Όσοι τη γνωρίζουν εδώ και χρόνια δεν την αλλάζουν με κανένα άλλο νησί, γιατί είναι όμορφη, αποπνέει γαλήνη, έχει μια υπέροχη Χώρα, πλούσιο πολιτισμό και εξαιρετικές παραλίες.
«Τι το θες το κουταλάκι να μου δώσεις το φαρμάκι». Στη Σκύρο πρωτοπήγα 12 χρονών, όταν ο πατέρας μου ήταν εργοταξιάρχης στην κατασκευή του αεροδρομίου και δεν θα ξεχάσω τα τραγούδια του Μητροπάνου που έπαιζε και ξανάπαιζε στο ραδιόφωνο στο ίδιο ταξί που μας κατέβαζε από τη Χώρα στην παραλία Μαγαζιά με τη μαμά και τον αδερφό μου κάθε μέρα για μπάνιο. Θυμάμαι ένα νησί αυθεντικό, με αφθονία πάμφθηνων αστακών και ψαριών που τρώγαμε τα βράδια στις ταβέρνες.
Θυμάμαι την πλατεία της Χώρας γεμάτη παιδιά και τις κυράδες που συζητούσαν στα κατώφλια, τα σοκάκια όπου μας άρεσε να περπατάμε και να κρυφοκοιτάζαμε από τα παράθυρα τα σπίτια με τα σκυριανά έπιπλα και μετά να ανεβαίνουμε στο μνημείο του Μπρουκ για να ατενίσουμε το απέραντο πέλαγος. Τα σκυριανά αλογάκια ήταν από τότε ο θρύλος της Σκύρου, αυτό που την έκανε μοναδική και στα μάτια μας μαγική.
Ξαναπήγα στο νησί πριν λίγα χρόνια. Δεν απογοητεύτηκα, δεν είπα «μα κοίτα πώς άλλαξε», δεν είδα αυτή την αδηφάγο ανάπτυξη που έχει καταστρέψει τόσους και τόσους προορισμούς του Αιγαίου. Ευτυχώς, η Σκύρος παραμένει αυθεντική. Ένα τόσο δα νησάκι που μπορείς να το γυρίσεις σε λίγες ώρες και να νιώσεις αυτή τη γλυκιά αύρα του και να θαυμάσεις τις ομορφιές του που δεν είναι κραυγαλέες, δεν σε αφήνουν με ανοιχτό το στόμα, αλλά σε κατακτούν λίγο λίγο και σε κάνουν να θες να ξαναπάς κι εσύ, σαν άλλους που την έχουν κάνει σταθερό τόπο καλοκαιρινών διακοπών.
Το κάστρο της Χώρας
Τα τοπία της Σκύρου την κάνουν μοιάζει σαν να αποκόπηκε από την Εύβοια, ανήκει όμως στις Σποράδες. Στον χάρτη θυμίζει ένα πλάγιο οχτάρι, σαν δύο νησιά που ενώθηκαν σε έναν στενό λαιμό, με το ένα να είναι κατάξερο και το άλλο πευκόφυτο -κι αυτό είναι μόνο ένα από τα χαρακτηριστικά που κάνουν το νησί ξεχωριστό. Όσο για την ιστορία του και ποιος δεν πέρασε από εδώ: Αχιλλέας, Οδυσσέας, Νεοπτόλεμος, Θησέας, Κίμωνας ο Αθηναίος, Νικηφόρος Φωκάς, Όσιος Αθανάσιος, οικογένεια Γκίζι, Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα κ.ά.
Η Χώρα, ή Σκύρος -το Χωριό των ντόπιων- ατενίζει το βορειοανατολικό Αιγαίο και η απόσταση που τη χωρίζει από το λιμάνι της Λιναριάς είναι περίπου 11 χιλιόμετρα. Την εικόνα της θα την απολαύσετε καθώς πλησιάζετε, όταν εμφανίζεται σε μια στροφή του παραλιακού δρόμου με τα σφιχταγκαλιασμένα σπίτια της κτισμένα αμφιθεατρικά στον απόκρημνο βράχο με το κάστρο. Το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, πολιούχου του νησιού, δεσπόζει στο κατώτερο επίπεδο.
Η Χώρα υπήρξε από την αρχαιότητα το αστικό κέντρο του νησιού. Στην καρδιά της, από την Μυκηναϊκή εποχή μέχρι και τον 19ο αιώνα, ήταν ο βράχος με το κάστρο που θεμελιώθηκε στα τείχη της κλασικής ακρόπολης. Κατά την διάρκεια της Κλασικής περιόδου, των Ρωμαϊκών και των Βυζαντινών χρόνων η ακρόπολη ήταν οχυρωμένη. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους η Σκύρος πέρασε στη δικαιοδοσία των Ενετών και παρέμεινε μέχρι το 1537, όταν κατακτήθηκε και λεηλατήθηκε από τον διαβόητο ναύαρχο και πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα.
Θεωρείται ότι το φρούριο πήρε την τελική του μορφή περίπου στη δεκαετία 1390. Δεν σώζεται σε καλή κατάσταση καθώς ούτε οι Ενετοί ούτε οι Τούρκοι έκαναν σημαντικές παρεμβάσεις -κάτι που συνέβη σε άλλα φρούρια στο Αιγαίο. Στα μεσαιωνικά και μετα-μεσαιωνικά χρόνια μέχρι τον 19ο αιώνα, ήταν το καταφύγιο των κατοίκων που κλείνονταν εκεί για να γλιτώσουν από τους επιδρομείς. Το κάστρο εξακολούθησε να χρησιμοποιείται περιστασιακά μέχρι που εγκαταλείφθηκε οριστικά μετά την απελευθέρωση και τη δημιουργία του ελληνικού κράτους.
Το κάστρο αποτελείται από δύο επίπεδα: Το κυρίως τμήμα του είναι στο πλάτωμα της κορυφής του απότομου βράχου κι ένα δεύτερο επίπεδο βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά. Εκεί ήταν η είσοδός του και στο σημείο αυτό βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα στο επάνω επίπεδο του κάστρου σώζονταν πολλές κατοικίες οι οποίες όμως γκρεμίστηκαν. Aπέμεινε μια μεγάλη στέρνα που έχει αποκατασταθεί, εκκλησάκια και ο ναός της επισκοπής. Μετά τις ζημιές που προκλήθηκαν από τον σεισμό του 2001 η πρόσβαση στο κάστρο και στο μοναστήρι απαγορεύτηκε μέχρι το 2019 που ολοκληρώθηκαν κάποια έργα αποκατάστασης.
Ο Άγιος Γεώργιος ο Σκυριανός
Ο θρύλος -που δεν επιβεβαιώνεται ωστόσο- λέει ότι το 958 όταν ο Νικηφόρος Φωκάς έπλεε με το στόλο του με στόχο να εκδιώξει τους Άραβες από την Κρήτη, αναγκάστηκε να δέσει στη Σκύρο λόγω κακοκαιρίας. Μαζί του ταξίδευε, ως πνευματικός του, ο Όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, στον οποίο ο αυτοκράτορας υποσχέθηκε ότι εάν νικήσει τους Σαρακηνούς θα του δώσει μια έκταση στο νησί για να κτίσει μοναστήρι. Έτσι, έγινε και η μονή του Αγίου Γεωργίου του Επανωτού αποπερατώθηκε το 963.
Το πιο πιθανό, πάντως, είναι πως ένας ναός αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο πρωτοεμφανίστηκε στον βράχο του κάστρου αρκετά αργότερα, αφού μία από τις πρώτες αναφορές στη μονή ανάγεται στο 1289, όταν έγινε μετόχι της Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους. Το μοναστήρι σταδιακά επεκτάθηκε και κατέλαβε σχεδόν όλο το χαμηλότερο επίπεδο του κάστρου. Τον 17ο και 18ο αιώνα έγιναν νέες προσθήκες και άκμασε.
To συγκρότημα που υπάρχει σήμερα χρονολογείται στην Τουρκοκρατία. Σύμφωνα με επιγραφή, το καθολικό του είχε ανακατασκευαστεί πλήρως την περίοδο 1599-1602.
Βόλτα στη Χώρα
Τα άσπρα σπιτάκια της μοιάζουν σαν να προσπαθούν να σκαρφαλώσουν στον κάθετο βράχο, αλλά το καταφέρνουν μόνο στην βόρεια-βορειοδυτική πλευρά του. Περπατώντας στο λαβύρινθο των στενών της θα παρατηρήσετε τον τρόπο με τον οποίο η παραδοσιακή αρχιτεκτονική κατάφερνε να κάνει μεγάλη οικονομία χώρου. Τα κτίσματα είχαν μικρά δωμάτια και χαμηλά ταβάνια. Κοσμούνταν με τα διάσημα ξυλόγλυπτα Σκυριανά έπιπλα -μικρά και αυτά, φτιαγμένα από σφεντάμι, αγριελιά, μουριά, καρυδιά και μαόνι, με περίτεχνα σκαλίσματα και διακοσμητικά σχέδια.
Η βόλτα στο Χωριό είναι συνώνυμη με την βόλτα στη «Μεγάλη Στράτα» που ξεκινά από την πλατεία και καταλήγει στη διακλάδωση για το Μπρούκ και το Κάστρο. Αν την ανεβοκατέβετε μια-δυο φορές το βραδάκι που θα πάτε για καφέ, ποτό ή φαγητό, θα δείτε σχεδόν όλους τους παραθεριστές του νησιού.
Φθάνοντας ως τη μικρή πλατεία με το άγαλμα του φιλέλληνα Βρετανού ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ, θα πάρετε μια γεύση του τι σημαίνει υπερθέαμα, καθώς είναι ένα εξαιρετικό μπαλκόνι στο Αιγαίο. Όσο για τον τάφο του, βρίσκεται στις Τρεις Μπούκες πριν από τον ναύσταθμο. Ο Μπρουκ ήταν αξιωματικός του βρετανικού ναυτικού, ο οποίος πέθανε σε ηλικία μόλις 28 ετών το 1915 και, σύμφωνα με δική του επιθυμία, θάφτηκε εκεί.
Μία επίσκεψη αξίζει να κάνετε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σκύρου που ιδρύθηκε το 1963. Περιλαμβάνει ευρήματα της Πρωτοελλαδικής περιόδου από τις θέσεις Χώρα και Παλαμάρι και της Πρωτογεωμετρικής εποχής από τα νεκροταφεία στα Μαγαζιά, μαζί με συλλογές κεραμικής και γλυπτά από τη Μυκηναϊκή μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μάνου και Αναστασίας Φαλτάιτς, που δημιουργήθηκε το 1964 με στόχο τη διάσωση της παραδοσιακής κληρονομιάς του νησιού. Εκεί, θα μάθετε πολλά για την καθημερινή ζωή, τη τέχνη και την ιστορία της Σκύρου από τη μεταβυζαντινή μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Θα θαυμάσετε τους χώρους ενός αυθεντικού σκυριανού σπιτιού, με τα ξυλόγλυπτα έπιπλα, τα κεραμικά, τα κεντήματα και δεκάδες άλλα αντικείμενα. Θα δείτε επίσης μια μεγάλη συλλογή από παραδοσιακά γεωργικά και κτηνοτροφικά εργαλεία φερμένα από διάφορα μέρη της Ελλάδας, φορεσιές και υφαντά, συλλογές έργων γλυπτικής και ζωγραφικής κ.ά. (faltaits.gr).
Ο γύρος της Σκύρου σε 80 λεπτά
Ακούγεται παράξενο, είναι όμως αληθινό: με αφετηρία το λιμάνι και χωρίς να κάνει κανείς στάσεις, μπορεί όντως να γυρίσει το νησί μόλις σε 80 λεπτά περνώντας και από πολλές παραλίες. Το κυρίως οδικό δίκτυο είναι περιορισμένο και το νότιο τμήμα καταλαμβάνεται από το όρος Κόχυλας, το οποίο περιλαμβάνεται στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000 και φιλοξενεί μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας, καθώς και σκυριανά αλογάκια.
Ξεκινώντας λοιπόν από την Λιναριά ακολουθείτε τον κύριο δρόμο προς την Χώρα. Πριν καλά-καλά συμπληρώσετε 1-2 χιλιόμετρα, θα δείτε την αμμώδη παραλία Αχερούνες και οδηγώντας προς τα ανατολικά συναντάτε τον οικισμό Ασπούς. Συνεχίζετε παραλιακά και βρίσκετε τη διακλάδωση απ’ όπου αριστερά ανηφορίζετε προς την Χώρα και δεξιά πηγαίνετε προς τα Μαγαζιά ή Γιαλό, τη μεγάλη και πασίγνωστη παραλία της Σκύρου. Ακολουθείτε τον παραλιακό και στρίβοντας πιο κάτω αριστερά θα διασχίσετε την ενδοχώρα του νησιού με δυτική κατεύθυνση. Θα περάσετε διακλαδώσεις προς την παραλία Καρεφλού και τον αρχαιολογικό χώρο Παλαμαρίου, όπου έχει ανασκαφεί προϊστορικός οικισμός, και θα φτάσετε στην περιοχή του αεροδρομίου μπαίνοντας σταδιακά στο πευκόφυτο κομμάτι του νησιού. Ο δρόμος συναντά μια από τις πύλες του αεροδρομίου και ευθεία οδηγεί στις ωραίες παραλίες του Αγίου Πέτρου και της Αγαλίπας, αλλά και στη μικρή παραλία Λιμανάκι Θεοτόκου, σύρριζα σχεδόν με την περίφραξη του αεροδρομίου. Αριστερά η διαδρομή συνεχίζεται πλέον προς τα νότια.
Μετά ο δρόμος ανηφορίζει και περνώντας από την θέση Μάρμαρο, με το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα και την πανοραμική θέα στον όρμο του Πεύκου, αρχίζει να κατηφορίζει οδηγώντας στην αφετηρία σας.
Τα Πουριά και το «Μανιτάρι»
Το εξώκοσμο τοπίο στα Πουριά αξίζει σίγουρα μια επίσκεψη. Το παραθαλάσσιο αρχαίο λατομείο έχει αφήσει ορατά τα σημάδια της λάξευσης του πωρόλιθου. Δίπλα του θα δείτε το εντυπωσιακό υπόσκαφο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, σκαλισμένο στην γωνία ενός όρθιου βράχου. Απέναντι, σε απόσταση αναπνοής στέκει πάνω στη βραχονησίδα το εκκλησάκι του Αγίου Ερμόλαου και σε πολύ μικρή απόσταση το «πέτρινο μανιτάρι» ο βραχώδης σχηματισμός που εμφανίστηκε σε γνωστό videoclip της Άλκηστης Πρωτοψάλτη αποτελώντας πλέον σήμα κατατεθέν του νησιού.
Τα περίφημα σκυριανά αλογάκια
Σήμερα αριθμούν περίπου 190 άτομα στο νησί και μόλις 300 στον κόσμο. Λόγω του ύψους τους, ταξινομούνται ως πόνυ, όμως η ανατομία τους μοιάζει με των αλόγων, γεγονός που τα κάνει μοναδικά στο είδος τους. Έχουν συνήθως ύψος περίπου 1,10 μ., με μακριά και πυκνή χαίτη και ήρεμο χαρακτήρα που τα κάνει πολύ φιλικά προς τους ανθρώπους.
Το μικρόσωμο σκυριανό αλογάκι παρουσιάζει καταπληκτική ομοιότητα με τα άλογα της ζωοφόρου του Παρθενώνα. Έχει διατυπωθεί λοιπόν η θεωρία ότι είναι απόγονος μιας φυλής αλόγων που ήταν γνωστή στην Ελλάδα τον 5ο αιώνα π.Χ. (τα έφεραν στη Σκύρο από την Αττική ή αντίστροφα;). Τότε η Σκύρος ανήκε στο Δήμο Αθηναίων και είχε εποικιστεί από κληρούχους της Αττικής –υπάρχει έτσι μια σύμπτωση χώρου και χρόνου. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, που στηρίζεται στα μυκηναϊκά ευρήματα της περιοχής, μοιάζει με το άλογο Tarpan, το οποίο ξεκίνησε από τη στέπα της νότιας Ρωσίας και περιφερόταν σε μεγάλες αγέλες στη δυτική Ευρώπη. Ο Σκυριανός καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Ι. Κ. Μελέντης, το ονόμασε Equus cabalus skyriano και πιστεύει ότι πρόκειται για την επιβίωση του προϊστορικού ιππαρίου, ενός μικρού αλόγου με τρία δάχτυλα. Απολιθώματα ιππαρίων έχουν βρεθεί στο Πικέρμι, στην Εύβοια, στη Σάμο και στη Ρόδο.
Σκυριανά αλογάκια υπάρχουν σε διάφορα ιδιωτικά κτήματα σε όλο το νησί. Θα τα δείτε στη φάρμα του εστιατορίου Μουριές, που ξεκίνησε τις προσπάθειες για τη διάσωσή τους το 1995, εντείνοντας τις δράσεις της από το 2011 με τη δημιουργία του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Κέντρο εκτροφής και διατήρησης σκυριανών αλόγων» (skyrian-horses.org). Στο όρος του Κόχυλα, στο νότιο τμήμα της Σκύρου, ζουν σε μικρά κοπάδια.
Πάμε για μπάνιο
Οι παραλίες στη Σκύρο είναι πολλές και βρίσκονται κυρίως στη δυτική ακτογραμμή όπου η πρόσβαση σε πολλές από αυτές είναι εύκολη.
Η πιο γνωστή παραλία της Σκύρου, πάντως, βρίσκεται στα ανατολικά, κάτω από τη Χώρα. Είναι ο Μόλος και τα Μαγαζιά, μια εντυπωσιακή συνεχόμενη αμμουδιά, οργανωμένη, με beach bars, εστιατόρια και καφέ -μπαρ στην επάνω πλευρά που είναι ιδανικά για τις καλοκαιρινές βραδιές. Μικρότερες παραλίες υπάρχουν στη συνέχεια του Γιαλού προς τα βόρεια, όπως τα Γυρίσματα.
Οι οικογένειες προτιμούν τις Αχερούνες με τα ρηχά νερά και την άμμο, τους Ασπούς, την Καλαμίτσα που είναι ιδανική και για όσους αγαπούν το windsurfing. Εύκολη πρόσβαση από τον ασφαλτόδρομο έχουν ο πολυσύχναστος Πεύκος με beach bar και τη γνωστή ταβέρνα της Σταματίας, η Κυρά Παναγιά με το beach bar Cook Nara, η Ατσίτσα με τον μικρό οικισμό της, ο Άγιος Φωκάς με την ταβέρνα της Κυρά Καλής.
Με πεζοπορία θα πάτε στην Αγαλίπα με highlight το ναυάγιο, που θεωρείται από τις ωραιότερες στο νησί. Από χωματόδρομο θα φθάσετε στον Άγιο Πέτρο που δεν έχει υποδομές. Μετά την Καλαμίτσα χωματόδρομοι οδηγούν μέσα από πόρτες (σήκανα), σε άγριες παραλίες όπως η Κολυμπάδα.
Διαβάστε ακόμα:
Best of Σκύρος: Αξιοθέατα, παραλίες, διαμονή και διευθύνσεις για φαγητό
Σκύρος: Μυστηριώδης γοητεία, ερημικές παραλίες με σμαραγδένια νερά και μια Χώρα-κομψοτέχνημα
