Λιγότερο από μία ώρα από τη Θεσσαλονίκη, βορειοδυτικά της πόλης του Κιλκίς, ξεδιπλώνεται ένας πανέμορφος τόπος με ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων, φυσική ομορφιά που δεν περνάει απαρατήρητη, γραφικά μικρά χωριά στις πλαγιές καταπράσινων βουνών, κρασιά που ευφραίνουν την ψυχή και ανθρώπους φιλόξενους και χαμογελαστούς.
Ο Δήμος Παιονίας καλύπτει το δυτικό κομμάτι του Κιλκίς. Αριθμεί συνολικά 25 χιλ. κατοίκους και έδρα του είναι το Πολύκαστρο. Στους αρχαίους χρόνους εκτεινόταν στα χώματα αυτά η χώρα των Παιόνων, εξού και η σημερινή ονομασία του δήμου, με σημείο αναφοράς τον ποταμό Αξιό. Σύμφωνα με τον Όμηρο πρωτεύουσα της Παιονίας ήταν η πόλη Αμυδών, που εντοπίζεται στο σημερινό Αξιοχώρι ενώ οι Παίονες συμμετείχαν στον Τρωικό Πόλεμο στον πλευρό των Τρώων.
Στην πατρίδα του Σελεύκου Α’
Από τις αρχαίες πόλεις που άκμασαν στην περιοχή ήταν η Ευρωπός, κοντά στο σημερινό ομώνυμο χωριό. Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως μέρος της εντυπωσιακής νεκρόπολης της πόλης, που είναι επισκέψιμη οργανωμένα για το κοινό. Η Ευρωπός υπήρξε πατρίδα του ιδρυτή της Δυναστείας των Σελευκιδών Σελεύκου Α΄ Νικάτορος, στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μάλιστα σε ανάμνηση της μακεδονικής Ευρωπού, ο Σέλευκος ίδρυσε την Ευρωπό της Συρίας, την Ευρωπό της Τεχεράνης και την Ευρωπό της Μεσοποταμίας. Στον αρχαιολογικό χώρο της περιοχής έχει βρεθεί και ο μοναδικός στη Μακεδονία κούρος (τέλη 6ου αιώνα) που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς.
Βόρεια της Ευρωπού, στο σημερινό χωριό Τούμπα, ήρθαν στο φως δύο ταφικοί τύμβοι, που ανήκουν στο νεκροταφείο της αριστοκρατικής κοινωνίας των Πρώιμων Ελληνιστικών Χρόνων (τέλη 4ου αιώνα π.Χ.), πόλης που έχει εντοπιστεί σε κοντινό σημείο αλλά δεν έχει ταυτιστεί έως σήμερα. Οι αρχαιολογικοί χώροι της Ευρωπού και της Τούμπας είναι οργανωμένοι και επισκέψιμοι, προσφέροντας μια μοναδική ευκαιρία για ένα «ταξίδι» στα αρχαία χρόνια. (Εφορία Αρχαιοτήτων Κιλκίς, Τηλ. 2341022005).
Στα χαρακώματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου
Αν είστε λάτρεις των συγκρούσεων που άλλαξαν τον ρου της παγκόσμιας ιστορίας, στον Δήμο Παιονίας θα ανακαλύψετε πεδία μαχών, μνημεία και νεκροταφεία του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τότε που η περιοχή αποτελούσε μέρος του λεγόμενου «Μακεδονικού Μετώπου», με Έλληνες, Άγγλους, Γάλλους κ.ά. από τη μία πλευρά και Βούλγαρους και Γερμανούς από την άλλη. Κοντά στα σημερινά σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία έλαβαν μέρος οι μάχες του Ραβινέ (1917) και του Σκρα (1918) με ελληνική συμμετοχή, που έκριναν σημαντικά την τελική την έκβαση του Μεγάλου Πολέμου. Στο χωριό Σκρα λειτουργεί Μουσείο Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (Τηλ. 2343031656) με κειμήλια, φωτογραφίες, οπλισμό κ.ά., ενώ στην είσοδο του χωριού στέκει επιβλητικό το ηρώο που κάθε Μάιο πραγματοποιούνται επετειακές εκδηλώσεις.
Στην Αξιούπολη υπάρχει στρατιωτικό νεκροταφείο Ελλήνων πεσόντων στις μάχες Ραβινέ, Σκρα, ενώ στο Πολύκαστρο 1.421 ταφές στρατιωτών της Βρετανικής Κοινοπολιτείας από τις οποίες οι 56 είναι αγνώστων στοιχείων. Ολόκληρη η περιοχή της Παιονίας, είναι διάσπαρτη από σημεία που σχετίζονται με γεγονότα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από την Γαλλική Κρήνη στην κεντρική πλατεία της Γουμένισσας (1918), τα χαρακώματα Ελλήνων και Βουλγάρων στα βουνά του Σκρα, το μνημείο στο λόφο του Ραβινέ, τα εναπομείναντα ίχνη από την γραμμή του Ντεκοβίλ που τροφοδοτούνταν η πρώτη γραμμή του μετώπου, το Διασυμμαχικό Μνημείο στο δρόμο για τον μεθοριακό σταθμό των Ευζώνων κ.ά.
Φύση που γαληνεύει
Ψηλά βουνά με καστανιές, οξιές και έλατα. Πλαγιές και οροπέδια με μικρά χωριά, ρέματα με τρεχούμενα γάργαρα νερά, γραφικοί καταρράκτες και μικρές λίμνες με πανέμορφα χρώματα, συνθέτουν ένα παραμυθένιο σκηνικό στην περιοχή του Δήμου Παιονίας, για όσους και όσες επιζητούν στιγμές ηρεμίας μακριά από τους έντονους ρυθμούς της πόλης και όχι μόνο. Κοντά στο χωριό Σκρα η πανέμορφη «Γαλάζια λίμνη» μοιάζει να είναι βγαλμένη από παραμύθι. Οι απολιθωμένοι οργανισμοί στον πυθμένα της χαρίζουν στο νερό φωτεινό γαλάζιο χρώμα ενώ και οι καταρράκτες της δίνουν αίσθηση δροσιάς κυρίως το καλοκαίρι αν και κάθε εποχή καθρεφτίζει τα χρώματά της στο νερό.
Το πανέμορφο Πάικο, με ψηλότερη κορυφή την Τσούκα (1.650 μ.) εντυπωσιάζει για το φυσικό του κάλλος, την πλούσια χλωρίδα και το ξακουστό καστανόδασος του που είναι το μεγαλύτερο στην Ελλάδα. Τα ατελείωτα δάση του βουνού, στις αποχρώσεις του πράσινου και του καφέ, διασχίζουν οργανωμένα βαθύσκιωτα μονοπάτια που αξίζει να ακολουθήσετε, μιας και το Πάικο θεωρείται προσιτό βουνό ιδανικό για πεζοπορία και ποδηλασία. Εδώ, οργανώνεται κάθε χρόνο ο ημιμαραθώνιος Πάικου με τη διαδρομή του να αποτελεί οργανωμένο μονοπάτι με σήμανση.
Ξεκινώντας από τη Γουμένισσα και ανηφορίζοντας για τα Μεγάλα Λιβάδια, το πάλαι ποτέ ξακουστό βλαχοχώρι στην καρδιά του ομώνυμου οροπεδίου σε υψόμετρο 1.300 μ., ο «φιδίσιος» δρόμος περνάει από τα γραφικά χωριά Γρίβα και Καστανερή, ενώ φαντάζει εντυπωσιακό από μακριά το μοναστήρι του Όσιου Νικόδημου, μετόχι της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους, κτισμένο σε αγιορείτικη αρχιτεκτονική.
Στη Γουμένισσα και στην Αξιούπολη
Η Γουμένισσα δεν φημίζεται μόνο για το καλό κρασί της και τα ξακουστά χάλκινά της αλλά και για τα γραφικά στενά με τα παραδοσιακά και νεοκλασικά σπίτια της, 108 από αυτά έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα καθώς και την πανέμορφη φύση που την περιβάλλει, με καταπράσινα δάση και πολλά τρεχούμενα νερά. Εάν βρεθείτε στην μικρή πόλη επισκεφθείτε την κεντρική πλατεία με την Γαλλική Κρήνη που κατασκεύασαν Γάλλοι στρατιώτες το 1918, το Μοναστήρι της Παναγίας, τον νερόμυλο Γιαπατζή, την εντυπωσιακή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, το μεταξουργείο «Χρυσαλίδα», που στέκει εγκαταλειμμένο και τη θέση «Δύο Ποτάμια» μια περιοχή με ρέματα και αιωνόβια πλατάνια.
Η Γουμένισσα και η γύρω περιοχή έχουν μεγάλη παράδοση στη παρασκευή εξαιρετικής ποιότητας κρασιού και τσίπουρου. Ο τόπος αποτελεί πατρίδα του ξακουστού ερυθρού ξηρού οίνου ΠΟΠ Γουμένισσα, που εκτός από ξινόμαυρο περιέχει και την τοπική ερυθρή ποικιλία νεγκόσκα. Δεν απουσιάζουν βέβαια λευκές ποικιλίες όπως το ασύρτικο. Γύρω από το χωριό λειτουργούν επισκέψιμα οινοποιεία στα οποία μπορείτε να δοκιμάσετε τα φημισμένα κρασιά του τόπου και να μάθετε για την καλλιέργεια, τον τρύγο και την περιοχή (Πληροφορίες: www.visitgoumenissa.gr).
Στην Αξιούπολη, δίπλα ακριβώς στον ποταμό Αξιό ξεχωρίζει το εντυπωσιακό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το οποίο προωθεί με τις συλλογές του και τις δράσεις του την περιβαλλοντολογική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος (Τηλ. 2343031656).
Πραγματικό στολίδι, για το οποίο είναι ιδιαίτερα περήφανοι οι κάτοικοι της κωμόπολης, είναι η εντυπωσιακή εκκλησία της Παναγίας Άξιον Εστί, με τρία παρεκκλήσια στο εσωτερικό του. Ο ναός αποτελεί ένα μοναδικό εκκλησιαστικό αξιοθέατο, λόγω της επιβλητικής αρχιτεκτονικής του σύνθεσης και της πολύ ιδιαίτερης τοιχογράφησή του (Τηλ. 2343031955).
Στο διπλανό Πολύκαστρο διασώζεται το οθωμανικό λουτρό που χρονολογείται στα τέλη του 14ου αιώνα, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο αποκατάστασής του και χρήσης του για πολιτιστικούς σκοπούς.
Πλούσια παράδοση και γαστρονομία
Ολόκληρη η περιοχή του Δήμου Παιονίας αποτελεί ένα πολυπολιτισμικό μωσαϊκό που στο διάβα των χρόνων εμπλούτισε την παράδοση του τόπου. Εκτός από ντόπιους στα χώματα αυτά ρίζωσαν, πριν από έναν αιώνα και βάλε, πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία, τον Πόντο και τη Μικρά Ασία. Σήμερα, οι απόγονοί τους διατηρούν ζωντανές τις μνήμες και τις παραδόσεις. Στο Πολύκαστρο και στα χωριά Άσπρος, Αξιοχώρι, Μεταμόρφωση κ.ά. λειτουργούν λαογραφικά μουσεία που παρουσιάζουν τις παραδόσεις και τον τρόπο ζωής στις παλαιές πατρίδες στη Βόρεια Θράκη και στον Πόντο αλλά και στη νέα πατρίδα τα πρώτα δύσκολα χρόνια.
Εκτός από κρασί και τσίπουρο, στα φημισμένα τοπικά προϊόντα της περιοχής συμπεριλαμβάνονται κάστανα, πατάτες, φασόλια, κ.ά. και τυροκομικά προϊόντα τα οποία μάλιστα εμπορεύονται και εκτός συνόρων, κάνοντας γνωστό το όνομα της Παιονίας και στο εξωτερικό. Η τοπική γαστρονομία, με ντόπια εκλεκτά κρέατα, αποτελεί μίξη των προϊόντων που χαρίζει απλόχερα η φύση της περιοχής και των παλιών παραδοσιακών συνταγών.
Στον οργανωμένο διαδικτυακό τουριστικό οδηγό www.visitpaionia.gr του Δήμου Παιονίας, μπορείτε να βρείτε αναλυτικές πληροφορίες για τις ομορφιές, τα αξιοθέατα και τα σημεία ενδιαφέροντος ενός αυθεντικού τόπου στην άκρη της Ελλάδας.
Διαβάστε ακόμα:
Καστανερή: Το ορεινό χωριό του Κιλκίς με την υπέροχη θέα στην κοιλάδα του Αξιού
