Είναι ένας μοναδικός κρυμμένος θησαυρός και ο διάκοσμος που θαυμάζουμε σήμερα χρειάστηκε χιλιάδες χρόνια για να δημιουργηθεί. Το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του νερού που φθάνει σε μέγιστο βάθος τα 80 μ.
Πήρε το όνομά του από το υφάλμυρο νερό που εκβάλλει στη θάλασσα από τη φυσική είσοδό του: αυτή βρίσκεται στην ακτογραμμή, περίπου 50 μ. δυτικά από τη σημερινή τεχνητή είσοδο που διανοίχθηκε το 1961 όταν αξιοποιήθηκε τουριστικά. Κάτοικοι της περιοχής ανακάλυψαν τις πρώτες αίθουσες του σπηλαίου το 1923 μπαίνοντας από τη φυσική του είσοδο για να βρουν πόσιμο νερό. Η συστηματική εξερεύνηση ξεκίνησε το 1949, από το διάσημο ζεύγος των σπηλαιολόγων Ιωάννη και Άννας Πετροχείλου της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας.
Οι πληροφορίες που έχουν συγκεντρώσει οι ειδικοί στη διάρκεια ετών εξερεύνησης είναι εντυπωσιακές:. Μέσα στο σπήλαιο ανακαλύφθηκαν απολιθωμένα οστά πάνθηρα, ύαινας, λιονταριού, ελαφιού, κουναβιού και το μεγαλύτερο κοίτασμα οστών ιπποπόταμων στην Ευρώπη. Κοντά στη φυσική του είσοδο έχει βρεθεί προϊστορική κεραμική που δείχνει ότι υπήρξε ανθρώπινη παρουσία. Η αξιοποίησή του σπηλαίου της Βλυχάδας άρχισε το 1958 και άνοιξε για πρώτη φορά στο κοινό το 1967. www.diros-caves.gr
Το σπήλαιο της Αλεπότρυπας
Βρίσκεται σε απόσταση μόλις 220 μέτρων από το σπήλαιο της Βλυχάδας. Είναι φημισμένο για τους σταλακτίτες του και αποκαλύφθηκε πως ήταν κατοικία ανθρώπων της Νεολιθικής Εποχής. Μέχρι νεοτέρας δεν είναι επισκέψιμο, αξίζει ωστόσο να μάθετε την ιστορία του. Στους αχανείς χώρους του, λοιπόν, κατοικούσαν άνθρωποι από τα μέσα της 6ης χιλιετίας π.Χ. έως το 3200 π.Χ., κάτι που αποδείχθηκε από τα ευρήματα που ήταν -μεταξύ άλλων- ανθρώπινοι σκελετοί και κρανία, μαζί με σκελετούς ζώων.
Ο αρχαιολόγος Γιώργος Παπαθανασόπουλος που έκανε ανασκαφική έρευνα στο σπήλαιο από το 1970, στο βιβλίο του «Νεολιθικός Διρός, Σπήλαιο Αλεπότρυπα», δίνει αναλυτικές πληροφορίες για τη συναρπαστική ιστορία του. Όπως γράφει, γύρω στις αρχές της 5ης χιλιετίας π.Χ., μια ομάδα ναυτικών παρέπλεε στις ακτές του Μεσσηνιακού κόλπου κατά το ταξίδι της στη Μήλο για να προμηθευτεί οψιδιανό -το πολύτιμο αυτό ηφαιστειογενές και σκληρό υλικό με το οποίο κατασκεύαζαν εργαλεία και όπλα. Η ομάδα βρήκε καταφύγιο από τις θύελλες στον όρμο του Διρού και εγκαταστάθηκε στο σπήλαιο όπου υπήρχε νερό. Με το πέρασμα του χρόνου το σημείο εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό κέντρο.
Η αρχαιολογική έρευνα αναγνώρισε τα ίχνη μιας ιεραρχικά οργανωμένης κοινωνίας, η οικονομία της οποίας στηρίχτηκε στη γεωργία, την κτηνοτροφία και το ναυτικό εμπόριο. Τη ζωή της νεολιθικής κοινότητας διέκοψε ο ισχυρός σεισμός του 3200 π.Χ., φράζοντας ερμητικά την είσοδο και αφήνοντας ανέπαφη την Αλεπότρυπα για 5.000 χρόνια. Έως το 1958 που εντοπίστηκε από τους σπηλαιολόγους Γιάννη και Άννα Πετροχείλου. Έκτοτε αποτέλεσε και για τους αρχαιολόγους ένα σπουδαίο πεδίο έρευνας.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαθανασόπουλο και τις δύο ακόμη συγγραφείς του τόμου, αρχαιολόγους Βαρβάρα Κατσιπάνου-Μαργέλη και Γεωργία Κουρτέση-Φιλιππάκη, η Αλεπότρυπα ήταν για τη νεολιθική κοινότητα όχι μόνο κατοικία, αλλά και αποθηκευτικός χώρος, εργαστήριο οικιακών δραστηριοτήτων, χώρος ταφής και λατρευτικών εκδηλώσεων. Περίπου 250 αντιπροσωπευτικά αντικείμενα -χρηστικά αγγεία, αποθηκευτικά πιθάρια, λίθινα και οστέινα εργαλεία, σύνεργα υφαντικής, όπλα, κοσμήματα, φυλακτά- έδωσαν στους ειδικούς πληροφορίες για τη ζωή του νεολιθικού ανθρώπου. Στην Αλεπότρυπα βρέθηκε το μοναδικό, ανάμεσα σε εκατοντάδες, πήλινο αγγείο με τη γραπτή παράσταση τριών ανθρώπινων μορφών.
Κέντρο Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης (ΚΠΑΜ)
Γνωρίστε την Μάνη και την πολιτιστική της κληρονομιά με μια επίσκεψη στο σύγχρονο αυτό μουσείο που βρίσκεται στο Γύθειο. Στεγάζεται στο ιστορικό κτίριο του Παλαιού Παρθεναγωγείου στην κεντρική πλατεία της πόλης. Αποστολή του Κέντρου Πολιτισμού είναι να πληροφορήσει τους επισκέπτες για τη μοναδική ταυτότητα της περιοχής και να «ερμηνεύσει» τον ξεχωριστό χαρακτήρα της Μάνης. Παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο οι Μανιάτες προσάρμοσαν τη ζωή τους στον ξεχωριστό αυτό τόπο σε διαφορετικές χρονικές και ιστορικές περιόδους. Στις αίθουσές του φιλοξενείται συλλογή αντικειμένων με ιστορική ή συμβολική αξία.
Θα επισκεφθείτε την αίθουσα τοπικών προϊόντων, όπου μέσα από το φωτογραφικό φακό του Γ. Βουρλίτη και τα αντικείμενα της συλλογής, παρουσιάζονται οι τρόποι διαβίωσης, τα τοπικά προϊόντα και ο τρόπος συλλογής, παραγωγής και επεξεργασίας τους. Η δεύτερη θεματική ενότητα αφορά το νεότερο Γύθειο, το εμπόριο, το λιμάνι, τη μετανάστευση, τους φωτογράφους, τη μουσική ιστορία, τους ποιητές, τη δημοσιογραφία και την εκπαίδευση. Στην αίθουσα τουριστικής προβολής το παρελθόν της Μάνης συνδέεται με το παρόν. Θα ξεναγηθείτε στη περιοχή μέσω μιας διαδραστικής οθόνης αφής και θα ενημερωθείτε για τα αξιοθέατά της, όπως μνημεία, παραλίες, εκκλησίες, σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, κ.ά.-, τα πολιτιστικά δρώμενα, τις τουριστικές επιχειρήσεις και τη γαστρονομία.
Ο πύργος Πικουλάκη στην Αρεόπολη
Το συγκρότημα βρίσκεται δίπλα στον ναό του Αγίου Ιωάννη και είναι Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο, χαρακτηριστικό δείγμα οχυρής μανιάτικης κατοικίας. Λειτουργεί ως μουσείο και φιλοξενεί τη μόνιμη έκθεση «Ιστορίες Θρησκευτικής Πίστης στη Μάνη», η οποία παρουσιάζει και ερμηνεύει τα εκκλησιαστικά μνημεία -στοιχείο κυρίαρχο στο μανιάτικο τοπίο. Αν και το μουσείο είναι μικρό, τα εκθέματα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου είναι υψηλής καλλιτεχνικής αξίας. Οι θεματικές ενότητες έχουν τίτλο «Εμφάνιση και εδραίωση του χριστιανισμού» και «Η Εκκλησία: τόπος λατρείας – χώρος επικοινωνίας». Αναπτύσσονται αντίστοιχα στο ισόγειο και τον όροφο του πυργόσπιτου του συγκροτήματος.
Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στην εμφάνιση και τη σταδιακή διάδοση και εδραίωση του χριστιανισμού στη Μάνη. Η δεύτερη επιχειρεί να προβάλει τα βασικά χαρακτηριστικά του χριστιανικού ναού, που ως δημιούργημα -με την αρχιτεκτονική του μορφή και τη ζωγραφική του διακόσμηση- συνοψίζει το δόγμα της πίστης και παράλληλα συνιστά σημείο αναφοράς για την κοινότητα των πιστών, που συγκεντρώνονται για την άσκηση της λατρείας.
Η έκθεση βασίζεται κατεξοχήν σε αρχαιολογικό υλικό. Ευρήματα από τις μεγάλες βασιλικές στο Γύθειο, στην Καινήπολη και στο κάστρο Τηγάνι, μαζί με γλυπτά ναών του 11ου και του 12ου αι., τοποθετούν τον επισκέπτη έναντι του ζητήματος του εκχριστιανισμού της Μάνης στην πρώτη ενότητα. Τα εκθέματα της δεύτερης ενότητας αποτελούν τοιχογραφίες και εικόνες, εκκλησιαστικά βιβλία, αναθηματικές επιγραφές, εκκλησιαστικά αντικείμενα ή λειτουργικά σκεύη χρονολογούμενα από τη βυζαντινή ή και τη μεταβυζαντινή περίοδο.
Το συγκρότημα ανήκε σε μια από τις πιο γνωστές οικογένειες της προεπαναστατικής περιόδου στη Μάνη, που διακρίθηκε για την αγωνιστική της δράση κατά των Τούρκων. Ο Ιωάννης Πικουλάκης ο οποίος πέθανε το 1952, το δώρισε στο ελληνικό Δημόσιο. Αποτελείται από έναν τριώροφο πύργο με λιακό, ο οποίος αποτελεί και τον παλαιότερο πυρήνα του οικιστικού συνόλου, πυργόσπιτο και ένα μικρότερο δίπατο βοηθητικό οίκημα. Όλα αυτά ενώνονται με εσωτερικούς προαύλιους χώρους. Υπάρχουν πολεμίστρες στα τοιχώματα του πύργου και στέρνες για να εξασφαλίζεται η αυτονομία σε νερό. Ο πύργος Πικουλάκη είναι μέλος του Δικτύου Μουσείων Μάνης που περιλαμβάνει και το συγκρότημα Τρουπάκηδων-Μούρτζινων στην Καρδαμύλη (Τηλ: 27330 29531).
Άλλα μνημεία της Αρεόπολης
Η Αρεόπολη, πρωτεύουσα της Μέσα Μάνης, έχει λαμπρή ιστορία -μάλιστα, ήταν γενέτειρα και έδρα της ισχυρής οικογένειας των Μαυρομιχαλαίων. Είναι χαρακτηρισμένη ως Παραδοσιακός Διατηρητέος Οικισμός και όλα γύρω μαρτυρούν την ακμή της στις πρώτες δεκαετίες του 1800. Ακολουθούν τα σπουδαιότερα μνημεία της:
Πύργοι/πυργόσπιτα
-Το φρουριακό συγκρότημα του Στυλιανού Μαυρομιχάλη, με κατοικία, πύργο και τείχος. Είναι από τα σημαντικότερα παραδείγματα οχυρωμένης κατοικίας στη Μάνη.
-Το πυργόσπιτο Κουτράκου κτισμένο στα τέλη 18ου αι. Το χρησιμοποίησαν το 1826 οι Μαυρομιχαλαίοι για να αντιμετωπίσουν την απόβαση του Ιμπραήμ στον γειτονικό Δυρό.
-Ο πύργος του Καπετανάκου. Στο κέντρο του οικισμού, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της Μανιάτικης αρχιτεκτονικής. Κτίστηκε το 1865, αναστηλώθηκε από τον ΕΟΤ και λειτουργεί ως ξενώνας.
Εκκλησιαστικά μνημεία
-Οι Ταξιάρχες, μητρόπολη της Αρεόπολης, στην πλατεία της 17ης Μαρτίου 1821. Κτίστηκε στο β’ μισό του 18ου αι από τους Μαυρομιχαλαίους και έχει ένα εντυπωσιακό οξυκόρυφο πολυώροφο καμπαναριό του 1836. Είναι το ψηλότερο στη Μάνη και έμβλημα της Αρεόπολης. Η εκκλησία διατηρεί σπουδαία λιθανάγλυφα στην όψη της και διακοσμητικά σύμβολα του ζωδιακού κύκλου -θέμα αγαπητό στη Μάνη, καθώς θεωρείται ένας από τους κρίκους που συνέδεε τον αρχαίο κόσμο με τον χριστιανισμό.
-Ο διπλός ναός της Παναγίας και του Αγίου Χαραλάμπους, στην πλατεία Νιαρχάκου, με τοιχογραφίες του 1869 και ενδιαφέρον βαθμιδωτό καμπαναριό με λιθανάγλυφα.
-Οι μικρές εκκλησίες της Αγίας Τριάδας (προ του 17ου αι.), της Αγίας Κυριακής και του Αγίου Πέτρου, στο παλαιό δυτικό τμήμα της πόλης.
-Ο Άη Γιάννης ο Πρόδρομος (αρχές 18ου αι.) των Μαυρομιχαλαίων, με εξαιρετικές τοιχογραφίες του 1746 και 1868.
-Η Παναγία η Γεωργιάνικη (μέσα 18ου αι.) των Μαυρομιχαλαίων, με λαϊκά λιθανάγλυφα και τέμπλο με αξιόλογες εικόνες.
Στα περίχωρα της πόλης υπάρχει η Παλέρημος με το παλιό μοναστήρι της Κοίμησης που έχει ωραίες τοιχογραφίες. Λίγο πιο πέρα βρίσκεται ένας από τους παλαιότερες οικιστικούς πυρήνες της πόλης, όπως δείχνουν τα κατάλοιπα από μεγαλιθικές κατασκευές.
Το κάστρο της Κελεφάς
Φρουρός και προστάτης, υψώνεται στη φυσικά οχυρωμένη θέση του 245 μ. πάνω από τον όρμο του Οιτύλου και το γκρίζο περίγραμμά του δύσκολα διακρίνεται στις πλαγιές του βουνού. Το κάστρο της Κελεφάς, στη νοτιότερη απόληξη της οροσειράς του Ταϋγέτου, μαζί με εκείνα του Πασσαβά στα βορειοανατολικά, και της Ζαρνάτας στα βορειοδυτικά, ήλεγχε τα περάσματα στη Μάνη από στεριά και θάλασσα. Η Κελεφά οχυρώθηκε το 1670, ύστερα από συνεννόηση του αρχιπειρατή και πρώτου μπέη της Μάνης Λυμπεράκη Γερακάρη, με τον βεζίρη Αχμέτ Κιουπρουλί, για να προστατεύει το εμπορικό λιμάνι στο Οίτυλο. Ο τελευταίος έστειλε στη Μάνη 6.000 άνδρες από τη Ρούμελη και το κατέλαβε εκμεταλλευόμενος τη βεντέτα που είχε ξεσπάσει ανάμεσα στις οικογένειες των Κοσμάδων της Βάθειας και των Στεφανοπουλαίων του Οιτύλου.
Οι Οθωμανοί κράτησαν το κάστρο επί 15 χρόνια. Το 1685 πέρασε στους Μανιάτες και στους Βενετούς συμμάχους τους, οι οποίοι ενίσχυσαν τις οχυρώσεις και διόρισαν φρουρά. Παρέμειναν εκεί ως το 1715, αλλά τα επόμενα χρόνια έχασε τη στρατηγική του σημασία και τελικά εγκαταλείφθηκε. Το κάστρο καταλαμβάνει έκταση 13 στρεμμάτων. Περικλείεται από τείχη, τα οποία διατηρούνται μαζί με 2 από τους 4 προμαχώνες, κάποια χαλάσματα από κτίσματα στον εσωτερικό περίβολο κι ένα κανόνι από τα 58 που υπήρχαν στα χρόνια της ισχύος του.
Μπορείτε να περιηγηθείτε στα ερείπια (δείχνοντας πάντα τη δέουσα προσοχή και με τον κατάλληλο εξοπλισμό τους καλοκαιρινούς μήνες) μπαίνοντας από ένα άνοιγμα στα τείχη της νοτιοδυτικής όψης. Θα απολαύσετε υπέροχη θέα στις ακτές του Οίτυλου και στον Μεσσηνιακό κόλπο -ειδικά την ώρα του ηλιοβασιλέματος. Για τους λάτρεις της πεζοπορίας υπάρχει ένα παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι, η «σαλιτζάδα» όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι, το οποίο συνδέει το κάστρο της Κελεφάς με την παραλία της Τσίπας.
Γαστρονομία και προϊόντα της Μάνης
Η μανιάτικη κουζίνα είναι πολύ ευρηματική και πλούσια σε γεύσεις. Τα χαρακτηριστικά προϊόντα της Μάνης είναι το ελαιόλαδο, οι ελιές και τα πορτοκάλια -ωστόσο υπάρχουν και δεκάδες άλλα όπως η σφέλα που είναι προϊόν Π.Ο.Π., το σύγλινο, τα λουκάνικα με πορτοκάλι, τα αρωματικά βότανα, τα άγρια χόρτα και το περίφημο λούπινο. Το μικροκλίμα και το έδαφος της Λακωνίας ενδείκνυνται για την καλλιέργεια πολλών ποικιλιών ελιάς και την παραγωγή εξαιρετικού ελαιόλαδου. Όπως και στη γειτονική Μεσσηνία, το τοπίο είναι γεμάτο με ελαιώνες και οι ελιές της περιοχής αναφέρονται από την αρχαιότητα. Το ελαιόλαδο παράγεται κυρίως από τις ποικιλίες Κορωνέικη, Αθηνολιά και Κουτσουρελιά. Παράγονται επίσης ελιές «ποικιλίας Καλαμών» και πράσινες τσακιστές. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής ελαιόλαδου χαρακτηρίζεται ως «εξαιρετικό παρθένο», που θεωρείται ως η καλύτερη κατηγορία παγκοσμίως.
Λόγω του ήπιου και εύκρατου κλίματος, στη Λακωνία το πορτοκάλι υπερτερεί της ελιάς -κι έτσι εδώ βρίσκεται ένας από τους μεγαλύτερους πορτοκαλεώνες της Ελλάδας (μαζί με του Άργους και της Άρτας). Παράγονται επίσης λεμόνια, μανταρίνια, γκρέιπφρουτ. Τα κηπευτικά και τα λαχανικά έχουν τον πρώτο λόγο στο τραπέζι, όπως και τα αρωματικά βότανα από τον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα. Στη Λακωνική Μάνη χρησιμοποιούν και τα φραγκόσυκα σε μαρμελάδα που τρώγεται σκέτη, ή σε γλυκά. Το λούπινο είναι ένα όσπριο με μεγάλη θρεπτική αξία που φύεται από την αρχαιότητα και το έτρωγαν, κατά παράδοση, σε περιόδους νηστείας. Μάλιστα, τον 19ο αι. οι κάτοικοι της Μάνης, που ξεχώριζαν για τη φτώχεια τους, ήταν γνωστοί ως «λουπινοφάγοι». Η επεξεργασία του λούπινου ώστε να είναι βρώσιμο γίνεται ακόμη με το παλιό τρόπο.
Η σφέλα είναι ένα ημίσκληρο λευκό τυρί άλμης, χαρακτηρισμένο ως προϊόν Π.Ο.Π. Θα το δοκιμάσετε σε σαλάτες, πίτες, ή μόνο του. Μέλι θα βρείτε θυμαρίσιο, ανθέων και κωνοφόρων, φασκομηλιάς, πορτοκαλιάς, με θυμάρι και αρωματικά βότανα από τις πλαγιές του Ταϋγέτου και του Πάρνωνα.
Το σύγκλινο είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό προϊόν της περιοχής. Είναι παστό χοιρινό κρέας που συντηρείται μέσα στη γλίνα, δηλαδή το λίπος του. Η ιστορία του ξεκινάει από τα αρχαία χοιροσφάγια και την ανάγκη συντήρησης του κρέατος για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Το σύγκλινο τρώγεται σκέτο, σε ομελέτα, με τηγανιτά αυγά και χοντροκομμένες τηγανητές πατάτες. Τα ντόπια λουκάνικα παρασκευάζονται με χοιρινό κιμά, κρασί, σκόρδο και μπαχαρικά. Ξεχωριστή γεύση τους δίνουν οι φλούδες πορτοκαλιού που περιέχουν.
Στα καταστήματα παραδοσιακών προϊόντων θα αγοράσετε χυλοπίτες και τραχανά φτιαγμένα με φρέσκο γάλα και αβγά. Και φυσικά δεν θα παραλείψετε να γευτείτε και να αγοράσετε από καταστήματα που πωλούν αρτοσκευάσματα τα διάσημα και πεντανόστιμα λαλάγγια: πλάθονται με αλεύρι και νερό σε λεπτές λωρίδες που διπλώνονται και μετά τηγανίζονται σε καυτό ελαιόλαδο. Η τσουχτή μακαρονάδα, που φτιάχνεται με χειροποίητα χοντρά μακαρόνια ανακατεμένα με ξερή μυζήθρα και οι τραβηχτές πίτες Μάνης ήταν βασικά πιάτα της μανιάτικης κουζίνας. Οι ζύμες για τις πίτες φτιάχνονται με πολύ λίγα υλικά -κυρίως αλεύρι και νερό- και τηγανίζονται σε ελαιόλαδο. Τις περιχύνουν με μέλι ή σιρόπι. Από τα πιάτα με κρέας ξεχωρίζει η μπουζοπούλα (παραδοσιακή γουρουνοπούλα με τραγανή πέτσα, αργοψημμένη στον φούρνο) και ο κόκορας μπαρδουνιώτικος που μαγειρεύεται στην κατσαρόλα με ντομάτα, κρεμμύδια και σκληρό τυρί και συνοδεύεται με ζυμαρικά).
Άλλα φαγητά είναι ο καγιανάς με ντομάτα και τυρί, όπου προστίθεται σύγλινο ή λουκάνικο, οι κολοκυθοκορφάδες και τα τσιγαρολάχανα, που είναι άγρια χόρτα τσιγαρισμένα με κρεμμύδι και πελτέ.
Χαρακτηριστικά γλυκά αποτελούν οι δίπλες: παραδοσιακά συμβολίζουν τη χαρά και την αφθονία, και ήταν κέρασμα σε γιορτές, γάμους και γεννήσεις. Φτιάχνονται με αφράτη ζύμη (αλεύρι και αυγό) μέλι, κανέλα, χυμό λεμονιού, και χοντροτριμμένα καρύδια. Η γαλόπιτα ή γαλατόπιτα είναι ένα γλυκό γνωστό γλυκό από τα παλιά χρόνια. Αποτελείται από κρέμα που φτιάχνεται με αυγά, αλεύρι, γάλα και λίγο βούτυρο, την οποία βάζουν σε λαδωμένο ταψί χωρίς φύλλο. Όταν ψηθεί την πασπαλίζουν με άχνη ζάχαρη.
Τέλος, ένα υγιεινό, πολύ θρεπτικό και εύγευστο σνακ είναι τα παστέλια Λακωνίας, με ρίζες στην αρχαιότητα. Στο Γύθειο μάλιστα θα βρείτε το παστελοποιείο-ζαχαροπλαστείο Μανωλάκος, που λειτουργεί από το 1902 διατηρώντας την πολύχρονη οικογενειακή παράδοση και διαθέτει παστέλια σε πολλές και σπάνιες γεύσεις μαζί με λικέρ, μαστίχες και άλλα προϊόντα. Μεταξύ άλλων θα βρείτε παστέλι μόνο με μέλι, αμυγδάλου, πολύσπορο, με μαστίχα, με goji berry, με σπόρους chia, με πικραμύγδαλο, με φρούτα του δάσους, με πρόπολη Ταϋγέτου, με γύρη Ταϋγέτου, με μαύρο σουσάμι.
Διεύθυνση: Βασιλέως Γεωργίου 5 Β
Διαβάστε ακόμα:
Διρός: Το σπήλαιο της Μάνης με τους θεαματικούς σταλακτίτες, που το διασχίζεις με βάρκα
Aπό την Καλαμάτα μέχρι τη Λακωνική Μάνη: Μια συναρπαστική διαδρομή στην Πελοπόννησο
