Η πρώτη συνέντευξη με την Κατερίνα Λατούφη είχε γίνει γραπτώς, λίγο πριν από τη συμμετοχή της στη γιορτή κεραμικής Fired Up Athens στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης. Μέχρι τότε, δηλαδή, δεν είχαμε συναντηθεί από κοντά. Την ημέρα όμως που επισκέφτηκα τη Fired Up Athens, ενώ περιπλανιόμουν ανάμεσα στους πάγκους με τις κεραμικές δημιουργίες, την προσοχή μου τράβηξε ένας συγκεκριμένος, για τη γοητευτική απλότητα των έργων, τα οποία ενσωμάτωναν παραδοσιακά στοιχεία, μετουσιώνοντάς τα, ωστόσο, σε ένα, κατά κάποιον τρόπο, αναγνωρίσιμο για μένα ιδίωμα.
Σύντομα κατάλαβα γιατί ήταν αναγνωρίσιμο: συζητώντας με τη γυναίκα πίσω από τον πάγκο, διαπίστωσα ότι ήταν η Κατερίνα, με την τέχνη της οποίας είχα έρθει ήδη σε επαφή μέσα από τη συνέντευξή μας. Η αρχιτέκτονας και κεραμίστρια μού είπε ότι εγκατέλειψε την Αθήνα και πλέον ζει μόνιμα, με τον σύντροφο και το παιδί της, στην Τήνο, όπου έχει στήσει το εργαστήριο κεραμικής της.
Η ζωή της σήμερα είναι πολύ διαφορετική, ωστόσο κάθε στάδιό της ενώνει ένα αόρατο νήμα: η διαχρονική αγάπη της για τη χειροτεχνία, όπως λέει τώρα στο Travel.gr: «Από μικρή είχα μια κλίση προς τις χειροτεχνίες. Περνούσα χρόνο με τη γιαγιά μου, παρακολουθώντας τη να κεντάει, να πλέκει και να ψιθυρίζει ρυθμικά πλέξεις στο βελονάκι. Μου άρεσε να παρατηρώ τις κινήσεις των χεριών της και να χάνομαι στον χρόνο της δημιουργίας ενός έργου». Μεγαλώνοντας, επέλεξε να σπουδάσει αρχιτεκτονική: «Ως παιδί ζωγράφιζα -αυτό που λέμε “έπιανε το χέρι μου”- και σκίτσαρα. Μου άρεσε να οργανώνω τον χώρο μου και να αλλάζω διαρρύθμιση στο δωμάτιό μου. Στο λύκειο ξεκίνησα προετοιμασία για τα A’ Levels, τις εξετάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου, και επέλεξα ως βασικά μαθήματα τις Τέχνες (Art) και τα Μαθηματικά (Advanced Mathematics). Κάπου εκεί αποφάσισα να φοιτήσω στη σχολή της Αρχιτεκτονικής, ίσως ως μέλος μιας γενιάς που, αν ακολουθούσε θετική κατεύθυνση, επέλεγε το Πολυτεχνείο».
Ξεκίνησε την επαγγελματική διαδρομή της ως αρχιτέκτονας, σε Λονδίνο και Αθήνα, και άνοιξε το δικό της studio, με εστίαση στον σχεδιασμό εσωτερικών χώρων (interior design) και χειροποίητων επίπλων. Ανέκαθεν, όμως, τη γοήτευαν τα φυσικά υλικά και οι παραδοσιακές τεχνικές κατασκευής. Μέσα από τον σχεδιασμό εσωτερικών χώρων, «καλλιέργησα το ενδιαφέρον μου για το ύφασμα και την έννοια της επένδυσης μιας επιφάνειας». Μέσα από εργαστήρια φυσικής δόμησης ήρθε σε επαφή με τον πηλό, «τον οποίο θέλησα να χρησιμοποιήσω ως υλικό στα interior projects που σχεδίαζα, αρχικά στην κλίμακα της αρχιτεκτονικής κατασκευής και, στην πορεία, σε εκείνη της κεραμικής τέχνης».
Άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα κεραμικής και υφαντικής, που, μετά την πολύωρη εργασία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού σε υπολογιστή, γίνονταν για εκείνη μια διέξοδος χαλάρωσης, που παράλληλα ικανοποιούσε την ανάγκη της να δημιουργεί με τα χέρια. Αν και στην πραγματικότητα όλες αυτές οι τέχνες δεν είναι τόσο διαφορετικές μεταξύ τους: «Η αρχιτεκτονική και η κεραμική είναι εικαστικές τέχνες, που έχουν εξελιχθεί παράλληλα ως προς τη διακόσμηση της επιφάνειας. Κοινά γεωμετρικά μοτίβα πλέξης σε υφαντά/τοιχογραφίες και ακολούθως σε καλάθια που έπλεξε ο πρωτόγονος άνθρωπος, αποτυπώνονται τυχαία πάνω στον πηλό και εξελίσσονται στα πρώτα γεωμετρικά σχέδια που συναντάμε στα αρχαϊκά αγγεία», εξηγεί και προσθέτει: «Τόσο στην αρχιτεκτονική όσο και στην υφαντική και την κεραμική, με γοητεύει η ρυθμική αρμονία μεταξύ της αισθητικής και της μεθόδου κατασκευής ενός έργου/αντικειμένου. Αυτό που αλλάζει μεταξύ τους είναι η κλίμακα του σχεδιασμού».
Η Κατερίνα είχε μεγαλώσει στην Αθήνα και ήταν ανάμεσα σε αυτές τις περιπτώσεις που λέμε «χωρίς χωριό», αλλά με τον σύντροφό της ανέκαθεν σκεφτόταν να ζήσουν εκτός πρωτεύουσας. Ένα καλοκαίρι, πριν από 13 χρόνια, έκανε ένα ταξίδι στην Τήνο, που θα αποδεικνυόταν κομβικό για τη ζωή τους.
«Με την πρώτη επίσκεψή μου στην Τήνο, μαγεύτηκα από την πολιτισμική κληρονομιά, το αυθεντικό αρχιτεκτονικό τοπίο και την αισθητική καλλιέργεια των ανθρώπων της, που αποτυπώνεται και στο τοπίο», θυμάται. Η ιδέα της μετακόμισής τους στο νησί εξελίχθηκε σταδιακά: «Το επισκεπτόμασταν κάθε καλοκαίρι, γνωρίσαμε τον τόπο, αποκτήσαμε φίλους και, αφού αλλάξαμε αρκετά σπίτια και χωριά, εγκατασταθήκαμε στο χωριό Μυρσίνη».
Γιατί επιλέξατε οικογενειακώς το χωριό Μυρσίνη, συγκεκριμένα, και όχι για παράδειγμα τη Χώρα της Τήνου;
«Από τις πρώτες επισκέψεις στην Τήνο μας είχε κερδίσει η ενδοχώρα και τα αυθεντικά χωριά της. Η Μυρσίνη είναι ένα αγροτικό χωριό στους πρόποδες του Τσικνιά, όπου, κατά τη μυθολογία, είχε το παλάτι του ο θεός Αίολος, ο βασιλιάς των ανέμων. Η άμεση επαφή με τη φύση και τη ζωή στην ύπαιθρο ήταν βασικός λόγος που επιλέξαμε να εγκατασταθούμε εκτός Αθήνας, οπότε, μέχρι και σήμερα, επιλέγουμε να μένουμε εκτός της Χώρας της Τήνου».
Καθοριστική υπήρξε επίσης η συγκυρία της γέννησης του παιδιού τους την εποχή του κορονοϊού και του πρώτου lockdown. Το ζευγάρι, τότε, είχε λιγότερες επαγγελματικές υποχρεώσεις στην Αθήνα, οπότε εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία «να ζήσουμε και να δοκιμάσουμε, για κάποιους μήνες, τη ζωή στο νησί. Τότε μετέφερα για πρώτη φορά μέρος του εργαστηρίου μου στην Τήνο και μπόρεσα να συνεχίσω την εργασία μου από εκεί. Πριν από δύο χρόνια, όταν το παιδί μας θα ξεκινούσε το Νηπιαγωγείο, αποφασίσαμε να εγκατασταθούμε μόνιμα».
Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισαν αρχικά ήταν «ο χειμώνας στο νησί», στη διάρκεια του οποίου έζησαν τις «σκληρές καιρικές συνθήκες, την ερήμωση του τόπου και το αίσθημα της απομόνωσης ως επακόλουθο. Η καλοκαιρινή εικόνα που έχουμε όλοι για τις Κυκλάδες δεν έχει καμία σχέση με τις συνθήκες που βιώνει εκεί κάποιος τον χειμώνα». Η προσαρμογή της οικογένειας έγινε πιο εύκολη χάρη στο δίκτυο φίλων που είχαν ήδη αποκτήσει και, φυσικά, από το γεγονός ότι η μετακόμισή τους έγινε σταδιακά «και δοκιμάστηκε σε βάθος χρόνου, οπότε ήμασταν πιο προετοιμασμένοι για τις συνθήκες που θα αντιμετωπίζαμε».
Η απόφασή που είχε πάρει πριν από χρόνια η Κατερίνα, να ασχοληθεί επαγγελματικά και με την κεραμική, «με βοήθησε σταδιακά να απεμπλακώ από την Αθήνα και να συνεχίσω να εργάζομαι στην Τήνο, όπου είχα εγκαταστήσει το εργαστήριο μου». Σήμερα, λοιπόν, κάποιος μπορεί να βρει εκεί τις συλλογές των κεραμικών της, που «αντικατοπτρίζουν την τοπογραφία του νησιού, αναδεικνύοντας στοιχεία της τοπικής παράδοσης, λαϊκής τέχνης και αρχιτεκτονικής. Οι πετρόχτιστες πεζούλες που υφαίνουν από άκρη σε άκρη το νησί, η ανεμοδαρμένη φύση, οι περίτεχνοι περιστερώνες, τα σύμβολα λατρείας στα λαξευμένα μάρμαρα και το φως που σιγοκαίει στα αμέτρητα ξωκλήσια της Τήνου είναι μερικές από τις πηγές έμπνευσης μου από το τηνιακό τοπίο».
Η νέα καθημερινότητα της Κατερίνας, στο νησί, διαμορφώνεται ανάλογα με την εποχή, τις καιρικές συνθήκες και τις οικογενειακές δραστηριότητες. Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι πιο ήσυχη και βρίσκεται σε άμεση επαφή με τη φύση και το «εδώ και τώρα», όπως σχολιάζει η ίδια: «Μετά το πρωινό ξύπνημα θα αφήσω το παιδί μας στο σχολείο στο διπλανό χωριό. Αν το επιτρέπει ο καιρός, θα συνεχίσω με μια πεζοπορία γύρω από το χωριό, αφουγκραζόμενη το τοπίο και συλλέγοντας έμπνευση από εποχικά στοιχεία της φύσης. Επιστρέφοντας, ξεκινάει η μέρα μου στο εργαστήριο, με τους ήχους της υπαίθρου και την καλημέρα των χωριανών. Το μεσημέρι, που θα επιστρέψει το παιδί από το σχολείο, συγκεντρωνόμαστε όλη η οικογένεια μαζί στο τραπέζι. Μετά θα συνεχίσω την εργασία μου στο εργαστήριο μέχρι το απόγευμα, κάποιες μέρες παραδίδοντας μαθήματα. Η εποχή καθορίζει και το κλείσιμο της ημέρας. Τον χειμώνα θα μαζευτούμε από νωρίς στο σπίτι, ενώ το καλοκαίρι τα βράδια κλείνουν στην αυλή μας, όπου απολαμβάνουμε την παρέα φίλων».
Τι θα συμβούλευες κάποιον που ονειρεύεται να εγκαταλείψει τη ζωή στην Αθήνα για την περιφέρεια, και ειδικά για έναν μικρό τόπο, αλλά διστάζει να το κάνει;
«Αυτό που λέω στον περισσότερο κόσμο που ονειρεύεται μια ζωή εκτός Αθήνας είναι ότι η μετεγκατάσταση είναι πιο εύκολη απ’ όσο νομίζουμε! Καθώς η επικοινωνία, οι διασυνδέσεις και οι μετακινήσεις έχουν γίνει πιο απλές στην εποχή μας, κάποιος μπορεί να καλύψει τις προσωπικές και επαγγελματικές ανάγκες του πολύ πιο εύκολα, ακόμα και σε έναν μικρό τόπο. Καταλαβαίνω ότι η ζωή στην πόλη μάς κρατάει “δεμένους” σε επαγγελματικές υποχρεώσεις, δραστηριότητες και σε έναν τρόπο ζωής από τον οποίο αρχικά φαντάζει αδύνατο να αποδεσμευτούμε. Αν όμως μας έχουν γοητεύσει περισσότερο ένας άλλος τόπος και οι άνθρωποί του, αξίζει να δοκιμάσουμε μια νέα αρχή».
Info
katerinalatoufi.com, Instagram, facebook
Διαβάστε ακόμα:
Εξερευνώντας τα Υστέρνια: Μοναδικές εμπειρίες σε νέα και παλιά στέκια
