Στα Ιωάννινα, όπου η ζωή συναντά τον μύθο, το ασήμι αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της ντόπιας καλλιτεχνίας, αλλά και συνδετικό στοιχείο του παρόντος με το παρελθόν. Είναι μια πόλη συνώνυμο της δημιουργίας, με ανθρώπους δυναμικούς και δραστήριους, οι οποίοι, κάνοντας την τέχνη τους γνωστή σε όλο τον κόσμο, τη μετατρέπουν κι αυτήν σε διεθνές σημείο αναφοράς.

19

Στο πέρασμα των χρόνων τα Ιωάννινα διατηρούν την αναγνωρισιμότητά τους, προσελκύοντας το σταθερό ενδιαφέρον των εμπόρων καθώς η αγορά ασημένιων αντικειμένων παραμένει αυτό που σήμερα λέμε «trend»: κάθε αριστοκρατικό σπίτι διαθέτει ασημένια διακοσμητικά, καθώς και συλλογή από μαχαιροπίρουνα. Το ασήμι δείχνει να έχει αποκτήσει θεμελιώδη παρουσία στην καθημερινότητα των ευκατάστατων πολιτών.

Πότε όμως ξεκίνησαν να δουλεύουν το ασήμι στην περιοχή; Τι αναφορές μπορούμε να εντοπίσουμε;

Σύμφωνα με τις σχετικές έρευνες, το ασήμι αποτελεί μέρος της καθημερινότητας των κατοίκων ήδη από την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Επιπλέον, υπάρχουν έγγραφα από το 1430 τα οποία μαρτυρούν την άνθηση του κλάδου της ασημουργίας. Στη συνέχεια παρατηρούμε σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα, ενώ κατά τον 18ο και 19ο αιώνα πολλαπλασιάζονται οι τεχνίτες. Ήταν τότε που τα Ιωάννινα αναδείχθηκαν σε ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά, πνευματικά μα και καλλιτεχνικά κέντρα όλων των Βαλκανίων. Έτσι, τα γιαννιώτικα ασημικά εντοπίζονται σε σημαντικές πόλεις της εποχής όπως το Βελιγράδι, το Βουκουρέστι, η Βιέννη –φτάνοντας ακόμα και στη Μόσχα ή στην Αγία Πετρούπολη.

		array(1) {
  [0]=>
  array(3) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(71417)
      ["id"]=>
      int(71417)
      ["title"]=>
      string(14) "Ioanninasim_1a"
      ["filename"]=>
      string(25) "Ioanninasim_1a-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(420612)
      ["url"]=>
      string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_1a-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(99) "https://www.travel.gr/experiences/istories-apo-asimi-mesa-se-ena-ergasti/attachment/ioanninasim_1a/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "10"
      ["description"]=>
      string(34) "Photo: Αμαλία Κωβαίου"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(14) "ioanninasim_1a"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(71397)
      ["date"]=>
      string(19) "2022-02-11 12:28:47"
      ["modified"]=>
      string(19) "2022-02-11 12:30:19"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1707)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_1a-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_1a-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_1a-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_1a-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(77) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_1a-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(77) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_1a-1365x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1365)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
  }
}
	

Παράλληλα, τεχνικές όπως το «φουσκωτό», το «σφυρήλατο», το «συρματερό» ή το «σαβάτι» καθιερώνονται ως συνώνυμες της γιαννιώτικης παραγωγής. Χάρη σε αυτές η ασημουργία της περιοχής αγγίζει υψηλό επίπεδο, με τον κάθε δημιουργό να επιλέγει ποια τον αντιπροσωπεύει περισσότερο, πάντα βέβαια σε σχέση και με το αντικείμενο που θέλει να φτιάξει.

Σήμερα τα Ιωάννινα εξακολουθούν να διατηρούν τη φήμη μίας πόλης άρρηκτα συνδεδεμένης με το ασήμι. Λίγο πριν τον μώλο, η κεντρική οδός Αβέρωφ φιλοξενεί δεκάδες μαγαζιά με ασημικά, ενώ σε άλλα σημεία της πόλης εντοπίζονται και τεχνίτες οι οποίοι έχουν μαθητεύσει δίπλα στους πιο ονομαστούς ανάμεσα στους παλαιότερους. Είναι αυτοί που διαφυλάσσουν την παράδοση της ασημουργίας, επιλέγοντας παράλληλα τον δρόμο της δημιουργίας και όχι απλώς της εμπορίας.

		array(1) {
  [0]=>
  array(3) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(71423)
      ["id"]=>
      int(71423)
      ["title"]=>
      string(14) "Ioanninasim_3a"
      ["filename"]=>
      string(25) "Ioanninasim_3a-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(683842)
      ["url"]=>
      string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_3a-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(99) "https://www.travel.gr/experiences/istories-apo-asimi-mesa-se-ena-ergasti/attachment/ioanninasim_3a/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "10"
      ["description"]=>
      string(123) "Ο Λάμπρος Γκόλας στο εργαστήρι του στα Ιωάννινα. Photo: Αμαλία Κωβαίου"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(14) "ioanninasim_3a"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(71397)
      ["date"]=>
      string(19) "2022-02-11 12:29:12"
      ["modified"]=>
      string(19) "2022-02-11 12:31:34"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1707)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_3a-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_3a-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_3a-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_3a-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(77) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_3a-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(77) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_3a-1365x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1365)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
  }
}
	

Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, επισκεφθήκαμε το εργαστήριο του Λάμπρου Γκόλα· ενός ανθρώπου που έχει αφιερώσει όλη του την καθημερινότητα στο ασήμι. «Ξεκίνησα να ασχολούμαι το 1991», μας είπε ξεναγώντας μας στις διάφορες αίθουσες. «Έμαθα δίπλα σε έναν τεχνίτη της εποχής. Παράλληλα παρακολούθησα την κρατική σχολή που λειτουργούσε στα Ιωάννινα. Και η αλήθεια είναι ότι αισθάνομαι ότι βρήκα πολλές συγκινήσεις μέσα σε αυτή την ενασχόληση».

Για να φτάσουμε εδώ περπατήσαμε στο πλάι της λίμνης, οπότε επισκεφθήκαμε και τις εγκαταστάσεις του ΚΕΠΑΒΙ –του Κέντρου Παραδοσιακής Βιοτεχνίας Ιωαννίνων. Πρόκειται για ένα κτήριο που φτιάχτηκε με στόχο να επαναφέρει την ασημουργία στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, στεγάζοντας λ.χ. εργαστήρια αργυροχρυσοχοΐας ή πρατήρια λιανικής πώλησης.

Σήμερα αναζητά μια σωστότερη κατεύθυνση σε σχέση με τη συνολικότερη λειτουργία του, ωστόσο υπάρχουν μέσα σε αυτό και ορθά παραδείγματα. Τα οποία συμβάλλουν στη διατήρηση και στην ανάδειξη της συγκεκριμένης τέχνης.

		array(1) {
  [0]=>
  array(3) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(71427)
      ["id"]=>
      int(71427)
      ["title"]=>
      string(14) "Ioanninasim_4a"
      ["filename"]=>
      string(25) "Ioanninasim_4a-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(668824)
      ["url"]=>
      string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_4a-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(99) "https://www.travel.gr/experiences/istories-apo-asimi-mesa-se-ena-ergasti/attachment/ioanninasim_4a/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "10"
      ["description"]=>
      string(34) "Photo: Αμαλία Κωβαίου"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(14) "ioanninasim_4a"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(71397)
      ["date"]=>
      string(19) "2022-02-11 12:29:31"
      ["modified"]=>
      string(19) "2022-02-11 12:32:01"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1707)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_4a-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_4a-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_4a-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_4a-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(77) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_4a-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(77) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_4a-1365x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1365)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
  }
}
	

Βλέπουμε τα μηχανήματα, ενώ μαθαίνουμε και αναλυτικά για την κάθε διαδικασία. «Είναι μία εργασία που, αν την υποστηρίξεις και την προσέξεις, είναι πραγματικά δύσκολο να μείνεις χωρίς δουλειά» θα μας πει ο Λάμπρος, ο οποίος μαζί με τις συνεργάτιδές του –την Κατερίνα Γκούμα και την Έφη Νικολάτου– δημιουργούν μοναδικά έργα, που ταξιδεύουν έπειτα σε όλο τον κόσμο.

«Κάποτε, πριν τη διείσδυση των προϊόντων από την Κίνα και την Ταϊλάνδη, η ζήτηση ήταν πολύ μεγαλύτερη», εξηγεί ο Λάμπρος. «Σήμερα, αν και εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικό κοινό, εμείς δεν μπορούμε να τους ανταγωνιστούμε. Στηρίζονται σε μαζική παραγωγή, ενώ η δικιά μας δουλειά είναι χειροποίητη. Σίγουρα είναι και πιο ποιοτική, όμως την ίδια στιγμή κοστίζει και περισσότερο». Όπως σημειώνει, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την όλη κατάσταση παραμένοντας ενεργοί στη σχετική αγορά, έχουν ασχοληθεί σημαντικά και με την πώληση μέσω ίντερνετ. Πάντως ο Λάμπρος δεν σκέφτηκε λεπτό να αλλάξει ρότα.

		array(1) {
  [0]=>
  array(3) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(71431)
      ["id"]=>
      int(71431)
      ["title"]=>
      string(14) "Ioanninasim_5a"
      ["filename"]=>
      string(25) "Ioanninasim_5a-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(395370)
      ["url"]=>
      string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_5a-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(99) "https://www.travel.gr/experiences/istories-apo-asimi-mesa-se-ena-ergasti/attachment/ioanninasim_5a/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "10"
      ["description"]=>
      string(34) "Photo: Αμαλία Κωβαίου"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(14) "ioanninasim_5a"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(71397)
      ["date"]=>
      string(19) "2022-02-11 12:29:51"
      ["modified"]=>
      string(19) "2022-02-11 12:32:25"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1707)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_5a-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_5a-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_5a-768x1152.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1152)
        ["large"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_5a-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(77) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_5a-1024x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(77) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2022/02/Ioanninasim_5a-1365x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1365)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
  }
}
	

Στην ξενάγηση που γίνεται μέσα στο εργαστήριο καταλαβαίνει κανείς την πολυπλοκότητα της δημιουργίας, αλλά και τις υψηλές απαιτήσεις που υπάρχουν. «Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει ένα έργο, μέχρι να ολοκληρωθεί, μεσολαβούν 35 στάδια» θα μας πει ο Λάμπρος, καθώς ψάχνει να μας δείξει μερικά ακόμα περίτεχνα σχέδια. «Είναι η επιλογή και η επεξεργασία του μοντέλου, η κατασκευή, η λείανση, το φινίρισμα, και πολλές ακόμη ενδιάμεσες διαδικασίες. Οι οποίες, με τον δικό τους τρόπο, θα συμβάλλουν στην αρτιότητα του τελικού προϊόντος».

Αυτή είναι η ασημουργία, μία τέχνη που αυτή τη στιγμή πασχίζει να διασωθεί, εξακολουθώντας να τροφοδοτεί την κοινωνία με αληθινά κομψοτεχνήματα. Απαιτείται πειθαρχία μα και διάθεση ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να εκφράζει τόσο την καλαισθησία, όσο και τις ηπειρώτικες αξίες.

Info:

https://byzantinejewels.com
Τηλ.: 26510-72097

Διαβάστε ακόμα:

«Η ζωή στην Αθήνα είχε ημερομηνία λήξης» -Ένα ζευγάρι εξηγεί γιατί επέλεξε τα Ιωάννινα για μια νέα αρχή

Ο σκηνοθέτης που έδωσε ζωή στο Ορειβατικό Καταφύγιο Καταρράκτη στην Ήπειρο

Τζουμέικερς: Μια παρέα στα Τζουμέρκα δημιουργεί αγροτικά εργαλεία με αντισυμβατικό τρόπο