Δεν είναι μυστικό πως οι Έλληνες έχουμε μεταναστεύσει σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Μία από αυτές είναι και η Αυστρία, όπου, κυρίως τον 18ο και 19ο αιώνα, αναπτύχθηκε μια ισχυρή ελληνική κοινότητα που άφησε ανεξίτηλα το στίγμα της.
Η ιστορία των Ελλήνων της Βιέννης ξεκινά τον 17ο και 18ο αιώνα, με τις συνθήκες ειρήνης του Κάρλοβιτς (1699) και του Πασσαρόβιτς (1718), καθώς και τις εμπορικές συμφωνίες που ακολούθησαν. Η δεύτερη συνθήκη άνοιξε τον δρόμο για τις επίσημες εμπορικές σχέσεις μεταξύ της μοναρχίας των Αψβούργων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα πολλοί Έλληνες να μεταναστεύσουν στην κεντρική Ευρώπη και να αναπτυχθούν εμπορικά. Πολλοί από αυτούς επέλεξαν να εγκατασταθούν στη Βιέννη, δημιουργώντας έτσι μια ελληνική γειτονιά στην καρδιά της Αυστρίας.
Με τον καιρό, στη Βιέννη σχηματίστηκαν δύο ελληνικές κοινότητες. Αρχικά, δημιουργήθηκε η κοινότητα του Αγίου Γεωργίου, η οποία αποτελούνταν κυρίως από Έλληνες Οθωμανούς υπηκόους, γνωστούς και ως τουρκομερίτες, και αργότερα δημιουργήθηκε η κοινότητα της Αγίας Τριάδας, στην οποία ανήκαν οι Έλληνες και οι Βλάχοι που είχαν λάβει την αυστριακή υπηκοότητα.
Η δημιουργία του πρώτου ορθόδοξου ναού έγινε από τους τουρκομερίτες Έλληνες. Αρχικά, ο ναός φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου του Εξ Απορρήτων, του Μεγάλου Δραγουμάνου της Πύλης, και ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο. Η πρώτη ορθόδοξη λειτουργία τελέστηκε το 1726. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1806, η Κοινότητα του Αγίου Γεωργίου απέκτησε ιδιόκτητο ναό σε κτίριο που αγοράστηκε από τον Γεώργιο Καραγιάννη.
Προνόμιο για την ίδρυση ναού απέκτησαν και οι Έλληνες και οι Βλάχοι αυστριακοί υπήκοοι από τον Ιωσήφ Β΄ το 1787. Ο ναός ανεγέρθηκε με τη χορηγία του εμπόρου Σίνα στην περιοχή Fleischmarkt και ήταν αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα. Μάλιστα, η Αψβουργική Αυλή το 1804 εξέδωσε διάταγμα, με το οποίο επέτρεπε στην Κοινότητα των Ελλήνων αυστριακών υπηκόων της Αγίας Τριάδας να ιδρύσει ελληνικό σχολείο, το οποίο θα στεγαζόταν στον δεύτερο όροφο του σπιτιού της εκκλησίας.
Το 1767 είχαν καταγραφεί στη Βιέννη περίπου 300 Έλληνες (Οθωμανοί και Αυστριακοί υπήκοοι) και Βλάχοι, οι οποίοι έφτασαν τους 4.000 το 1814, περίοδο κατά την οποία η ελληνική παροικία γνώρισε την ακμή της. Γνωστές ελληνικές οικογένειες που διέπρεψαν κυρίως στο εμπόριο και εντάχθηκαν στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα της Βιέννης ήταν οι Σίνας, Καραγιάν, Δούμπας, Νάκος, Τίρκας, Σπίρτας και Κάπρας. Κάποιοι μάλιστα έλαβαν και αυτοκρατορικούς τίτλους, όπως εκείνους του Ιππότη, του Βαρώνου ή του Κόμη.
Η ελληνική κοινότητα της Βιέννης εκτείνεται στην ευρύτερη περιοχή των οδών Griechengasse (δηλαδή «Ελληνικός Δρόμος»), Fleischmarkt, Hafnersteig, Hoher Markt και Sonnenfeldgasse. Σε μία γωνία της οδού Griechengasse βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Γεωργίου, που αρχιτεκτονικά φέρει έντονα νεοκλασικά χαρακτηριστικά. Στον παράλληλο δρόμο, την Fleischmarkt, δεσπόζει ο ιδιαίτερα εντυπωσιακός Καθεδρικός Ναός της Μητρόπολης Αυστρίας, η Αγία Τριάδα. Το συγκρότημα της Αγίας Τριάδας ανακαινίστηκε την περίοδο 1857–1859, με χρηματοδότηση του Σίμωνα Σίνα και σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν, ενώ το 1898 ανακαινίστηκε και ο ναός του Αγίου Γεωργίου με κύριο χρηματοδότη την οικογένεια Δούμπα.
Μια βόλτα στην ελληνική συνοικία δεν θα μπορούσε παρά να περιλαμβάνει τις δύο ορθόδοξες εκκλησίες, αλλά και ορισμένα κτίρια που αποτελούσαν ευεργετήματα ή κατοικίες των Ελλήνων της εποχής. Στον αριθμό 18 της οδού Fleischmarkt, απέναντι από την Αγία Τριάδα, βρίσκεται το σπίτι του Έλληνα εμπόρου Χριστόφορου Νάκου. Αν κοιτάξει κανείς ψηλά στο κτίριο, θα δει πως δεξιά και αριστερά από το χρυσό κεφάλι του αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄ υπάρχει μια επιγραφή που αναφέρεται στο Διάταγμα Ανεξιθρησκίας του 1781, γράφοντας: «Εφήμερη είναι αυτή η οικία, όχι όμως και η φήμη του Ιωσήφ. Αυτός μας έδωσε την ανεξιθρησκεία και αυτή μας χάρισε αθανασία».
Πιο δίπλα, στον αριθμό 12, βρισκόταν το Darvarhof, το σπίτι του Ιωάννη Δάρβαρη, το οποίο απέκτησε το 1795. Εκατό χρόνια αργότερα, το κτίριο κατεδαφίστηκε και αντικαταστάθηκε από νέο. Στη γωνία των οδών Parkring και Zedlitzgasse στέκει επιβλητικό το Παλάτι Δούμπα, ενώ στην Hoher Markt, στον αριθμό 8, βρισκόταν το Παλάτι του Σίνα, του οποίου η πρόσοψη είχε ανεγερθεί εκ νέου από τον Θεόφιλο Χάνσεν. Το κτίριο καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1945.
Άλλα αξιοθέατα που μπορείτε να δείτε στην ελληνική συνοικία είναι το Ρολόι Άνκερ (Ankeruhr), ένα εντυπωσιακό ρολόι σε στυλ art nouveau, με δώδεκα διαφορετικές φιγούρες, καθεμία από τις οποίες εμφανίζεται σε συγκεκριμένη ώρα της ημέρας. Όχι πολύ μακριά από την καρδιά της ελληνικής περιοχής βρίσκεται το Mozarthaus Vienna, το διαμέρισμα του Μότσαρτ στην οδό Domgasse 5, όπου έζησε από το 1784 έως το 1787. Πρόκειται για το μοναδικό σωζόμενο διαμέρισμά του στη Βιέννη, το οποίο φυσικά έχει μετατραπεί σε μουσείο.
Ακριβώς δίπλα, βρίσκεται ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Στεφάνου, ένας πραγματικά επιβλητικός ναός, χτισμένος πάνω στα ερείπια δύο παλαιότερων ναών, εκ των οποίων ο αρχαιότερος καθαγιάστηκε το 1147. Το αρχιτεκτονικό του ύφος συνδυάζει ρομανικά και γοτθικά στοιχεία, ενώ το πιο χαρακτηριστικό του γνώρισμα είναι η πολύχρωμη ψηφιδωτή στέγη του. Ο ναός διαθέτει επίσης κατακόμβες, όπου βρίσκονται θαμμένοι περισσότεροι από 11.000 άνθρωποι, από τις επιδημίες πανώλης του 1713 και ιδιαίτερα μετά το 1735, καθώς μεταφέρθηκαν εκεί οστά από τα κοιμητήρια της πόλης. Οι κατακόμβες σήμερα είναι επισκέψιμες.
Η ελληνική συνοικία εξακολουθεί και σήμερα να είναι μια ζωντανή γειτονιά, γεμάτη καταστήματα, καφέ και εστιατόρια. Αξίζει να κάνετε μια μεγάλη περπατητή διαδρομή στα βήματα του Σίνα, του Δούμπα, του Καραγιάν, του Δούκα και των άλλων επιφανών Ελλήνων της Βιέννης. Μην παραλείψετε να κάνετε μια στάση στην Ουκρανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, στην οδό Postgasse 8–12, έναν ναό με βαθιά ιστορική σημασία για τη βυζαντινή παράδοση στη Βιέννη.
Τέλος, αξίζει να πιείτε ένα ποτό και να δοκιμάσετε ένα κότσι στο ιστορικό Griechenbeisl, που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «ελληνική ταβέρνα», δίπλα στην Αγία Τριάδα. Μην περιμένετε μεσογειακή κουζίνα, καθώς το εστιατόριο σερβίρει παραδοσιακά βιεννέζικα πιάτα. Λίγο πιο πέρα, θα βρείτε κι ένα ελληνικό μίνι μάρκετ, όπου μπορείτε να προμηθευτείτε γνωστά ελληνικά προϊόντα και φυσικά, να απολαύσετε έναν φρέντο καπουτσίνο.
Διαβάστε ακόμα:
Οικονομικό city break στη Βιέννη, την πόλη με την «καλύτερη ποιότητα ζωής στον κόσμο»
All time classic Βιέννη – Από την άνοιξη έως τον χειμώνα
Μουσείο Σίσσυ: Στα Ίχνη της Αιώνιας Αυτοκράτειρας στη Βιέννη
