Greece Talks: Πώς βλέπουν το αύριο της Φιλοξενίας τρεις σημαντικοί εκπρόσωποί της

Το θέμα του υπερτουρισμού στη Σαντορίνη έχει συζητηθεί όσο λίγα. Θεωρώ ότι ειδικά φέτος έγιναν ουσιαστικά βήματα βελτίωσης του προορισμού. Από εδώ και πέρα, χρειάζεται να επαναφέρουμε στο προσκήνιο τους κανόνες του προεδρικού διατάγματος και να τους εφαρμόσουμε αυστηρά. Η μελέτη φέρουσας ικανότητας για την Οία είναι εργαλείο που δείχνει με ακρίβεια πόσους επισκέπτες μπορεί να αντέξει το χωριό ταυτόχρονα. Πρέπει να την ακολουθήσουμε, δημιουργώντας και νέους κανόνες διαχείρισης επισκεπτών, γιατί ένας επιτυχημένος προορισμός προσελκύει αναπόφευκτα πολύ κόσμο. Φέτος, για παράδειγμα, εφαρμόστηκε όριο στην κρουαζιέρα και η διαχείριση έγινε σαφώς καλύτερα. Έχουμε ακόμη δρόμο, αλλά η εικόνα φέτος ήταν αισθητά διαφορετική και σε πολύ καλύτερη βάση.

Η σεζόν είχε ξεκινήσει με αβεβαιότητα. Τον Φεβρουάριο πηγαίναμε για μηδέν, επομένως είμαστε πραγματικά ικανοποιημένοι με το πού βρισκόμαστε σήμερα. Σε ό,τι αφορά το ζήτημα του χωροταξικού σχεδιασμού, παραμένει θεμελιώδης παράγοντας. Ο χωροταξικός σχεδιασμός αλλάζει έναν προορισμό και την οπτική του επενδυτή. Δεν είναι απλώς αναγκαίος. Είναι το νούμερο ένα εργαλείο για να προστατευτεί ένας τόπος από την άναρχη δόμηση και την άναρχη ανάπτυξη. Ακούμε συζητήσεις για το πώς θα γίνουμε sustainable, αλλά η πραγματική λύση είναι αυτή. Πέρσι ανακοινώθηκε η απόφαση για νέο χωροταξικό στη Σαντορίνη. Ήμουν εκεί, είδα τη χαρά της τοπικής κοινωνίας. Ένα χρόνο μετά συνεχίζουμε να το συζητάμε, χωρίς ουσιαστική πρόοδο. Η Σαντορίνη δεν χρειάζεται νέα δόμηση. Χρειάζεται βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών. Και, κατά τη γνώμη μου, ό,τι μπετό πέσει σε έναν τέτοιο προορισμό θα μείνει για πάντα. Γι’ αυτό απαιτούνται αυστηροί κανόνες για το πώς, πόσο και πού χτίζουμε, ώστε να μη βρεθούμε σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις. Τέλος, οι υποδομές αφορούν ολόκληρο το νησί. Το κεντρικό λιμάνι βρίσκεται στην Καλντέρα. Είδαμε τι συνέβη τον Φεβρουάριο με τους σεισμούς. Το λιμάνι έχει ανακοινωθεί πέντε φορές και ακόμη το συζητάμε. Υποδομές και διαχείριση επισκεπτών είναι το πραγματικό στοίχημα για το μέλλον της Σαντορίνης.

Πάνος Παλαιολόγος, Founder και CEO της HotelBrain Group

Ο Πάνος Παλαιολόγος βλέπει τους ανθρώπους του τουρισμού ως τους αληθινούς θεματοφύλακες των προορισμών: «Οι άνθρωποι του τουρισμού γενικότερα και όχι μόνο οι ξενοδόχοι είναι όντως θεματοφύλακες του προορισμού. Όχι μόνο φυλάσσουν τον προορισμό, αλλά πιστεύω ότι τον προστατεύουμε κιόλας».

Για τον ίδιο, η επιτυχία μιας επιχείρησης είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επιτυχία του τόπου που τη φιλοξενεί. «Η επιτυχία του προορισμού είναι η δική μας επιτυχία. Ο προορισμός δίνει αξία στη δική μας επιχείρηση. Όχι το αντίστροφο». Η αναφορά του στον Μάρκο Χαϊδεμένο το κάνει ακόμη πιο απτό: πόσα κιλά μπογιά χρειάζονται κάθε χρόνο για να μείνουν τα ξενοδοχεία στην κατάσταση που πρέπει; «Αυτό είναι ο επαγγελματισμός», λέει. «Αυτό είναι η έννοια του να αποδίδεις τον τόπο στο καλύτερο».

Ο Πάνος Παλαιολόγος έχει μια φιλοσοφία, που δεν έχει αλλάξει μέσα στη δεκαετία. Οι επιχειρήσεις του, ανεξαρτήτως κατηγορίας, όφειλαν πάντα «να είναι η καλύτερη έκφραση του προορισμού, να κρατούν τον χαρακτήρα και την αυθεντικότητά του». Η επιτυχία των προορισμών ήταν και παραμένει η επιτυχία των ανθρώπων που εργάζονται στον τουρισμό.

Η συζήτηση για τον υπερτουρισμό είναι για εκείνον θέμα που χρειάζεται καθαρό πλαίσιο. «Δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Είναι παγκόσμιο». Για να δούμε τι συμβαίνει πραγματικά, πρέπει πρώτα να αποφασίσουμε τι θεωρούμε αναπτυξιακό μοντέλο. Η χώρα, όπως λέει, έχει χάσει μια στοχευμένη στρατηγική τα τελευταία χρόνια. «Το ΕΣΠΑ αυτή τη στιγμή δεν είναι στοχευμένο στον ελληνικό τουρισμό». Παράλληλα, για χρόνια οι υποδομές έμειναν πίσω. Ωστόσο ο ίδιος επιμένει: «Οι υποδομές στον τουρισμό είναι οι πιο ανταποδοτικές».

Στις συζητήσεις για προορισμούς, ακούγεται συχνά η φράση «το νησί χάλασε». Ο Πάνος Παλαιολόγος όμως ζητά αποσαφήνιση. «Η πρώτη κουβέντα είναι ότι έχει πάρα πολύ κόσμο. Αυτά τα δύο δεν πάνε μαζί». Η πρόοδος δεν είναι παρακμή. Είναι η φυσική εξέλιξη ενός τόπου. «Κάποτε η Αθήνα είχε τρία καλά εστιατόρια. Τώρα έχει τριακόσια». Αυτό δεν σημαίνει ότι η πόλη χάλασε. Σημαίνει ότι μεγάλωσε.

Για εκείνον, υπάρχουν δύο τομείς που μπορούν να αλλάξουν ριζικά την ποιότητα του ελληνικού τουρισμού με ελάχιστο κόστος. Ο πρώτος είναι η εκπαίδευση. «Κάθε χρόνο έρχονται νέοι άνθρωποι ανεκπαίδευτοι». Αυτό δημιουργεί ένα σπιράλ που μειώνει υπηρεσίες, εισοδήματα και συνολική απόδοση για τη χώρα. Ο τουρισμός αντιμετωπίζεται ακόμη σαν «μεταβατική δουλειά», ενώ αποτελεί κλάδο με συστήματα, τεχνολογία, προοπτικές και διεθνή παρουσία. «Αν σπουδάσεις τουριστικά, μπορείς να δουλέψεις οπουδήποτε στον κόσμο».

Ο δεύτερος είναι η ασφάλεια. Η εμπειρία ενός προορισμού ξεκινά από εκεί. Η Μύκονος, για παράδειγμα, δεν μπορεί να έχει την ίδια αστυνομική δύναμη με μια πόλη της Βόρειας Ελλάδας. Η εικόνα του τόπου, η ένταση, ο ρυθμός του τουρισμού απαιτούν διαφορετική αντιμετώπιση.

Κοιτάζοντας μπροστά, ο Founder και CEO της HotelBrain Group, κ. Πάνος Παλαιολόγος θεωρεί ότι η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να κατανοήσουμε τη νέα γενιά ταξιδιωτών και τις τελείως διαφορετικές ανάγκες της. Από το ψάρεμα, μέχρι το sailing στη Σαντορίνη και τις εμπειρίες σε αμπέλια στην Ελούντα, οι επιθυμίες γίνονται πιο στοχευμένες και πιο προσωπικές. Ταυτόχρονα, η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί μια δεύτερη μεγάλη επανάσταση στον κλάδο. «Έχω ζήσει μία επανάσταση. Και νιώθω πως τώρα ζούμε τη δεύτερη».

Ηλίας Κοκοτός, Director of Business Development της Elounda Collection Hotels & Resorts

Ο Ηλίας Κοκοτός κουβαλά μια σχέση ζωής με την Ελούντα. «Είχα πει σε μία συνέντευξη στο παρελθόν πως η Ελούντα για μένα είναι η ιστορία αγάπης των γονιών μου. Εκεί γνωρίστηκαν, εκεί ερωτεύτηκαν και εκεί δημιούργησαν μαζί τα ξενοδοχεία». Η προσωπική αυτή ρίζα εξελίχθηκε σε επαγγελματική ευθύνη και γνώση ενός τόπου που, όπως λέει, είναι «ευλογημένος», γιατί συνδυάζει το ξηρό κλίμα του Αιγαίου με την προστασία των γύρω βουνών που τον κρατούν μακριά από τα μελτέμια.

Η εξέλιξη της Ελούντας ως προορισμού στηρίχθηκε στη σταθερή αρχή της καινοτομίας. «Το να παραμένεις relevant είναι το να καινοτομείς συνέχεια». Το παράδειγμα του Elounda Mare είναι χαρακτηριστικό. «Ήταν το πρώτο ξενοδοχείο στον κόσμο που είχε bungalows με ιδιωτικές πισίνες. Τότε όλοι έλεγαν τον πατέρα μου τρελό. Τώρα το βλέπεις παντού». Η φιλοσοφία της οικογένειας βασίστηκε σε μια ισορροπία ανάμεσα στο μικρό και το μεγάλο. «Είναι τρία μικρά ξενοδοχεία που λειτουργούν ανεξάρτητα έχοντας όλη τη δομή ενός μικρού ανεξάρτητου ξενοδοχείου. Οι πελάτες έχουν το πολύ καλό σέρβις ενός μικρού ξενοδοχείου, αλλά παράλληλα πρόσβαση στα εστιατόρια, στο σπα, στις πέντε παραλίες ενός mega resort».

Η προσωπική του μνήμη από την Ελούντα τον ακολουθεί ακόμη. «Με θυμάμαι παιδί να βλέπω την Ελούντα στην τηλεόραση». Η μεγάλη τομή ήρθε όταν πέθανε ο Ανδρέας Παπανδρέου και η περιοχή σταμάτησε να εμφανίζεται στα τηλεοπτικά πλάνα. «Η δωρεάν διαφήμιση κατέρρευσε. Οπότε τότε για πρώτη φορά αισθάνθηκα ότι έπρεπε να προβάλω τα πλεονεκτήματα του προορισμού και των ξενοδοχείων στον έξω κόσμο».

Σε κάθε προορισμό, όμως, η βιωσιμότητα συνδέεται άμεσα με τις υποδομές. Το ζήτημα του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι είναι γι’ αυτόν χαρακτηριστικό. «Θυμάμαι παιδί στο ’90 να παίρνουμε γράμματα από πελάτες που έλεγαν ότι πέρασαν πάρα πολύ ωραία στο ξενοδοχείο, αλλά δεν θα ξανάρθουν λόγω της τριτοκοσμικής εικόνας του αεροδρομίου του Ηρακλείου. Και 35 χρόνια μετά παραμένει ίδια». Οι υποδομές όμως, όπως σημειώνει, δεν είναι μόνο τα μεγάλα έργα. «Υποδομές μπορεί να είναι και πολύ μικρά πράγματα, όπως οι ταμπέλες στους δρόμους, για τις οποίες δεν υπάρχει ένα νομοθετικό πλαίσιο». Τα «κτίρια–φαντάσματα» που παραμένουν δεκαετίες ολόκληρες στους δρόμους της χώρας είναι ακόμη ένα παράδειγμα. «Πέρα από την περιβαλλοντική επιβάρυνση, είναι αισθητικά κάτι πάρα πολύ άσχημο για τη χώρα μας. Και είναι χιλιάδες».

Για τον ελληνικό τουρισμό, η μεγάλη πρόκληση της επόμενης μέρας είναι η εποχικότητα. «Ελπίζω η Κρήτη, με το καινούριο αεροδρόμιο, να καταφέρει να επεκτείνει την τουριστική σεζόν. Αν δεν καταφέρουμε το δωδεκάμηνο, ας καταφέρουμε τουλάχιστον μέσα στην επόμενη δεκαετία τους δέκα μήνες, όπως συμβαίνει στην Αττάλεια». Η νέα εποχή, όπως την βλέπει ο ίδιος, απαιτεί προσαρμοστικότητα, τολμηρές ιδέες και σταθερή στόχευση στη βιώσιμη ανάπτυξη ενός προορισμού που έχει μάθει να πρωταγωνιστεί.