Στα γραφικά Άνω Πορόια, στους πρόποδες του Μπέλλες, ξεχωρίζει ένα σπίτι διαφορετικό από τα παραδοσιακά μακεδονίτικα του χωριού. Πρόκειται για ένα διώροφο νεοκλασικό της δεκαετίας του 1930, με λευκή πρόσοψη, κεραμοσκεπή στέγη και μια αυλή γεμάτη με πράσινο και λουλούδια.
Το σπίτι έχει γράψει τη δική του σελίδα στη νεότερη ιστορία των Άνω Ποροΐων, καθώς το 1941 επιτάχθηκε από τους Γερμανούς εισβολείς, ενώ μεταπολεμικά στέγασε το διοικητήριο του παρακείμενου στρατοπέδου. Στο ισόγειο λειτούργησε για χρόνια το πρώτο σφαιριστήριο της περιοχής, σημείο συνάντησης και κοινωνικής ζωής. Σήμερα, το ισόγειο έχει ανακαινιστεί με φροντίδα και λειτουργεί ως ο φιλόξενος χώρος του «La Casa di Rena»: ενός καλαίσθητου σπιτιού που μεταφέρει τον επισκέπτη στην αύρα μιας άλλης εποχής. Η πρόσοψη του σπιτιού αποπνέει λιτή νεοκλασική κομψότητα. Οι λείες, λευκές επιφάνειες λάμπουν στο φως του ήλιου, αναδεικνύοντας τη συμμετρία και την καθαρότητα των γραμμών.
Η φαρδιά σκάλα οδηγεί στον επάνω όροφο, όπου ξεχωρίζει το μπαλκόνι, το οποίο στηρίζεται σε δύο λιτές κολώνες και σχηματίζει μια μικρή πρόσοψη-πρόπυλο. Το κιγκλίδωμα με τις κλασικές τσιμεντένιες μπαλαούστρες προσδίδει στο σύνολο αρχιτεκτονική αρμονία, παραπέμποντας σε μορφολογικά στοιχεία του Μεσοπολέμου.
Το εσωτερικό διατηρεί τον χαρακτήρα της παλιάς εποχής. Η κεντρική σάλα- τραπεζαρία, με ξύλινο πάτωμα, ψηλό ταβάνι και γύψινη κορνίζα, αποτελεί την «καρδιά» του σπιτιού. Η παλιά τραπεζαρία, τα αντικείμενα εποχής και οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες πάνω στο παλιό σερβάν εξιστορούν την πορεία της οικογένειας. Οι πόρτες οδηγούν στο καθιστικό, την κουζίνα, το λουτρό και τα υπνοδωμάτια, τα οποία διατηρούν τη λιτή αισθητική της εποχής.
Το σπίτι στη δίνη της ιστορίας
Το σπίτι άρχισε να χτίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 1930 από τον Βασίλειο Σαφαρίκ, τότε Πρόεδρο της Κοινότητας. Ήταν η «χρυσή» εποχή του χωριού, χάρη στην καλλιέργεια και την εμπορία καπνού. Τα Άνω Πορόια, ένα από τα φημισμένα βλαχοχώρια των Σερρών, απλώνονται στις πλαγιές του Μπέλλες και φέρουν έντονα τα σημάδια της ιστορίας. Μετά το 1922, στο χωριό εγκαταστάθηκαν και λίγες οικογένειες προσφύγων από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, φέρνοντας νέα στοιχεία στον τοπικό πληθυσμό και πολιτισμό.
Ο Σαφαρίκας, πρωτοπόρος για την εποχή του, θέλησε το σπίτι του να αποτελεί δήλωση προόδου και αισθητικής. Μαζί με τη σύζυγό του, την Αννέτα, το έχτισαν σε προικώο οικόπεδο, στην καρδιά του χωριού, πάνω στην πλατεία, ξεχωρίζοντας από τα μακεδονίτικα σπίτια με χαγιάτια και προεξοχές. Η επιλογή τους χάρισε στο σπίτι διαχρονική κομψότητα, καθιστώντας το σημείο αναφοράς έως σήμερα.
Η οικογένεια δεν πρόλαβε να χαρεί για πολύ το νέο της σπιτικό. Τον Απρίλιο του 1941, τα Άνω Πορόια, αφού εκκενώθηκαν, καταλήφθηκαν από τους Γερμανούς. Το σπίτι επιτάχθηκε, φιλοξενώντας για λίγες ημέρες τη γερμανική διοίκηση. Οι κατακτητές δεν προκάλεσαν ζημιές. Αναχωρώντας, ο Γερμανός αξιωματικός άφησε στην οικογένεια ένα μήνυμα, ενημερώνοντάς τους ότι πήρε ένα μπιμπελό ως αναμνηστικό. Από το σερβίτσιο που άφησε πίσω, διασώζεται ακόμη ένα μαχαίρι με χαραγμένη τη σβάστικα.
Κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Μεταπολεμικά, το σπίτι επιτάχθηκε από τον Ελληνικό Στρατό. Στο ισόγειο στεγάστηκε η διοίκηση της παρακείμενης στρατιωτικής μονάδας, ενώ σε δωμάτιο του ορόφου διέμενε ο διοικητής. Όταν η οικογένεια άρχισε να επισκέπτεται ξανά το χωριό, συνυπήρχε με τον στρατό στο ίδιο σπίτι, ένα παράδοξο που έληξε μετά από έντονη διαμαρτυρία.
Στη συνέχεια, το Δημόσιο κατέβαλε μίσθωμα για τη χρήση του ισογείου, το οποίο, όταν εγκαταλείφθηκε, απέκτησε νέα χρήση, στεγάζοντας το πρώτο σφαιριστήριο του χωριού.
Ανάμεσα στην τέχνη και στην παράδοση
Τα νεότερα χρόνια, η Ρένα Σαφαρίκα, κόρη του Βασιλείου και της Αννέτας, ανέλαβε με αγάπη τη φροντίδα του σπιτιού. Μαζί με τον σύζυγό της, Χαράλαμπο Παπαλουκά, συνέχισαν να επισκέπτονται τακτικά τα Άνω Πορόια, δίνοντας ζωή στο παλιό νεοκλασικό. Ο σύζυγός της, με καταγωγή από τη Δεσφίνα Φωκίδας, ήταν ανιψιός του μεγάλου ζωγράφου Σπύρου Παπαλουκά, ενός δημιουργού που άφησε σπουδαίο έργο, από τοπία και πορτρέτα έως εκκλησιαστική ζωγραφική και αγιογραφίες. Ο ίδιος διέθετε έμφυτη αισθητική αντίληψη και σεβασμό για την τέχνη.
Η οικογένεια Παπαλουκά μεγάλωσε περικυκλωμένη από εικόνες τέχνης, με σεβασμό στην αρχιτεκτονική, την ιστορία και τον ίδιο τον χώρο. Το σπίτι στο χωριό δεν λειτουργούσε μόνο ως τόπος ξεκούρασης, αλλά ως πυρήνας μνήμης και αισθητικής αντίληψης.
Φιλοξενία με μνήμη και αισθητική
Μέσα σε ένα περιβάλλον γεμάτο εικόνες, με φροντίδα για την αρχιτεκτονική και αισθητική αντίληψη, η κόρη τους, Φένια Παπαλουκά, ανέπτυξε από νωρίς μια ουσιαστική σχέση με την τέχνη και τον σχεδιασμό. Αυτή η αγάπη την οδήγησε αργότερα στην ανάληψη ενός ιστορικού καταστήματος της Θεσσαλονίκης, του Ακροκέραμου, και δέκα χρόνια μετά, στη μετεξέλιξή του σε εργαστήριο χειροποίητων αντικειμένων από μέταλλο και σε διαδικτυακό κατάστημα.
Τα τελευταία χρόνια, η ίδια μετέτρεψε το ισόγειο του σπιτιού στα Άνω Πορόια σε έναν όμορφο και ευρύχωρο ξενώνα τύπου Airbnb. Το «La Casa di Rena», που σημαίνει «το σπίτι της Ρένας», πήρε το όνομά του από τη μητέρα της, αλλά και από τη λέξη «casa», που σημαίνει σπίτι στα ιταλικά και στα βλάχικα, τιμώντας έτσι τις ρίζες της οικογένειας. Η Ρένα υπήρξε ο άνθρωπος που κράτησε ζωντανή τη μνήμη και την αισθητική του ξεχωριστού αυτού σπιτιού.
Ο χώρος αποπνέει ζεστασιά και κομψότητα. Με προσεγμένη διακόσμηση, αυθεντικά έπιπλα εποχής, πέτρα στο πάτωμα και φωτεινά δωμάτια, προσφέρει την αίσθηση ενός παλιού αρχοντικού, συνδυάζοντας το με όλες τις σύγχρονες ανέσεις.
Ο κήπος της τέχνης. Όταν το παρελθόν συναντά τον πολιτισμό
H ιδιοκτήτρια συνεχίζει να δίνει ζωή στο πατρικό σπίτι, μετατρέποντάς το σε ζωντανό πυρήνα πολιτισμού. Την Παρασκευή 8 Αυγούστου 2025, ο κήπος θα φιλοξενήσει την έκθεση ζωγραφικής της Άννας Παπάνα, μαθήτριας του τμήματος ζωγραφικής του Πολιτιστικού Συλλόγου Ροδόπολης Σερρών.
Η έκθεση, με τίτλο «Ο Κήπος μιλά με χρώματα», πραγματοποιείται με την καλλιτεχνική επιμέλεια της εικαστικού Σωτηρίας Αρσινόης Τσορμπάρη, δημιουργώντας έναν διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, ανάμεσα στην ιστορία του σπιτιού και τη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση.
Πληροφορίες:
La Casa di Rena: Τηλ. 6944253068
Διαβάστε ακόμα:
Ο Νίκος επέλεξε τα Άνω Πορόια για να εξελίξει το επάγγελμα του σιδερά
Άνω Πορόια: Ιδανικός τόπος για να ζεις
Κάτω Πορόια Σερρών: Ένα χωριό-τοιχογραφία στους πρόποδες του Μπέλλες
