Κάτι αλλάζει στο νησί όταν πλησιάζει ο χειμώνας. Τα πλοία μειώνουν τα δρομολόγιά τους, οι ακτές αδειάζουν και μια διαφορετική Νάξος αποκαλύπτεται. Σαν να αφήνει πίσω της τη θερινή της όψη και να μένει με ό,τι είναι πραγματικά. Κάτω από αυτή την επιφάνεια ανοίγεται μια άλλη πραγματικότητα: μια κοινωνία που κινείται με τον δικό της ρυθμό, ένα περιβάλλον άμεσο και αληθινό, μια εικόνα της νησιώτικης ζωής που έχει μείνει ίδια για αιώνες.
Το μνημείο απέναντι στα στοιχεία
Τον χειμώνα, το νησί μοιάζει πιο αυθεντικό. Το πέλαγος παίρνει βαθιές τονικότητες γκρίζου και ανθρακί, η θαλασσοταραχή χτυπά τις πετρώδεις ακτές με μια ορμή που τους θερινούς μήνες μένει πιο ήπια. Μετά από μια ολόκληρη περίοδο συνωστισμού, το αρχαίο μαρμάρινο κατώφλι προς τον ανολοκλήρωτο ναό, η Πορτάρα, στέκει χωρίς θεατές. Η απουσία του πλήθους της επιστρέφει τον αρχικό της χαρακτήρα σημείο που ενώνει το γήινο με το ουράνιο, μια διακριτική υπενθύμιση της μεταφυσικής ατμόσφαιρας που περιβάλλει το λιμάνι.
Οικισμοί που ανακτούν την ταυτότητά τους
Στα υψώματα, τα χωριουδάκια βρίσκουν ξανά τον παλμό τους. Απείρανθος, Κόρωνος, Φιλώτι. Αυτές οι πετρόκτιστες κοινότητες αγκαλιασμένες στις πλαγιές του ψηλότερου κυκλαδίτικου βουνού, γυρίζουν στις χειμερινές τους συνήθειες. Στα τοπικά στέκια κάθονται μόνον οι κάτοικοι, απολαμβάνοντας με αργούς ρυθμούς και τις ατελείωτες βραδινές κουβέντες. Λιθόστρωτα λάμπουν μετά από κάθε νεροποντή, γυαλισμένα από τις πατημασιές αναρίθμητων παλαιότερων γενιών. Εδώ βλέπεις τη Νάξο που δεν υποδύεται κανέναν χαρακτήρα, δεν ανταποκρίνεται σε προσδοκίες, εν πολλοίς είναι.
Στα υψώματα της μεγαλύτερης κορυφής
Η κορυφή Ζας, που ξεπερνά τα χίλια μέτρα και κυριαρχεί στο κυκλαδίτικο σύμπλεγμα, ντύνεται με νεφώσεις που συνεχώς μεταλλάσσονται σε διάφορα σχήματα κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου, δημιουργώντας εναλλασσόμενα σκηνικά σε τακτά διαστήματα. Τα περιπατητικά μονοπάτια, που κατά τη θερμή περίοδο πλημμυρίζουν από επισκέπτες, τώρα βυθίζονται σε ησυχία, χαρίζοντας μόνο το σιγανό φύσημα του αέρα ανάμεσα στα πυκνά δέντρα και τον ήχο από τα βήματα επάνω στο έδαφος. Σε αυτά τα καταπράσινα ύψη, κανείς μπορεί να διανύει χιλιόμετρα χωρίς να πέσει πάνω σε άλλον άνθρωπο, με μόνη παρέα τον σποραδικό ήχο από αιγοπρόβατα ή το απόμακρο αλύχτημα κυνηγόσκυλου.
Η γεωργική κληρονομιά
Η πιο σημαντική αποκάλυψη της ψυχρής περιόδου δεν βρίσκεται στα εντυπωσιακά σκηνικά αλλά στις εγχώριες πρακτικές. Στις γεωργικές περιοχές, οι καλλιεργητές φροντίζουν τις εκτάσεις τους με τεχνικές που πέρασαν από γενιά σε γενιά. Οι παραδοσιακοί χάλκινοι άμβυκες τίθενται σε λειτουργία για την παρασκευή του δυνατού οινοπνευματώδους ποτού που συνοδεύει τις χειμωνιάτικες βραδιές. Στις τοπικές χειροτεχνικές μονάδες γαλακτοκομικών, οι τεχνίτες παράγουν τα τυροκομικά προϊόντα του τόπου επειδή έτσι λειτουργεί η ζωή εδώ. Οι διαδικασίες φύτευσης, ωρίμασης και αποθήκευσης κινούνται με ρυθμούς που θυμίζουν εποχές πέρα από την ανθρώπινη μνήμη.
Μια ανεξάρτητη νησιωτική οντότητα
Τότε η Νάξος ανακτά την οικονομική της ανεξαρτησία, δρώντας ως μια μικροσκοπική κυρίαρχη ύπαρξη στο επίκεντρο των κυκλαδίτικων υδάτων. Ο προορισμός που η καλοκαιρινή βιομηχανία του ταξιδιού μετατρέπει σε αμμουδιές και τουριστικά τρίπτυχα, φανερώνεται ως κάτι πολύ πιο πολύπλοκο: μια παραγωγική αγροτοκτηνοτροφική περιοχή με ξεχωριστά διατροφικά δίκτυα, κοινοτικές οργανώσεις και εποχικές παραδόσεις. Το χειμερινό περιβάλλον είναι ενεργό περιβάλλον, όπου παράγονται οι περίφημες πατάτες γνωστές σε ολόκληρη τη χώρα, όπου ελαιόδεντρα προσφέρουν τους καρπούς τους, όπου ο δεσμός μεταξύ ανθρώπων και φύσης εξακολουθεί να είναι ακέραιος.
Η ανεύρεση του ρυθμού
Για όσους επιλέγουν να βιώσουν αυτή τη γαλήνια φάση, τα οφέλη ξεπερνούν κατά πολύ κάθε θερινή εμπειρία. Το ρολόι γυρίζει πίσω. Ευκαιρίες για κουβέντες με ιδιοκτήτες που δεν πιέζονται για το επόμενο πρόσωπο, ευκαιρίες να γευτείς φαγητά που παρασκευάζονται για θρέψη και όχι για παράσταση, ευκαιρίες να μελετήσεις ένα νησί που λειτουργεί με φυσική ταχύτητα και όχι με ξενοδοχειακή βιασύνη. Οι επιχειρήσεις εστίασης που συνεχίζουν να δέχονται πελάτες προσφέρουν ό,τι πραγματικά υπάρχει τη συγκεκριμένη στιγμή: άγρια βότανα, πλούσια μαγειρέματα, τα τελικά σύκα της σοδειάς.
Η χειμερινή Νάξος δεν αποτελεί υποκατάστατο για όσους δεν πρόλαβαν το καλοκαίρι. Πρόκειται για ριζικά διαφορετική εμπειρία. Πιο προσωπική, πιο γνήσια, πιο διαφωτιστική. Εάν υπάρχει κάποια στιγμή που ο προορισμός εκθέτει την κρυμμένη του μεγαλοπρέπεια, είναι αυτοί οι μήνες όταν ο φωτισμός μειώνεται και απομένουν μόνο τα θεμελιώδη: άνεμος, ύψη, πέλαγος, και οι αφηγήσεις. Και το μάρμαρο και οι δημιουργίες.
Αυτή είναι η κατάλληλη περίοδος να γνωρίσεις τη Νάξο με την πραγματική της μορφή. Ένας προορισμός που δεν τρομάζει την απουσία ήχων του χειμώνα, διότι μέσα σε αυτή την απουσία κρύβεται η πιο γνήσια ομορφιά του.
Διαβάστε ακόμα:
Νάξος: Τα μικρά παντοπωλεία με τις πιο αυθεντικές γεύσεις του νησιού -Πολύχρωμα, παραδοσιακά
Η ανεξερεύνητη βόρεια Νάξος: Οι κορυφαίες εμπειρίες
Ανεξερεύνητοι Τόποι- Σαγκρί: Όλες οι αρετές που κάνουν τη Νάξο μοναδική, σε ένα γαλήνιο χωριό
