Ακατοίκητη, μυστηριώδης και ανεξερεύνητη. Μόνο έτσι μπορεί να περιγράψει κανείς την Κέρο, τη μικρή νησίδα των Μικρών Κυκλάδων, που απλώνεται νοτιοανατολικά του Κάτω Κουφονησιού και βορειοδυτικά της Αμοργού.
Θρησκευτικό -και ίσως όχι μόνο- κέντρο των Κυκλάδων κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο, η Κέρος είναι ευρέως γνωστή για τον περίφημο «θησαυρό» της: περισσότερα από 350 θραύσματα μαρμάρινων ειδωλίων της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (περ. 2700–2400/2300 π.Χ.), τα οποία σύμφωνα με τις επικρατέστερες αρχαιολογικές θεωρίες μεταφέρθηκαν από διάφορα νησιά και συγκεντρώθηκαν τελετουργικά στην Κέρο, για λόγους που παραμένουν ανεξήγητοι. Ιερό κέντρο; Τόπος λατρείας; Μια χαμένη ναυτική πόλη; Ό,τι κι αν υπήρξε, η Κέρος παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά μυστήρια του Αιγαίου, ένας τόπος που σήμερα παραμένει αυστηρά προστατευόμενος και προσβάσιμος μόνο σε αρχαιολόγους και ερευνητές με ειδική άδεια.
Οι πρώτες συστηματικές ανασκαφές στην Κέρο έφεραν στο φως εκπληκτικά ευρήματα, μεταξύ των οποίων τα περίφημα σπασμένα κυκλαδικά ειδώλια, οδηγώντας στο συμπέρασμα πως το βραχώδες αυτό νησί ήταν ένας τόπος υψηλής τελετουργικής σημασίας, όπου οι αρχαίοι εναπόθεταν μικρά μαρμάρινα ειδώλια. Με μια ιδιαιτερότητα: τα μίνιμαλ ειδώλια ήταν σκόπιμα σπασμένα σε μικρά κομμάτια πριν τοποθετηθούν εκεί. Ο λόγος παραμένει μυστήριο, καθώς καμία ερμηνεία δεν έχει επιβεβαιωθεί. Ήταν μορφή λατρείας; Θρησκευτική πρακτική; Ένα είδος τάματος; Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα.
Σε αυτή τη γωνιά του Αιγαίου, η θέα των αρχαιολογικών θέσεων, το άνυδρο και τραχύ κυκλαδίτικο τοπίο που συναντά τα γαλαζοπράσινα νερά και η αλλόκοτη -σχεδόν απόκοσμη- ησυχία, συνθέτουν ένα σκηνικό που συμπυκνώνει την αινιγματική ομορφιά του κεντρικού Αιγαίου. Η εμπειρία της Κέρου μένει χαραγμένη στη μνήμη, καθώς εδώ η παρουσία του παρελθόντος είναι σχεδόν απτή.
Ίσως αυτό το σπάνιο αίσθημα σύνδεσης με τον χρόνο να είναι και ο λόγος που το μισοξεχασμένο, ακατοίκητο νησί προκαλεί τέτοια γοητεία. Στην Κέρο, ο επισκέπτης νιώθει την ακατανίκητη ανάγκη να αναζητήσει απαντήσεις για το παρελθόν του ανθρώπου, διατυπώνοντας υποθέσεις επάνω σε έναν τόπο που φαίνεται αποφασισμένος να μη φανερώσει ποτέ τα μυστικά του.
Σε ελάχιστη απόσταση δυτικά της Κέρου, σήμερα ξεχωρίζει το μικρό νησάκι Δασκαλειό, που κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο ήταν ενωμένο με την Κέρο μέσω μιας στενής λωρίδας ξηράς και αποτελούσε τμήμα της.
Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει ότι στο Δασκαλειό υπήρχε μια ακμαία οργανωμένη κοινότητα με πιθανότατα τελετουργικό χαρακτήρα, όπου έφταναν άνθρωποι από διάφορα νησιά των Κυκλάδων. Στο νησάκι έχουν εντοπιστεί λιθόστρωτα μονοπάτια, κτίσματα με σύνθετη πολεοδομική οργάνωση και τεχνικές αναβαθμίδων, καθώς και σαφή ίχνη μεταλλουργικής δραστηριότητας, τα παλαιότερα που έχουν τεκμηριωθεί μέχρι σήμερα στις Κυκλάδες.
Η Κέρος, με τα αρχαία της μυστικά και το ανεπιτήδευτο μεγαλείο της, παραμένει ένας από τους πιο αινιγματικούς και παρθένους τόπους του Αιγαίου. Αν βρεθείτε στις Μικρές Κυκλάδες, αξίζει να αναζητήσετε μια ματιά σε αυτόν τον μοναδικό στον κόσμο αρχαιολογικό χώρο. Θυμηθείτε όμως πως η Κέρος δεν διαθέτει καμία τουριστική υποδομή, καθώς τελεί υπό καθεστώς αυστηρά προστατευόμενης αρχαιολογικής ζώνης και η πρόσβαση επιτρέπεται μόνο για επιστημονικούς σκοπούς και με ειδική άδεια, ενώ οι επισκέπτες μπορούν μόνο να περιπλεύσουν το νησί χωρίς να αποβιβαστούν.
Οι εκτεταμένες παράνομες ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην Κέρο κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 προκάλεσαν ανυπολόγιστη ζημιά στον αρχαιολογικό της πλούτο και, κατ’ επέκταση, στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Χιλιάδες κυκλαδικά ειδώλια, θραύσματα αγγείων, λεπίδες οψιανού και άλλα αντικείμενα μεγάλης ιστορικής αξίας, τα οποία είχαν παραμείνει ανέπαφα για χιλιετίες, λεηλατήθηκαν και διασκορπίστηκαν, με τα περισσότερα να παραμένουν μέχρι σήμερα αγνοούμενα. Μετά την οριστική εγκατάλειψη κάθε εποχικής ανθρώπινης δραστηριότητας στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ολόκληρη η Κέρος κηρύχθηκε προστατευόμενος αρχαιολογικός χώρος. Έκτοτε, οι συστηματικές ανασκαφές που διεξάγονται υπό την εποπτεία της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων αποκαλύπτουν πολύτιμα στοιχεία για τη ζωή και τις τελετουργίες στην Πρωτοκυκλαδική περίοδο, διασώζοντας σιγά σιγά τον ιστορικό πλούτο του νησιού.
Οι ταξιδιώτες που επιθυμούν να πάρουν μια γεύση από το μυστήριο της Κέρου μπορούν να συμμετάσχουν σε οργανωμένους θαλάσσιους περιπάτους που πραγματοποιούνται από το Κουφονήσι, χωρίς όμως δυνατότητα απόβασης ή διανυκτέρευσης, καθώς η Κέρος παραμένει αυστηρά ακατοίκητη και προστατευόμενη.
Διαβάστε ακόμα:
Oι καλύτερες διευθύνσεις για φαγητό στα Κουφονήσια
H άλλη Νάξος: Μια διαδρομή μέσα από γραφικούς οικισμούς
