Σχεδόν 140 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του μεθοριακού σταθμού του Προμαχώνα, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, στις καταπράσινες πλαγιές της φημισμένης οροσειράς της Ρίλα, εκτείνεται το καταφύγιο Bear Sanctuary Belitsa, το αντίστοιχο του “Αρκτούρου” στη Βουλγαρία. Ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια αρκούδων στα Βαλκάνια, όπου ζώα που είχαν κακοποιηθεί από τον άνθρωπο ζουν ελεύθερα στη φύση.
Το καταφύγιο ιδρύθηκε το 2000 με την ονομασία Dancing Bears Park Belitsa, στο πλαίσιο μιας συγκινητικής προσπάθειας να διασωθούν αρκούδες που ο άνθρωπος τις χρησιμοποιούσε βάναυσα ως «χορεύτριες». Μια απάνθρωπη και εξευτελιστική πρακτική, που συναντιόταν σε πολλές βαλκανικές χώρες, ακόμη και στην Ελλάδα. Οι αρκούδες εξαναγκάζονταν να «χορεύουν» στους δρόμους, καθοδηγούμενες από τους ιδιοκτήτες τους, με τη βοήθεια μεταλλικού κρίκου που είχαν περασμένο στη μύτη, δεμένες με αλυσίδες και διαρκώς εκτεθειμένες σε σωματική βία. Η «εκπαίδευσή» τους βασιζόταν στον πόνο. Το ζώο υποχρεωνόταν να πατήσει πάνω σε πυρωμένη λαμαρίνα, ενώ ακουγόταν μουσική. Από τον τρόμο και τα εγκαύματα, σηκωνόταν στα πίσω πόδια και λικνιζόταν. Με τον καιρό, οι αρκούδες, συνδέοντας το άκουσμα της μουσικής με τον βασανισμό, επαναλάμβαναν ασυναίσθητα αυτές τις κινήσεις. Έτσι «χόρευαν», όχι για να διασκεδάσουν, αλλά για να αποφύγουν τον πόνο.
Αυτή η ανατριχιαστική πρακτική σταμάτησε οριστικά στη Βουλγαρία, χάρη στην αποφασιστική δράση της διεθνούς οργάνωσης FOUR PAWS και του Ιδρύματος Brigitte Bardot. Του ιδρύματος που δημιούργησε η εμβληματική Γαλλίδα ηθοποιός με μακρά δράση υπέρ των ζώων. Στο πλαίσιο της συνεργασίας τους ιδρύθηκε και το καταφύγιο, σε μια μεγάλη δασική έκταση που παραχώρησε το βουλγαρικό δημόσιο στα βουνά της Ρίλα, κοντά στη μικρή πόλη Μπέλιτσα, ώστε να εξασφαλιστεί κατάλληλη φροντίδα και περίθαλψη για τις ταλαιπωρημένες αυτές αρκούδες. Έτσι, από το 2000 έως το 2007 διασώθηκαν όλες οι αρκούδες που περιόδευαν ως «χορεύτριες» σε όλη τη χώρα και έως το 2017 προστέθηκαν και περιπτώσεις από τη Σερβία, την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία.
Το καταφύγιο εκτείνεται σε μια ειδυλλιακή περιοχή 120 στρεμμάτων μέσα στο δάσος. Εδώ, κάθε γωνιά θυμίζει την άγρια φύση της Βουλγαρίας. Πυκνά έλατα και οξιές, δασικά μονοπάτια, λίμνες με καθαρό νερό, φυσικές σπηλιές και τεχνητές φωλιές. Οι αρκούδες δεν ζουν σε κλουβιά, αλλά σε ημιφυσικές συνθήκες, ελεύθερες να κινηθούν, να σκαρφαλώσουν, να κολυμπήσουν, να παίξουν και, το σημαντικότερο, να ακολουθήσουν τον φυσικό κύκλο ζωής τους.
Οι περισσότερες από τις 18 περίπου αρκούδες που φιλοξενούνται έφτασαν εδώ με εμφανή σημάδια κακοποίησης: παραμορφωμένα πόδια, απώλεια δοντιών, νευρολογικά τραύματα. Μέσα στο καταφύγιο χρειάζονται μήνες ή και χρόνια για να «ξεχάσουν» το παρελθόν και να αποκτήσουν ξανά εμπιστοσύνη.
Καθεμία έχει το όνομά της και τη δική της ιστορία. Η Νατάσα, που έζησε ως τα 35 της χρόνια ως «χορεύτρια», ο Ρίκο, που διασώθηκε από σκοτεινό υπόγειο στα Τίρανα, η Μαρτίνκα, που γεννήθηκε σε ζωολογικό κήπο και έφτασε στη Μπέλιτσα σε ηλικία δύο ετών. Οι επισκέπτες μπορούν να μάθουν για την κάθε μία ξεχωριστά, διαβάζοντας τις πινακίδες κατά μήκος του μονοπατιού ή συμμετέχοντας σε οργανωμένες ξεναγήσεις.
Η κυκλική διαδρομή περίπου 1,5 χιλιομέτρου που ακολουθούν οι επισκέπτες είναι διαμορφωμένη σαν πεζοπορικό μονοπάτι, με φυσικά σημεία παρατήρησης των αρκούδων. Ανάλογα με την εποχή, μπορούν να τις δουν να παίζουν στα νερά, να ψάχνουν φρούτα ή, το φθινόπωρο, να αρχίζουν να αποσύρονται για χειμέρια νάρκη. Καθ’ όλη τη διαδρομή επικρατεί ησυχία, δροσιά, ενώ το δέος της φύσης κυριαρχεί.
Το καταφύγιο λειτουργεί καθημερινά από τον Απρίλιο έως και τον Νοέμβριο, περίοδο κατά την οποία οι αρκούδες παραμένουν ενεργές. Από τον Δεκέμβριο και έπειτα, αποσύρονται σταδιακά για τη χειμερία νάρκη, ακολουθώντας τον φυσικό κύκλο της άγριας ζωής, γι’ αυτό και το καταφύγιο παραμένει κλειστό για το κοινό τους χειμερινούς μήνες.
Οι οργανωμένες περιηγήσεις πραγματοποιούνται σε βουλγαρικά και αγγλικά κάθε 30 με 40 λεπτά. Ο συνολικός χρόνος παραμονής διαρκεί από μία έως μιάμιση ώρα. Το εισιτήριο κοστίζει μόλις 5 ευρώ για ενήλικες και 1,5 ευρώ για παιδιά, γεγονός που καθιστά την εμπειρία προσιτή για όλους. Συνιστώνται σπορ ρούχα και κλειστά παπούτσια, καθώς η διαδρομή περιλαμβάνει φυσικό μονοπάτι μέσα στο δάσος, καθώς και νερό, ειδικά τις ζεστές ημέρες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι απαγορεύεται αυστηρά η σίτιση των ζώων από τους επισκέπτες, για λόγους ασφάλειας και σεβασμού στο φυσικό τους πρόγραμμα. Ωστόσο, όσοι επιθυμούν μπορούν να συνεισφέρουν προσφέροντας τρόφιμα (φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς) ή και χρηματικές δωρεές, στηρίζοντας έμπρακτα το πολύτιμο έργο των φροντιστών του πάρκου.
Η επίσκεψη στο Καταφύγιο της Μπέλιτσα δεν είναι μόνο μια οικογενειακή απόδραση στη φύση. Είναι ένα μάθημα ενσυναίσθησης. Μια ευκαιρία να δούμε από κοντά τις συνέπειες της ανθρώπινης βαρβαρότητας και τη δύναμη της αποκατάστασης. Είναι επίσης μια εμπειρία που αγαπούν τα παιδιά, όχι μόνο γιατί βλέπουν αρκούδες, αλλά γιατί μαθαίνουν να σέβονται τα ζώα και να αναγνωρίζουν τη σημασία της ελευθερίας.
Εκτός από το ίδιο το καταφύγιο, μπορείτε να συνδυάσετε την εκδρομή σας με μια επίσκεψη σε κάποια από τα μικρά, παραδοσιακά χωριά της περιοχής. Η μικρή πόλη Μπέλιτσα, 12 χιλιόμετρα από το καταφύγιο, διαθέτει παραδοσιακή αρχιτεκτονική, μικρές ταβέρνες και ένα ιστορικό και λαογραφικό μουσείο, που αφηγείται την ιστορία και την παράδοση του τόπου. Νότια, σε απόσταση μόλις 30 χιλιομέτρων, βρίσκεται το γνωστό χειμερινό θέρετρο Μπάνσκο, το οποίο αποτελεί βάση για εκδρομές και διαθέτει άρτιες τουριστικές υποδομές, παραδοσιακά σπίτια, πολιτιστικά φεστιβάλ, σπα, εστιατόρια και φυσικά ένα από τα πιο οργανωμένα χιονοδρομικά κέντρα της Βουλγαρίας.
Πληροφορίες
Διαβάστε ακόμα:
Σόφια: Η προσιτή και καταπράσινη πρωτεύουσα της Βουλγαρίας
Η Ιλίνα Πομάσκα μας ξεναγεί στους κρυμμένους θησαυρούς της Βουλγαρίας
48ωρη εξόρμηση στη Φιλιππούπολη της Βουλγαρίας – City break με βαλκανική ομορφιά
