Πριν τα Χριστούγεννα αποκτήσουν μια σχετική ομοιομορφία, με τον κόκκινο Άγιο Βασίλη και το χριστουγεννιάτικο δέντρο να βρίσκονται παντού, κάθε χώρα είχε τα δικά της ξεχωριστά έθιμα. Φαγητά συμβόλιζαν τον πλούτο και την υγεία, οι νεκροί είχαν ξεχωριστή θέση στο τραπέζι της οικογένειας και τα κάλαντα και ο εκκλησιασμός ήταν αναπόσπαστο κομμάτι των γιορτών. Κάποια από αυτά τηρούνται ακόμα και σήμερα και κάποια άλλα έχουν παραμείνει να αναφέρονται ως μια παλιά νοσταλγική ιστορία ή έχουν περάσει στη σφαίρα των μύθων και των παραμυθιών.
Πορτογαλία
Στην Πορτογαλία και κυρίως στο βόρειο τμήμα της τηρούν το έθιμο «Consoada». Η λέξη «Consoada» προέρχεται από τη λατινική λέξη consolare, που σημαίνει «παρηγορώ». Πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων λοιπόν, συνίσταται από την εκκλησία οι πιστοί κάνουν νηστεία για κάποιο διάστημα, η οποία νηστεία σπάει με τη «Λειτουργία του Πετεινού» ή αλλιώς τη «Μεταμεσονύκτια Λειτουργία» στις 24 Δεκεμβρίου.
Στο τραπέζι που στρώνεται μετά τη λειτουργία, το οποίο είναι ιδιαίτερα πλούσιο με μπακαλιάρο, κρέας και παραδοσιακά γλυκά, οι άνθρωποι συνηθίζουν να κρατούν κάποιες άδειες θέσεις στο τραπέζι για τους συγγενείς τους που έχουν πεθάνει πρόσφατα ή αφήνουν το τραπέζι στρωμένο, αφού τελειώσουν το γεύμα τους και ένα κερί ή μια λάμπα αναμμένη όλη τη νύχτα για να παρηγορήσει και να ζεστάνει τις ψυχές τους.
Ουκρανία
Ένας αστικός μύθος στην Ουκρανία θέλει το δέντρο μιας φτωχής οικογένειας που δεν είχε χρήματα να αγοράσει στολίδια να στολίζεται από αράχνες. Οι αράχνες στόλισαν με τους ιστούς τους το δέντρο όλο το βράδυ και το πρωί οι ιστοί είχαν γίνει ασημί και χρυσαφένιοι. Από αυτό το μύθο παρέμεινε στην Ουκρανία να στολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο με ιστούς αράχνης, κατασκευασμένους πλέον από διάφορα υλικά όπως χαρτί, μέταλλο, κρύσταλλο κ.ά. Όσον αφορά το γιορτινό τραπέζι, αυτό ξεκινά με την εμφάνιση του πρώτου αστεριού στον ουρανό και περιλαμβάνει 12 διαφορετικά πιάτα τα οποία συμβολίζουν τους 12 Αποστόλους.
Το βασικό πιάτο εδώ είναι το «Kutia», που παρασκευάζεται από βραστό σιτάρι ανακατεμένο με παπαρουνόσπορο και μέλι. Επίσης, τοποθετούνται δύο τραπεζομάντιλα, το ένα για τους νεκρούς προγόνους και το δεύτερο για τους ζωντανούς, ενώ κάτω από αυτά έριχναν λίγο σανό όπως το σανό που ζέσταινε το Χριστό. Επιπλέον, στο τραπέζι μπαίνουν πιάτα για όσους συγγενείς δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή. Ακόμη, συνηθίζουν να τοποθετούν στο σπίτι κάτω ή δίπλα στις εικόνες των αγίων το «didukh» ένα μπουκέτο από μίσχους σιταριού το οποίο συμβολίζει τα πνεύματα των προγόνων τους.
Αυστραλία
Μπορεί ένα μεγάλο μέρος του κόσμου να γιορτάζει τα Χριστούγεννα μπροστά στο τζάκι και σε χιονισμένα τοπία ή έστω με κρύο, η Αυστραλία όμως γιορτάζει αλλιώς. Γιατί όταν εμείς, στο βόρειο ημισφαίριο έχουμε χειμώνα, στο νότιο έχουν καλοκαίρι, και άρα, ναι, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα με βουτιές στη θάλασσα. Γι’ αυτό συνηθίζουν να κάνουν beach party και μπάρμπεκιου στην άμμο, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ο Άγιος Βασίλης φθάνει στις παραλίες για να μοιράσει γλυκά στα παιδιά με σερφ ή βάρκα. Άλλο ένα έθιμο που έχουν στην Αυστραλία είναι να λένε τα κάλαντα στο φως των κεριών, ανάβουν δηλαδή πολλά κεριά και τραγουδούν κάλαντα και χριστουγεννιάτικα τραγούδια σε πάρκα και δρόμους.
Ιταλία
Στην Urbania της Ιταλίας τα Θεοφάνια γιορτάζουν το έθιμο της «La Befana». Η «Befana» είναι μια γλυκιά ηλικιωμένη κυρία που γυρνά με τη σκούπα της από σπίτι σε σπίτι και μοιράζει γλυκά και δώρα στα καλά παιδιά και κάρβουνο στα άτακτα. Μάλιστα συνήθως στην πόλη διοργανώνεται σχετικό φεστιβάλ με διάφορες δράσεις που διαρκεί τρεις μέρες από τις 4 έως τις 6 Ιανουαρίου. Ο μύθος αναφέρεται στο ταξίδι των τριών μάγων προς το θείο βρέφος. Στο ταξίδι τους σταμάτησαν στο σπίτι της Befana για να ζητήσουν οδηγίες για τη Βηθλεέμ και να ξεκουραστούν. Εξήγησαν ότι ακολουθούσαν ένα αστέρι καθώς γεννήθηκε ένα μωρό που θα ήταν το σωτήριο, και έτσι ταξίδευαν για να αποτίσουν φόρο τιμής και να προσφέρουν δώρα στο νεογέννητο βασιλιά.
Τη ρώτησαν αν θα ήθελε να τους συνοδεύσει, αλλά εκείνη αρνήθηκε, λέγοντας ότι είχε πάρα πολλές δουλειές στο σπίτι. Οι μάγοι έφυγαν, αλλά όσο εκείνη σκούπιζε, το ξανασκέφτηκε και αποφάσισε ότι θα ήθελε να επισκεφθεί το θείο βρέφος. Πήρε λοιπόν μερικά γλυκά για δώρο και ξεκίνησε να προλάβει τους μάγους αλλά δυστυχώς δεν τα κατάφερε. Αντ’ αυτού, ακολουθώντας το αστέρι άφηνε στο δρόμο της, γλυκά στην πόρτα κάθε παιδιού ελπίζοντας να βρει τον νεογέννητο βασιλιά. Άλλο ένα ιδιαίτερο έθιμο των Ιταλών είναι αυτό της παραμονής της Πρωτοχρονιάς όπου φορούν κόκκινα εσώρουχα για καλή τύχη ενώ στο τραπέζι τους συμπεριλαμβάνουν χοιρινό που συμβολίζει τον πλούτο και φακές που συμβολίζουν τα χρήματα.
Ισλανδία
Στην Ελλάδα, προκειμένου να φοβίσουμε τα μικρά παιδιά για να είναι ήσυχα, χρησιμοποιούσαμε τις ιστορίες με τους καλικάντζαρους. Μια αντίστοιχη πρακτική, όμως, έχουν και στην Ισλανδία, με τα Yule lads. Η Γκρίλα, μια ηλικιωμένη που της αρέσει να τρώει άτακτα παιδιά, είναι παντρεμένη με τον Leppalúði, έναν τεμπέλη που μένει συνέχεια μέσα στο σπίτι τους. Αυτό το ιδιαίτερο ζευγάρι τώρα, έχει 13 παιδιά, τα Yule Lads που σκοπός της ζωής τους είναι να κάνουν φάρσες και να κλέβουν ή να παρενοχλούν τους ανθρώπους. Έρχονται λοιπόν στα σπίτια ένα-ένα τις τελευταίες 13 νύχτες πριν τα Χριστούγεννα και αφήνουν δώρα στα παπούτσια που έχουν τοποθετήσει τα παιδιά στα περβάζια των παραθύρων, αλλά αν το παιδί ήταν άτακτο, αντί για δώρο στο παπούτσι του θα του αφήσουν μια σάπια πατάτα. Η μητέρα τους, η Γκρίλα, από την άλλη, είναι πιο μοχθηρή, καθώς στη διάρκεια των γιορτών βγαίνει από τη σπηλιά της και κυνηγάει παιδιά, τα οποία μεταφέρει στο σπίτι με το γιγάντιο σάκο της για να τα «καταβροχθίσει»
Τσεχία
Στην Τσεχία υπάρχουν πολλά χριστουγεννιάτικα έθιμα και κάποια από αυτά αφορούν τις ανύπαντρες κοπέλες. Για παράδειγμα, οι γυναίκες της οικογένειας που δεν είναι ακόμα παντρεμένες βγαίνουν στο κατώφλι της πόρτας και κοιτάζοντας την είσοδο του σπιτιού πετούν πίσω από τον ώμο τους ένα παπούτσι. Εάν το παπούτσι προσγειωθεί κοιτώντας την πόρτα, τότε η κοπέλα που πέταξε το παπούτσι θα δεσμευτεί μέσα σε έναν χρόνο, αν όμως κοιτά από την άλλη πλευρά τότε το άμεσο μέλλον δεν φέρνει γάμο για εκείνη. Άλλο ένα έθιμο θέλει τις κοπέλες στις 4 Δεκεμβρίου, ημέρα της Αγίας Βαρβάρας, να κόβουν ένα κλαδί από κερασιά και να το βάζουν στο νερό, εάν αυτό ανθίσει μέχρι την Παραμονή των Χριστουγέννων τότε θα παντρευτεί μέσα σε έναν χρόνο.
Υπάρχει και άλλο έθιμο κατά το οποίο μια ανύπαντρη κοπέλα υποτίθεται πως πρέπει να κουνήσει ένα γέρικο δέντρο: αν εκείνη τη στιγμή γαβγίσει κάποιος σκύλος, τότε θα παντρευτεί έναν άντρα που ζει προς την κατεύθυνση από την οποία προήλθε το γάβγισμα.
Μια άλλη παράδοση θέλει τους Τσέχους να πιστεύουν ότι ορισμένες τροφές έχουν «μαγικές» ιδιότητες, όπως το σκόρδο. Θεωρείται ότι παρέχει δύναμη και προστασία και συνήθιζαν να τοποθετούν ένα μπολ με σκόρδο κάτω από το τραπέζι του δείπνου. Το μέλι πιστεύεται ότι προστατεύει από το κακό και τα μανιτάρια ότι δίνουν υγεία και δύναμη γι’ αυτό και παλιότερα έφτιαχναν μια σούπα με αποξηραμένα μανιτάρια, κριθάρι, σκόρδο, κρεμμύδια και μπαχαρικά.
Βενεζουέλα
Μια ιδιαίτερη παράδοση είναι αυτή στο Καράκας της Βενεζουέλας λίγες πριν τα Χριστούγεννα. Η πλειοψηφία των κατοίκων είναι καθολικοί και από τις 16 έως τις 24 Δεκεμβρίου συμμετέχουν στη «Λειτουργία του Μεσονυκτίου» ή όπως την λένε οι ίδιοι «Misas de Aguinaldo», η οποία γίνεται πολύ νωρίς το πρωί. Αυτές τις μέρες και ώρες λοιπόν, οι δρόμοι της πόλης είναι κλειστοί για τα αυτοκίνητα, συνήθως μέχρι τις 8 το πρωί, και μικροί μεγάλοι πάνε στη λειτουργία με πατίνια, ένα έθιμο που δημιουργεί ένα υπέροχο εορταστικό κλίμα. Επίσης, φέρνουν στην εκκλησία καφέ, σοκολάτα, κέικ ή ψωμί τα οποία μοιράζονται μεταξύ τους μετά τη λειτουργία.
Γερμανία
Στη Γερμανία, στις 6 Δεκεμβρίου γιορτάζουν πάντα τη νύχτα του Αγίου Νικολάου με το έθιμο που λέγεται «Krampus Nacht». Το βράδυ λοιπόν της γιορτής του Αγίου Νικολάου, συνήθως οι άντρες ντύνονταν ως Krampus, φορούν δηλαδή μάσκες με τη μορφή διαβόλου και γούνες και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι για να χτυπήσουν τις πόρτες ώστε να τρομάξουν τα παιδιά για να σταματήσουν να είναι άτακτα. Αν τώρα κάποιο παιδί ήταν πολύ άτακτο τότε το βγάζουν έξω και «βυθίζουν» στο χιόνι ξανά και ξανά για να το συνετίσουν. Η βραδιά κλείνει με τον Krampus και την παρέα του να διασκεδάζουν «διαβολικά» σε κάποιο μπαρ της περιοχής.
Διαβάστε ακόμα:
Χριστούγεννα 2023 – Λονδίνο: 8 ολοκαίνουργιες εμπειρίες
4 ευρωπαϊκές πόλεις για να περάσετε τα Χριστούγεννα
Βόλτα στις πιο παραμυθένιες χριστουγεννιάτικες αγορές της Ευρώπης
