Τα ενετικά κάστρα του νησιού μαζί με τις μονές και τις εκκλησίες που είναι κτισμένες σε πραγματικές βίγλες με απεριόριστη θέα, είναι από τα ωραιότερα αξιοθέατα που θα επισκεφθείτε στα Κύθηρα.
Το κάστρο της Χώρας
Κτίστηκε τον 13ο αιώνα και προσφέρει απίθανη πανοραμική θέα προς το πέλαγος -μάλιστα λόγω της στρατηγικής θέσης του που επιβλέπει το νότιο Αιγαίο ονομαζόταν «μάτι της Κρήτης». Είναι χαρακτηριστικό δείγμα ενετικής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, πήρε τη σημερινή του μορφή το 1503 και αποτελούσε διοικητικό κέντρο του νησιού.
Το παλάτι των Προβλεπτών στεγάζει το Ιστορικό Αρχείο. Φιλοξενεί μία από τις σπουδαιότερες αρχειακές συλλογές της Ενετοκρατίας στην Ελλάδα και το νεότερο αρχείο της Αγγλοκρατίας μέχρι την Ένωση. Απέναντί του βρίσκεται η Μυρτιδιώτισσα που θεωρείται προστάτιδα του νησιού. Ήταν καθολική εκκλησία επί Ενετών, η οποία το 1806 έγινε ορθόδοξη. Μέσα στο κάστρο υπάρχουν και άλλοι τρεις ναοί: ο Παντοκράτορας του 1545, με υπέροχες τοιχογραφίες, ο Άγιος Ιωάννης και η Παναγία η Ορφανή.
Αρχαιολογικό Μουσείο
Βρίσκεται στη Χώρα. Χάρη στη 10ετή ανακαίνιση που έγινε, άνοιξε ξανά το 2016 παρουσιάζοντας μια σύγχρονη έκθεση με αντικείμενα από την 9η χιλιετία π.Χ. μέχρι και τον 3ο αιώνα μ.Χ. Μεταξύ των σημαντικότερων εκθεμάτων είναι τα πέτρινα εργαλεία από την πρώτη εγκατάσταση στα Κύθηρα (9η-8η χιλιετία π.Χ.), τα ευρήματα από τη Μινωική αποικία στην Παλαιόπολη, τα χάλκινα ειδώλια από το Μινωικό ιερό κορυφής στον Άγιο Γιώργη στο Βουνό, ειδώλια και κοσμήματα από το ιερό της Αθηνάς στο Παλαιόκαστρο, νομίσματα από το ιερό του Ποσειδώνα στην Αντιδραγονέρα κ.ά.
Ιδιαίτερο έκθεμα του μουσείου αποτελεί το μαρμάρινο λιοντάρι του 6ου π.Χ. αιώνα, το οποίο έχει την ιστορία του: το έκλεψαν οι Γερμανοί από το κάστρο, το ανακάλυψε ο καθηγητής Κασσιμάτης στη Γερμανία, το έφεραν στο αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας και με τη μεσολάβηση της Μελίνας Μερκούρη επέστρεψε στα Κύθηρα. Τέλος, σε ξεχωριστή ενότητα εκθέτονται αντικείμενα από τις ανασκαφές των Αντικυθήρων (Τηλ: 27360 39012).
Το κάστρο της Κάτω Χώρας Μυλοποτάμου
Το μικρό ενετικό κάστρο του 16ου αιώνα κτίστηκε στον Μυλοπόταμο για να προστατεύει τους αγρότες κατοίκους και να επιβλέπει τα δυτικά παράλια του νησιού και το Ιόνιο. Η επιγραφή στην πύλη απεικονίζει το Λιοντάρι του Αγίου Μάρκου και έχει ημερομηνία 1566 που θεωρείται ότι αφορά την κατασκευή ή επισκευή και ενίσχυση της οχύρωσης, που ίσως έγινε στον απόηχο της ολοκληρωτικής καταστροφής της Παλαιοχώρας στην άλλη άκρη του νησιού, από τον Τούρκο πειρατή Μπαρμπαρόσα, το 1537. Πάντως, η ίδρυσή του οικισμού θα πρέπει να έγινε τουλάχιστον δύο αιώνες νωρίτερα όπως φαίνεται από τον ζωγραφικό διάκοσμο των ναών. Περιηγούμενοι θα δείτε ερείπια των σπιτιών και 8 πέτρινες εκκλησίες κτισμένες μεταξύ του 16ου και του 17ου αιώνα. Είναι η Παναγία Μεσοσπορίτισσα, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Αθανάσιος, ο Άγιος Ιωάννης Θεολόγος, οι Άγιοι Ανάργυροι, ο Άγιος Νικόλαος, οι Άγιοι Πάντες, ο Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος και ο Άγιος Δημήτριος. Έξω από το κάστρο, στα ανατολικά, βρίσκεται η πλατεία με το γοτθικού ρυθμού αγγλικό σχολείο.
Μοναστήρια και εκκλησίες
Aγία Ελέσα: το μοναστήρι υψώνεται στα 433 μ. επάνω από το χωριό Λιβάδι αντικρίζοντας το πέλαγος, και το ηλιοβασίλεμα από εκεί μένει αξέχαστο. Είναι αφιερωμένο στην Ελέσα, κόρη του ειδωλολάτρη αξιωματικού Ελλάδιου, η οποία ήρθε να μονάσει τον 4ο αιώνα στο νησί, αλλά ο πατέρας της τη βρήκε, τη βασάνισε και τελικά την αποκεφάλισε. Στο σημείο του μαρτυρίου της οι πρώτοι χριστιανοί έφτιαξαν έναν μικρό ναό και επάνω σε αυτόν το 1871 κτίστηκε ο σημερινός, στον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής. Γύρω υπάρχουν 20 κελιά. Η μονή γιορτάζει την 1η Αυγούστου.
Μυρτιδιώτισσα: είναι εξέχον κέντρο λατρείας στο νησί και η είσοδός της είναι από τις ωραιότερες, καθώς παντού γύρω υπάρχουν φροντισμένοι κήποι, πηγάδια και κελιά για τη φιλοξενία του κόσμου. Η εικόνα της Παναγίας βρέθηκε μέσα σε μυρτιές το 1160, ή μεταξύ 1300-1400. Ο ναός άρχισε να κτίζεται επί Αγγλοκρατίας και ολοκληρώθηκε το 1857. Αξίζει να προσέξετε το κωδωνοστάσιό του κατασκευασμένο το 1888 και να επισκεφθείτε το κάτω εκκλησάκι με τις τεράστιες λαμπάδες-τάματα.
Ο Άγιος Γεώργιος στο Βουνό: βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού. Ανεβαίνοντας ως εκεί και απολαμβάνοντας την υποβλητική θέα θα δείτε δύο ναούς. Ο ένας, αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο, είναι μονόχωρος. Διαθέτει ψηφιδωτό δάπεδο που παριστάνει σκηνή κυνηγιού, χρονολογημένο στον 7ο αιώνα. Ο δεύτερος, προς τα δυτικά, είναι ο δισυπόστατος της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας και του Αγίου Νικολάου. Ένα πολύ σημαντικό γεγονός που αφορά την περιοχή, είναι ότι στο πρανές του λόφου ανακαλύφθηκε ασύλητο Ιερό Κορυφής των Μινωνικών χρόνων, ευρήματα από το οποίο εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας. Κοντά στις εκκλησίες διασώζεται μια κυλινδρική βίγλα. Ήταν από τις πιο σημαντικές στα Κύθηρα καθώς επιτηρούσε ολόκληρη την ανατολική πλευρά του νησιού από τον βορρά μέχρι το νότιο άκρο, μαζί με τον Κάβο Μαλλιά. Είχε επίσης οπτική επαφή με μεγάλο τμήμα της ενδοχώρας.
Αγία Μόνη: κτισμένη ψηλά στο βουνό επάνω από το Διακόφτι, εποπτεύει τα πάντα και τιμά την Παναγία ως «Μόνη των Πάντων Ελπίδα». Ο ναός που βλέπετε κτίστηκε το 1840 στο σημείο όπου βρέθηκε εικόνα με τη μορφή της Παναγίας και του Αγίου Γεωργίου.
Η Παλαιοχώρα
Ήταν η «αόρατη» βυζαντινή καστροπολιτεία του Αγίου Δημητρίου, που κτίστηκε στα βορειοανατολικά του νησιού από Μονεμβασίτες τον 12ο αιώνα, για να γίνει μετέπειτα η μεσαιωνική πρωτεύουσα. Ήταν κτισμένη σε ύψος 216 μ., μπροστά στο φαράγγι του Κακού Λαγκαδιού όπου ενώνονται δυο χαράδρες, σε σημείο που δε φαινόταν από πουθενά. Παρόλα αυτά ο τρομερός πειρατής Μπαρμπαρόσα την ανακάλυψε, την πολιόρκησε, την κατέλαβε, έσφαξε τους κατοίκους και της έβαλε φωτιά. Βρήκε βλέπετε την «Αχίλλειο πτέρνα» της, την ευάλωτη δυτική πλευρά. Η καταστροφή έγινε τον Σεπτέμβριο του 1537. Όσοι δεν άντεξαν στην προοπτική να πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα, έπεσαν στο άγριο βάραθρο από κάτω, μαζί με τα μικρά παιδιά τους, όπως δείχνουν τα κόκαλα που έχουν βρεθεί.
Με αυτές τις εικόνες στο μυαλό φτάνετε στην Παλαιοχώρα κατεβαίνετε το μονοπάτι και βλέπετε αριστερά σας τον εξαιρετικής αρχιτεκτονικής ναό της Αγίας Βαρβάρας. Συνεχίζετε στο μονοπάτι και στρίβοντας προς τα δεξιά περιηγείστε στα ερείπια των κατεστραμμένων σπιτιών και των εκκλησιών.
Στην παλιά πρωτεύουσα του νησιού μετά την καταστροφή δεν επέστρεψε κανείς: οι κάτοικοι προτίμησαν να φτιάξουν άλλα χωριά στα βόρεια και στο τέλος του 16ο αιώνα η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στη σημερινή Χώρα.
Διαβάστε ακόμα:
Τρία εντυπωσιακά σπήλαια στα Κύθηρα – Με ιστορία χιλιάδων χρόνων
Αβλέμονας, Καραβάς, Μυλοπόταμος και «Το Χωριό της Κυράς»: 4 προορισμοί στα Κύθηρα για τον Αύγουστο
