Οι σκιέρ γνωρίζουν καλά την περιοχή, αφού συχνά τη χρησιμοποιούν ως βάση για τις εξορμήσεις τους στο Χιονοδρομικό Κέντρο Βόρα, το οποίο απέχει περίπου 17 χλμ. Κάποιοι έχουν επισκεφθεί το χωριό πολλές φορές, ενώ άλλοι ίσως να μην έχουν ακούσει καν το όνομα του Παλαιού Αγίου Αθανασίου. Σε κάθε περίπτωση, ο γραφικός αυτός οικισμός ταιριάζει στις γιορτές με κρύο, όπως τις θυμόμαστε παλιότερα, τότε που στολίζαμε το δέντρο χωρίς να δείχνει το θερμόμετρο 20°C.
Ο Παλαιός Άγιος Αθανάσιος βρίσκεται στον νομό Πέλλας, σε υψόμετρο περίπου 1.200 μ., στις πλαγιές του όρους Καϊμακτσαλάν. Είναι ένα μικρό αλλά καλαίσθητο πέτρινο χωριό, χαρακτηρισμένο ως «Παραδοσιακός Οικισμός», και πλέον έχει εξελιχθεί σε δημοφιλή χειμερινό προορισμό, ιδιαίτερα για όσους ζουν στον βορρά. Ωστόσο, η πορεία του χωριού δεν υπήρξε ανέκαθεν εύκολη. Οι κάτοικοι, κυρίως αγρότες και κτηνοτρόφοι, αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν εξαιτίας των δύσκολων καιρικών συνθηκών και του ισχυρού σεισμού που έπληξε την περιοχή το 1981.
Έτσι, μετεγκαταστάθηκαν λίγα χιλιόμετρα χαμηλότερα και έκτισαν τα σπίτια τους στον νέο οικισμό, τον Νέο Άγιο Αθανάσιο. Παρότι θα περίμενε κανείς το παλιό χωριό να μείνει για πάντα εγκαταλελειμμένο, η εξέλιξή του τελικά ήταν διαφορετική. Χρόνια αργότερα άρχισε σταδιακά να ξαναζωντανεύει, κάτι στο οποίο συνέβαλε καθοριστικά η δημιουργία του χιονοδρομικού κέντρου στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Τα παλιά πέτρινα σπίτια αναστηλώθηκαν, οι ταβέρνες άρχισαν να ανοίγουν η μία μετά την άλλη και οι ξενώνες πολλαπλασιάστηκαν, δίνοντας ξανά πνοή στο χωριό.
Για να φτάσετε στον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο, από την Αθήνα θα χρειαστείτε περίπου 6,5 ώρες για μια απόσταση γύρω στα 530 χλμ., ενώ από τη Θεσσαλονίκη ο δρόμος διαρκεί περίπου 2 ώρες, με 125 χλμ. συνολικά. Στη διαδρομή θα συναντήσετε δυτικά τη λίμνη Βεγορίτιδα και αμέσως μετά τον Νέο Άγιο Αθανάσιο, πριν αρχίσετε να ανηφορίζετε προς τον παλιό οικισμό, που απέχει περίπου 5 χιλιόμετρα.
Όπου κι αν στρέψετε τη ματιά σας, η πέτρα κυριαρχεί στα στενά δρομάκια, στα σπίτια και στις μάντρες, ενώ αυτή την εποχή τα πολύχρωμα λαμπάκια φωτίζουν παράθυρα, καλντερίμια και αυλές. Ο κρύος, καθαρός αέρας αναμειγνύεται με τη μυρωδιά του τζακιού και, μαζί με την ομίχλη που εμφανίζεται αργά το βράδυ και νωρίς το πρωί, χαρίζει στο χωριό μια ατμόσφαιρα που δύσκολα ξεχνάς.
Μια στάση στην πλατεία με τη μεγάλη, διπλή παραδοσιακή βρύση, επίσης χτισμένη από πέτρα, είναι σχεδόν δεδομένη. Δίπλα της στολίζεται συνήθως το χριστουγεννιάτικο δέντρο του χωριού. Από εκεί θα χαθείτε στα στενά, θα φτάσετε ως το παλιό σχολείο και την εκκλησία της Αναλήψεως του 17ου αιώνα, μια τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική που πλέον θεωρείται από τα σημαντικά αξιοθέατα του οικισμού, και θα συνεχίσετε ως το εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου λίγο έξω από το χωριό για να απολαύσετε την πανοραμική θέα στην περιοχή. Έπειτα θα βρείτε μια θέση δίπλα στο τζάκι κάποιας ταβέρνας ή ενός από τα καφέ που έχουν φορέσει τα γιορτινά τους, για να κάνετε τον απολογισμό της ημέρας με μια κούπα ζεστό καφέ ή τσάι, βουτώντας μελομακάρονα.
Την επόμενη μέρα θα μπείτε στο αυτοκίνητο για να εξερευνήσετε και τη γύρω περιοχή. Πρώτη στάση το Χιονοδρομικό Κέντρο Βόρα. Ακόμη και χωρίς χιόνι, η διαδρομή αξίζει για τη θέα προς τη λίμνη Βεγορίτιδα. Η ορατότητα μάλιστα φτάνει ως την Πτολεμαΐδα. Όταν τα σύννεφα κατεβαίνουν χαμηλά και σκεπάζουν πόλεις, χωριά και λόφους σαν λευκό πάπλωμα, το μόνο που ξεχωρίζει από ψηλά είναι οι καμινάδες του εργοστασίου της ΔΕΗ, ένα σχεδόν απόκοσμο αλλά ιδιαίτερα γοητευτικό σκηνικό.
Από τις πιο αξιόλογες εκδρομές στην ευρύτερη περιοχή, ακόμη κι αν χρειαστείτε περίπου μία ώρα για να φτάσετε, είναι τα Λουτρά Πόζαρ, ένας υπέροχος προορισμός για τόνωση και χαλάρωση. Η θερμοκρασία του νερού κυμαίνεται από 26°C έως 37°C, ανάλογα με την πηγή, και περιέχει νάτριο, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, ιώδιο, φώσφορο, θείο και άλλες ουσίες. Η περιοχή είναι κατάφυτη και προσφέρεται για μια βόλτα που πραγματικά θα απολαύσετε.
Αν τα Πόζαρ σας φαίνονται μακριά, μια εξαιρετική εναλλακτική είναι η Έδεσσα. Η πόλη φημίζεται για τους εντυπωσιακούς καταρράκτες της και αυτό θα είναι φυσικά το πρώτο σημείο που θα δείτε. Στη συνέχεια, θα περπατήσετε στην περιοχή των Μύλων, μια καταπράσινη τοποθεσία με μονοπάτια, νερόμυλους, το Ενυδρείο Ενδημικών Ψαριών- Ερπετάριο και το υδροκίνητο εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας του 1909, που παρήγαγε σχοινιά και σπάγκους από ινδική κάνναβη, μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα. Πριν φύγετε, αξίζει να ανέβετε στη συνοικία Βαρόσι, την πιο όμορφη γειτονιά της πόλης, με καλντερίμια και αρχοντικά μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής.
Αν έχετε χρόνο, κάντε μια στάση και στον Αρχαιολογικό Χώρο Λόγγου, λίγα μόλις λεπτά ανατολικά της πόλης. Πρόκειται για τον αρχαίο οικισμό, την αρχαία Έδεσσα, η οποία υπήρξε σημαντική πόλη της Μακεδονίας, χτισμένη πάνω στο σημαντικότερο φυσικό πέρασμα που συνέδεε την άνω ορεινή με την κάτω πεδινή Μακεδονία. Η πόλη απλωνόταν σε δύο επίπεδα: στην Ακρόπολη, που βρισκόταν στο άκρο του βράχου της σύγχρονης Έδεσσας, και στην κάτω πόλη, στους πρόποδες του βράχου, στην πεδιάδα Λόγγος. Ο αρχαιολογικός χώρος αποκαλύπτει τον πολεοδομικό ιστό της αρχαίας πόλης, με οχυρωματικές πύλες, πύργους, πλακόστρωτη κεντρική οδό, δημόσια κτίρια, λατρευτικά και εκπαιδευτικά κτίσματα, κατοικίες, εργαστήρια και καταστήματα.
Μπορείτε επίσης να κινηθείτε σε πιο κοντινά μέρη, όπως την Άρνισσα στα νοτιοανατολικά, για έναν περίπατο πλάι στη λίμνη Βεγορίτιδα ή στα χωριά Παναγίτσα και Ζέρζια για έναν καφέ με τους ντόπιους. Μπορείτε ακόμη να εξερευνήσετε τις μικρές τεχνητές λίμνες της περιοχής, να επισκεφθείτε τον υδροβιότοπο «Άγρα-Βρυτών-Νησίου» ή να πεζοπορήσετε στα δάση οξιάς που απλώνονται γύρω από το χωριό.
Διαβάστε ακόμα:
Φύση, Ιστορία και Παράδοση στο Νομό Πέλλας: Ένας ανεξάντλητος θησαυρός για τους επισκέπτες της
Παλαιός Άγιος Αθανάσιος: Στις πλαγιές του Βόρα και στην «Αράχωβα» της Μακεδονίας
