Ποιος θα φανταζόταν ότι εξόριστοι πολιτικοί κρατούμενοι θα αγιογραφούσαν τους τοίχους αυτής της μικρής εκκλησιάς στην άκρη του Αιγαίου; Ο λόγος για την Αγία Ματρώνα-Κιουρά στη Λέρο, την Κυρά που πόθησε την μοναχική ζωή και άφησε το σπίτι της γι’ αυτήν.

11

Το εκκλησάκι έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Πρόκειται για ένα κτίσμα του 18ου αιώνα, το οποίο ανεγέρθη επάνω στα ερείπια του προηγούμενου ναού. Κατά τη διετία 1969-1970, μέσα στα χρόνια της δικτατορίας, η Αγία Κιουρά αγιογραφήθηκε από εξόριστους στο νησί της Λέρου. Ανάμεσά τους βουλευτές, στελέχη της Αριστεράς, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, ηλικιωμένοι και μητέρες με μωρά.

Με τόσο ξεχωριστή ιστορία, ήταν αναμενόμενο πως οι παραστάσεις στους τοίχους της Ματρώνας θα ήταν μοναδικές. Απεικονίζουν διάφορες μορφές αγίων, αλλά και κρατούμενων που πρωταγωνιστούν στα Πάθη του Χριστού. Σε αυτούς τους τοίχους, η Παναγία και η Ελλάδα θρηνούν από κοινού τα παιδιά τους.

Η ιδιαιτερότητα αυτή είναι και ο λόγος για τον οποίο η Ματρώνα θεωρείται «μοναδικό μνημείο της σύγχρονης ιστορίας που αποτυπώνει την αγωνία και τη στέρηση της ελευθερίας του ελληνικού λαού στα χρόνια της δικτατορίας».

Η ιδέα της αγιογράφησης ήταν του Μανώλη Γλέζου, τον οποίο ακολούθησαν στην υλοποίηση οι συγκρατούμενοί του, Αντώνης Καραγιάννης, Τάκης Τζανετέας και Κυριάκος Τσακίρης.

Αλλά και η Κυρά, η αγαπημένη Κιουρά των ντόπιων, έχει τη δική της ιστορία. Πρόκειται για μια Χιώτισσα αρχοντοπούλα που έζησε σχεδόν πριν 600 χρόνια. Σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση, αν και οι έξι αδελφές της παντρεύτηκαν ως περιζήτητες νύφες, η Μαρία, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, και μικρότερη από όλες, γοητεύθηκε από την μελέτη των θείων.

Η τακτική επαφή της με τις καλόγριες των γυναικείων μοναστηριών του νησιού, της γέννησαν την επιθυμία να διάγει έναν βίο αγνό και μοναχικό. Μετά τις πρώτες τις μοναχικές εμπειρίες, η Μαρία χειροτονήθηκε μοναχή και μετονομάσθηκε Ματρώνα, ενώ στη διάρκεια της πορείας της διετέλεσε και ηγουμένη, πριν κοιμηθεί το 1462.

Στην εκκλησία της Αγίας Ματρώνας-Κιουράς σώζεται και η εικόνα της, η οποία λέγεται πως έχει φιλοτεχνηθεί στην πατρίδα της, τη Χίο.