Υπάρχουν λέξεις που μας θυμίζουν εμπειρίες και ταξίδια. Χωράνε μέσα τους παιδικές αναμνήσεις και πολλά συναισθήματα, τις αναμνήσεις όμως τις ανακαλούμε περιγραφικά, δημιουργώντας εικόνες όσο τις εξιστορούμε. Είναι ουσιαστικά, επίθετα και επιρρήματα που δεν χρησιμοποιούμε συχνά στον καθημερινό μας λόγο, αλλά μέσα τους κρύβουν όλη την ποιητική άδεια και τον λογοτεχνικό κόσμο που τα περιβάλλει. Η ελληνική γλώσσα έχει γεννήσει μια λέξη για κάθε μικρή ή μεγάλη στιγμή της ζωής μας, για κάθε εικόνα που έχουμε δει και κάθε εμπειρία που έχουμε ζήσει. Ακολουθούν κάποια παραδείγματα από τις λέξεις που μέσα τους κρύβουν όλες αυτές τις εικόνες και τα συναισθήματα που έχουμε βιώσει σε λίγα μόλις γράμματα.
Εωθινό
[εωθινός -ή -ό [eoθinós] (λόγ., λογοτ., εκκλ.) που έχει σχέση με την αυγή, με το πρώτο φως της ημέρας]
Η στιγμή που η νύχτα αρχίζει να υποχωρεί και να δίνει τη θέση της στις πρώτες αχτίδες φωτός. Εκείνα τα πρώτα λεπτά που δεν είναι πια νύχτα, μα ούτε και μέρα. Εκείνες οι νύχτες που σας βρήκαν να κοιτάτε τον ουρανό λίγο πριν ξημερώσει, είτε σε κάποιο καράβι για ταξίδι με το νυχτερινό δρομολόγιο, είτε σε κάποιο πάρκο στα φοιτητικά σας χρόνια με την πρώτη σας παρέα και μπίρες από το περίπτερο. Αυτή η στιγμή ονομάζεται εωθινό και είναι τα πρώτα δευτερόλεπτα της νέας μέρας που έρχεται, μιας νέας αρχής, ενός νέου ξεκινήματος.
Αλκυονίδες μέρες
[αλκυονίδες οι [alkioníδes] ημέρες. [λόγ. < ελνστ. ἀλκυονίδες (ἡμέραι), επειδή υποτίθεται πως οι θεοί γαλήνευαν τη θάλασσα, για να μπορέσουν οι αλκυόνες να χτίσουν τις φωλιές τους]]
Η ευχή κάθε λάτρη των ταξιδιών, κάθε ανθρώπου που αγαπά τον ήλιο και τη ζέστη, και μια απρόσμενη ηλιαχτίδα φωτός που θυμίζει καλοκαίρι στην καρδιά του χειμώνα. Είναι ό,τι προσμένει ο ταξιδιώτης για να ξεκινήσει και πάλι τις αποδράσεις σε πιο ανοιξιάτικους προορισμούς. Είναι το δώρο της φύσης σε εκείνους που αναζητούν ανάσα ελπίδας μέσα στη σιωπή του χειμώνα. Είναι εκείνες οι μέρες που, κόντρα στο κρύο και στη βαριά ατμόσφαιρα, ξαφνικά σε αγκαλιάζει η ζεστασιά. Αυτές οι μέρες λέγονται Αλκυονίδες. Ο ήλιος τότε γίνεται γλυκός, η θάλασσα ακίνητη σαν καθρέφτης και τα πουλιά μας ξανατραγουδούν, θυμίζοντάς μας τι είναι πραγματικά σημαντικό.
Πετριχώρ
[Η ετυμολογία της λέξης προκύπτει από τον συνδυασμό των ελληνικών λέξεων πέτρα και ιχώρ]
Το χώμα είναι νωπό. Εσείς, σε ένα παιδικό δωμάτιο, σε ένα σαλέ, στο δρόμο, όπου κι αν σας πετυχαίνει αυτή η στιγμή, η διαδικασία είναι αυτόματη. Μια βαθιά εισπνοή για να ξυπνήσουν μνήμες, μυρωδιές και αισθήσεις. Ο Ιχώρ είναι το αιθέριο, χρυσό αίμα των θεών και των αθανάτων. Μαζί με τη λέξη «πέτρα» συνθέτουν τη λέξη που περιγράφει όλες τις χειμερινές παιδικές μας αναμνήσεις. Το άρωμα της βροχής, ή αλλιώς το «αίμα της γης», είναι ίσως μια από τις ωραιότερες μυρωδιές που μας συντροφεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Ήδυσμα
[αρχ. ουσ. ήδυσμα το· πληθ. ηδύσματα= μυρωδικά]
Οι συνδέσεις και οι συνειρμοί ανάμεσα σε έναν τόπο και μια μυρωδιά είναι ο τρόπος να έχουμε κοντά μας τόπους μακρινούς. Η μυρωδιά από το μείγμα μπαχαρικών, λίγο πριν το ρίξουμε στο φαγητό, είναι για εμένα μια βόλτα στην Ιστικλάλ, ένα βράδυ στα στενά του Βοσπόρου. Το θυμάρι, από την άλλη, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τα κυκλαδίτικα πλακόστρωτα μονοπάτια, συντροφιά με κάποιο αυγουστιάτικο φεγγάρι. Για τον ταξιδιώτη αυτή η σύνδεση τού επιτρέπει να κουβαλάει κοντά του τις αναμνήσεις με τις αισθήσεις του, σαν να παίρνει ένα κομμάτι του τόπου φεύγοντας μαζί του.
Νηνεμία
[η [ninemía] : έλλειψη ανέμου, άπνοια. || η γαλήνη που δημιουργεί η άπνοια στη θάλασσα. Απόλυτη ηρεμία, απουσία ψυχικής ή κοινωνικής έντασης.]
Είναι πρωί, μπροστά σας το απέραντο γαλάζιο, εσείς και η απόλυτη σιωπή. Σηκώνετε το βλέμμα και βλέπετε πως η ηρεμία που νιώθετε συνεχίζεται στα νερά της θάλασσας. Όταν ο αέρας έχει κοπάσει και ο ορίζοντας μοιάζει ακίνητος, είναι σαν ο χρόνος να σταματά. Η νηνεμία είναι το διάλειμμα ανάμεσα στις φουρτούνες, η ανάσα της θάλασσας. Έχουμε συνηθίσει να λέμε τη φράση «λάδι η θάλασσα σήμερα», και αυτό ακριβώς είναι η νηνεμία, η στιγμή της απόλυτης αδράνειας των νερών.
Αναστάλαγμα
[ανασταλάζει [anastalázi] &, νασταλάζουν(ε), ἀνα- & K σταλάζω; cf K ἀποσταλάζω, κατασταλῶ (-άω)]
Οι σταγόνες πέφτουν αργά, μία μία, μετά τη βροχή. Από τα κεραμίδια, από τα φύλλα, από τα κλαδιά, και εσείς τις χαζεύετε απορροφημένοι μέσα από κάποιο τζάμι. Είναι η στιγμή που οι σκέψεις τρέχουν, το βλέμμα καρφωμένο στις σταγόνες που κυλούν ήρεμα απ’ έξω, και μια φωνή σας καλεί κι επανέρχεστε στην παρέα. Το αναστάλαγμα είναι το ψιλόβροχο, που ακολουθεί την ταραχή, εικόνα γνώριμη σε κάθε ταξιδιώτη που τον έπιασε βροχή στον δρόμο. Κάθε χειμερινή εξόρμηση, που στα άλμπουμ των φωτογραφιών μετά το πέρας της έχει στο κάδρο μια ομπρέλα, κρύβει μέσα της αυτό το αναστάλαγμα.
Αχλύς
[αχλύς [axlís] η, αχλύ, επίσης αχλή= καταχνιά)]
Το ελαφρύ πέπλο ομίχλης σκεπάζει το τοπίο και το κάνει να μοιάζει μυθικό. Η αχλύς απαλύνει τις γραμμές, σκεπάζει το γνωστό με μυστήριο, κάνει το ταξίδι να μοιάζει πέρασμα σε άλλον κόσμο. Είναι η στιγμή που ο δρόμος χάνεται για λίγο από τα μάτια, όμως η αδρεναλίνη σας αποτυπώνει τη στιγμή σε ανάμνηση. Το λεπτό που σε καταπίνει η καταχνιά, σε ένα φαράγγι, σε μια πεζοπορική διαδρομή, είναι ίσως η στιγμή που όλες οι αισθήσεις ξυπνούν και σας κάνουν να βιώνετε αυτή την εμπειρία στο έπακρον.
Λιγυρός
[λῐγῠρός,-ά,-όν, καθαρός, οξύς, λέγεται για τον άνεμο]
Ο άνεμος φυσά απαλά μέσα από τα δέντρα, το κελάηδημα ενός πουλιού στο δειλινό, το νερό που κυλά σε ρυάκι. Όλα τα ακουστικά ερεθίσματα της ταξιδιωτικής εμπειρίας μπορούν να είναι λιγυρά, αν έχουν εκείνη τη λεπτή, μελωδική χροιά που γαληνεύει. Ο λιγυρός ήχος κουβαλά καθαρότητα και διαύγεια: είναι ο μουσικός παλμός της φύσης ή της πόλης, ο ψίθυρος του τόπου που τον συνοδεύει. Είναι η απόδειξη ότι κάθε διαδρομή έχει τη δική της μουσική, κρυμμένη στις λεπτομέρειες. Μελωδικός, καθαρός, δυνατός, ο ήχος των ταξιδιωτικών αναμνήσεών μας.
Όπως κι αν αποτυπώσετε με λόγια τις σκέψεις και τις αναμνήσεις σας, η ουσία και η συναισθηματική τους αξία παραμένει η ίδια. Οι εικόνες είναι χαραγμένες στην καρδιά και στο μυαλό αυτού που τις είδε, μύρισε, γεύτηκε, βίωσε. Οι λέξεις είναι γράμματα σε σειρά και κουβαλάνε την αξία που τους δίνουμε. Όπως ακριβώς και οι αναμνήσεις μας, οι οποίες έχουν την αξία που εμείς τους επιτρέπουμε να έχουν. Είτε θέλετε να μυρίζετε το νωπό χώμα που βγάζει τη μυρωδιά της βροχής, είτε θέλετε να μυρίσετε το πετριχώρ, η ανάμνηση παραμένει ίδια.
Διαβάστε περισσότερα:
Viaggio Corfu: To ταξίδι της Σοφίας που έκανε τα σουβενίρ να μοιάζουν με μικρά έργα τέχνης
Η Στυλιανή στηρίζει την ανάγκη των νέων για επιστροφή στις ρίζες τους
