Κτισμένο στις δυτικές πλαγιές της οροσειράς του Παγγαίου, στο νοτιοδυτικό άκρο των Σερρών και σε μικρή απόσταση από την ιστορική Αμφίπολη, το Μικρό Σούλι αποτελεί έναν από τους πιο αυθεντικούς προορισμούς της ευρύτερης περιοχής. Το ημιορεινό αυτό χωριό, με περίπου 300 κατοίκους σήμερα, ξεδιπλώνει ένα μοναδικό μωσαϊκό ιστορίας, φυσικής ομορφιάς και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
«Σκαρφαλωμένο» σε εντυπωσιακό βράχο, σε υψόμετρο περίπου 300 μέτρων, θυμίζει έντονα το Σούλι της Ηπείρου, όχι μόνο στη μορφολογία, αλλά και στην έντονη ιστορική του αύρα, για την οποία οι κάτοικοί του είναι ιδιαίτερα περήφανοι. Η σημερινή του ονομασία αποδόθηκε το 1909 από τον μετέπειτα Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο, ο οποίος συγκινήθηκε από την ομορφιά του τοπίου και τη γενναιότητα των κατοίκων κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.
Το χωριό είναι ένας από τους ελάχιστους διατηρητέους παραδοσιακούς οικισμούς των Σερρών. Τα γραφικά καλντερίμια, οι μικρές πλατείες, τα καλοδιατηρημένα πετρόκτιστα διώροφα σπίτια και οι παλιές βρύσες συνθέτουν μια εικόνα γνήσιας λαϊκής αρχιτεκτονικής, που μεταφέρει τον επισκέπτη πίσω στον χρόνο. Παράλληλα, το Μικρό Σούλι αποτελεί σημείο εκκίνησης για πεζοπορικές διαδρομές στο μυστηριακό Παγγαίο και στον καταπράσινο κάμπο της περιοχής, ο οποίος κρύβει όμορφα και άγνωστα μυστικά.
Πάνω από το Μικρό Σούλι, στις πλαγιές του Παγγαίου, έχουν εντοπιστεί αινιγματικές βραχογραφίες: απεικονίσεις ανθρώπων και ζώων, χαραγμένες πάνω σε γρανίτη και ασβεστόλιθο. Ανακαλύφθηκαν το 1966 από τον αείμνηστο Νικόλαο Μουτσόπουλο, ομότιμο καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και παραμένουν ανεπαρκώς μελετημένες από την αρχαιολογική επιστήμη. Η τεχνική χάραξής τους, βασισμένη σε συνδεδεμένες οπές, παραπέμπει σε βοσκοπρακτικές που επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Οι εκτιμήσεις για τη χρονολόγησή τους ποικίλλουν -από την 3η χιλιετία π.Χ. έως τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες.
Η ευρύτερη περιοχή έχει να επιδείξει σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα. Στους λόφους γύρω από το χωριό, στην τοποθεσία Ζαβαρνίκια και την Αγία Μαρίνα, η γη έχει φανερώσει ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από τη νεολιθική εποχή έως τα βυζαντινά χρόνια. Προϊστορικά όστρακα, ρωμαϊκά μιλιάρια, κατάλοιπα οικισμών και τάφων συνθέτουν την ιστορική συνέχεια του τόπου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ύπαρξη μιας ανώνυμης αρχαίας πόλης, της οποίας το όνομα έχει χαθεί, όμως τα ερείπια και τα θραύσματα των λίθων μαρτυρούν την ύπαρξή της, δημιουργώντας ένα πολιτιστικό παλίμψηστο που αξίζει να μελετηθεί συστηματικά.
Βόρεια και νότια του χωριού διασώζονται τα ερείπια δύο παλαιοχριστιανικών ναών, αφιερωμένων στην Αγία Μαρίνα και την Αγία Παρασκευή. Οι ναοί αυτοί χρονολογούνται στον 6ο αιώνα μ.Χ. και παρουσιάζουν εντυπωσιακή ομοιότητα με τις μεγαλοπρεπείς βασιλικές της αρχαίας Αμφίπολης. Παρότι στα ερείπιά τους έχουν κτιστεί σύγχρονα ναΐδρια, τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, μαρμάρινοι κίονες, επιθήματα, πεσσίσκοι και κιονόκρανα, παραμένουν ορατά στον χώρο, αποκαλύπτοντας το μεγαλείο μιας εποχής που, αν και παρήλθε, συνεχίζει να συγκινεί.
Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, το χωριό αναφέρεται ως Σέμαλτον. Αργότερα, αποτέλεσε μετόχι του Αγίου Όρους, ένδειξη της σημασίας και της πνευματικότητάς του. Σε απόσταση περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων δυτικά, στον κάμπο του χωριού και στη θέση Ζαβαρνίκα, διασώζεται ένα μισοερειπωμένο οθωμανικό λουτρό, απομεινάρι ενός παλιότερου οικισμού που υπήρχε στην περιοχή κατά την Τουρκοκρατία.
Σήμερα, η Κοιν.Σ.Επ. Homo Culturals, που έχει έδρα το Μικρό Σούλι, έχει αναλάβει πρωτοβουλίες ανάδειξης του πολιτιστικού και φυσικού πλούτου της περιοχής, οργανώνοντας θεματικές διαδρομές. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μονοπάτια ενώνει την κεντρική πλατεία του χωριού με το εξωκλήσι της Αγίας Μαρίνας και από εκεί με το παλιό πολυβολείο, που κατασκευάστηκε από τις βουλγαρικές δυνάμεις κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο πευκόφυτος λόφος, όπου είναι κτισμένο, κρύβει λαξευτούς τάφους, λιθόστρωτα περάσματα και αρχιτεκτονικά ίχνη, τα οποία δεν έχουν ακόμα ερευνηθεί επιστημονικά. Μέχρι να φωτιστούν από την αρχαιολογική σκαπάνη, αποτελούν ζωντανό πεδίο εμπειρίας, προσφέροντας μια καθηλωτική επαφή με το παρελθόν.
Στο κέντρο του χωριού, η πλατεία με τον ναό του Αγίου Γεωργίου και το καμπαναριό-ωρολόγιο δεσπόζει ως σύμβολο της τοπικής ταυτότητας. Ακριβώς απέναντι, το παραδοσιακό καφενείο «Το Γαλατικό Χωριό» (Τηλ: 23240 72289) του Θοδωρή Δέμελη προσφέρει αυθεντική φιλοξενία, παραδοσιακούς μεζέδες και ντόπια προϊόντα. Το τραπέζι περιλαμβάνει κρέατα της περιοχής, αλλά και φρέσκα ψάρια, αφού η θάλασσα απέχει λιγότερο από 20 χιλιόμετρα, ενισχύοντας την τοπική γαστρονομική ταυτότητα. Ο Θοδωρής, ύστερα από χρόνια περιπλάνησης σε διάφορα μέρη της Ελλάδας λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων, επέστρεψε μόνιμα στο Μικρό Σούλι για να ανοίξει το δικό του στέκι στην καρδιά του χωριού.
Στο «Γαλατικό Χωριό», πέρα από γεύσεις και φιλοξενία, προσφέρονται και ιστορίες. Ο Θοδωρής μιλάει με πάθος για την ιστορία και τις ομορφιές του τόπου, αναλαμβάνοντας πρόθυμα τον ρόλο του άτυπου ξεναγού για κάθε επισκέπτη που δείχνει ενδιαφέρον. Με λόγο ζεστό και ανεπιτήδευτο, ο ίδιος ξετυλίγει μπροστά στον επισκέπτη την άγνωστη ιστορία της περιοχής – για τις αινιγματικές βραχογραφίες του Παγγαίου και τα μαρμάρινα κατάλοιπα των παλαιοχριστιανικών εκκλησιών, μέχρι το ξεχασμένο πολυβολείο των Βουλγάρων και τα ίχνη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στις πλαγιές του βουνού. Κάθε του κουβέντα γίνεται γέφυρα ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, κάνοντας τη διαμονή στο χωριό μια εμπειρία αυθεντική και γεμάτη νόημα. Αν βρεθείτε στο χωριό, αναζητήστε τον.
Αν βρεθείτε στην περιοχή της Αμφίπολης, αξίζει να ανηφορίσετε προς το Μικρό Σούλι. Είναι ένας τόπος γεμάτος ιστορία, μνήμες και ανεπιτήδευτη ομορφιά. Ανάμεσα σε λιθόστρωτα μονοπάτια, αρχαίους λίθους και ανθρώπους που κρατούν ζωντανές τις παραδόσεις, θα νιώσετε ότι αγγίζετε πραγματικά κάτι αυθεντικό.
Διαβάστε ακόμα:
Σέρρες: Μαγειρεύοντας στη σκιά του Μπέλλες
Σέρρες: Από τον κάμπο ως τη λίμνη Κερκίνη: Ένα ταξίδι στις αυθεντικές γεύσεις του τόπου
