Στο άκουσμα της λέξης «Βοσνία», ο νους πηγαίνει σχεδόν αυτόματα στο Μόσταρ και στο θρυλικό τοξωτό γεφύρι που υψώνεται πάνω από τα σμαραγδένια νερά του ποταμού Νερέτβα. Εκείνο που δεν γνωρίζουν πολλοί, όμως, είναι πως γύρω από το Μόσταρ απλώνονται χωριά και τοπία σπάνιας ομορφιάς, τα οποία συνήθως μένουν έξω από τις κλασικές διαδρομές. Με αυτή τη σκέψη ξεκινήσαμε κι εμείς, αναζητώντας τα λιγότερο γνωστά κομμάτια των Βαλκανίων.
Αφήνοντας πίσω μας το Σαράγεβο και λίγο πριν φτάσουμε στο Μόσταρ, σταματήσαμε στο Konjic. Το μικρό αυτό χωριό, που απλώνεται στις όχθες του ποταμού Neretva και περιβάλλεται από βουνά, φέρει κάτι από την αίσθηση των Άλπεων -με μοναδική διαφοροποίηση τους δύο μιναρέδες που σημαδεύουν τον ορίζοντα. Είναι γνωστό για δύο πράγματα: για το πέτρινο τοξωτό γεφύρι του 17ου αιώνα με τις στρογγυλές καμάρες, που ανακατασκευάστηκε πιστά μετά τον πόλεμο, και για το επί δεκαετίες απόρρητο υπόγειο πυρηνικό καταφύγιο του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, κρυμμένο στην πίσω πλευρά του λόφου, λίγα λεπτά έξω από τον οικισμό.
Χτισμένο στις όχθες του ποταμού Νερέτβα, το Konjic είναι η πρώτη στάση κατά μήκος της διαδρομής από το Σαράγεβο προς τις ζεστές κοιλάδες της Ερζεγοβίνης και αποτελεί αγαπημένο σημείο για φωτογραφίες όσων ακολουθούν τον ρου του ποταμού. Αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει, πέρα από το παλιό οθωμανικό γεφύρι του 17ου αιώνα, είναι ο περίπατος πλάι στο ποτάμι, που τους καλοκαιρινούς μήνες γίνεται πιο ρηχό, αποκαλύπτοντας βότσαλα και μικρές νησίδες πρασίνου. Οι όχθες του γεμίζουν άγρια λουλούδια που χρωματίζουν το τοπίο, δίνοντας μια απροσδόκητη γλυκύτητα στην αυστηρή βουνίσια σκηνογραφία.
Από εκεί, η διαδρομή συνεχίζει για σχεδόν δύο ώρες πλάι στη Νερέτβα, μέσα από βαθιές κοιλάδες με απότομα βράχια και δάση που κατεβαίνουν ως το νερό, μέχρι να φτάσει κανείς στο Μόσταρ. Η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Βοσνίας έχει δύο πρόσωπα: από τη μία, η σύγχρονη πλευρά της με τα τσιμεντένια μπλοκ και τα πολυτελή αυτοκίνητα, και από την άλλη, η παλιά οθωμανική πόλη με τα λιθόστρωτα σοκάκια και το ξακουστό τοξωτό γεφύρι, πιστά ανακατασκευασμένο μετά την καταστροφή του στον πόλεμο, που σήμερα αποτελεί μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Περιήγηση, φαγητό και φωτογραφίες γέμισαν τον χρόνο μας στο Μόσταρ, την πόλη που κάθε καλοκαίρι καταγράφει από τις υψηλότερες θερμοκρασίες της Βοσνίας. Εφοδιασμένοι με νερό, κατευθυνθήκαμε προς το Blagaj. Συχνά αποκαλείται εσφαλμένα «Μπλαγκάζ», ενώ η σωστή προφορά είναι «Μπλάγκοϊ». Το μικρό αυτό χωριό έχει γίνει γνωστό διεθνώς για δύο πράγματα.
Αφενός για την εντυπωσιακή πηγή του ποταμού Μπούνα, που αναβλύζει από σπήλαιο στη βάση ενός κάθετου βράχου, και αφετέρου για τον ιστορικό τεκέ (μοναστήρι δερβίσηδων) του 16ου αιώνα που στέκει ακριβώς δίπλα της. Η εικόνα του λευκού κτίσματος, χτισμένου τόσο κοντά στον βράχο ώστε να προστατεύεται από τις βροχές και να φαίνεται σχεδόν κρεμασμένο πάνω από τα νερά, είναι από τις πιο εμβληματικές της Ερζεγοβίνης.
Χτισμένος στα μέσα του 16ου αιώνα, ο τεκές του Blagaj έχει συνδεθεί όσο καμία άλλη τοποθεσία με την εξάπλωση του σουφισμού -του μυστικιστικού ρεύματος του Ισλάμ- στη Βοσνία. Παραμένει ενεργός λατρευτικός χώρος μέχρι σήμερα, ενώ είναι πλήρως επισκέψιμος. Κάθε χρόνο καταφθάνουν εδώ προσκυνητές από διάφορες περιοχές της Βοσνίας και της Τουρκίας, όπως το Ικόνιο και το Νέβσεχιρ, για να αποτίσουν φόρο τιμής στους μυστικιστές δασκάλους του Ισλάμ που είναι θαμμένοι στο προαύλιο του ιερού χώρου. Πολλοί μάλιστα γεμίζουν μπουκάλια με νερό από τον ποταμό Μπούνα, θεωρώντας το ευλογημένο.
Η παραμονή στο Blagaj συνήθως δεν διαρκεί πολύ. Αν δεν επιλέξετε τη σύντομη βόλτα με τη βαρκούλα στο σπήλαιο της πηγής, που προσελκύει μεγάλο αριθμό επισκεπτών τους θερινούς μήνες, μπορείτε απλώς να περιηγηθείτε στον χώρο, να φωτογραφίσετε τον εμβληματικό τεκέ και να συνεχίσετε τη διαδρομή σας δυτικά.
Οδηγώντας σε μια ατέλειωτη ευθεία, μέσα από πεδινό τοπίο με αμπέλια, χριστιανικά νεκροταφεία και μικρούς οικισμούς, φτάνουμε σε έναν τόπο που δύσκολα θα ανακαλύπταμε χωρίς καθοδήγηση. Ο λόγος για το Počitelj, ένα μικρό μεσαιωνικό πέτρινο χωριό στις όχθες του Νερέτβα, που αναφέρεται συχνά στους ταξιδιωτικούς οδηγούς αλλά παραμένει απρόσμενα ήσυχο και λιγότερο γνωστό στο ευρύ κοινό. Θεωρείται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της Βοσνίας, με τον πύργο-παρατηρητήριο ύψους 45 μέτρων να δεσπόζει πάνω από τον οικισμό, σημάδι της στρατηγικής του σημασίας στο παρελθόν.
Αυτό που εντυπωσιάζει, όμως, δεν είναι μόνο η αρχιτεκτονική του, αλλά και ο ελάχιστος πληθυσμός του. Το χωριό αριθμεί πλέον μόλις λίγους μόνιμους κατοίκους -οι περισσότεροι γυναίκες- που ζουν σε μισοεγκαταλελειμμένα σπίτια, στηρίζοντας ο ένας τον άλλον μέσα από σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης. Όταν ρωτήσαμε δύο από αυτές πώς είναι η καθημερινότητα σε έναν τόπο με τόσο λίγες ευκολίες, χαμογέλασαν λέγοντάς μας πως «εδώ το παν είναι η αμοιβαία εμπιστοσύνη».
«Έχουμε ένα κοινό ψυγείο με φυσικούς χυμούς. Καθεμία από εμάς που θα πάρει έναν χυμό, αφήνει μισό μάρκο. Έτσι λειτουργεί εδώ. Εμπιστευόμαστε η μία την άλλη. Αν κάποια δεν εμφανιστεί για τον πρωινό καφέ, ξέρουμε ότι κάτι συμβαίνει και ότι χρειάζεται βοήθεια. Δεν είναι εύκολη η ζωή εδώ, αλλά δεν είναι και μάταιη», μας λέει μια από τις κατοίκους του μικρού χωριού, καθώς φτάνουμε.
Λίγο αργότερα, σχεδόν χωρίς να το καταλάβουμε, γνωρίσαμε και άλλες πέντε γυναίκες στη βόλτα μας μέσα στα καλντερίμια του Počitelj, δηλαδή τη μεγάλη πλειονότητα των μόνιμων κατοίκων του. Αφού ανταλλάξαμε λίγες κουβέντες και απολαύσαμε έναν δροσερό χυμό ρόδι, χαιρετήσαμε κυριολεκτικά ολόκληρο το χωριό και, παρέα με τον ήλιο που έδυε, πήραμε τον δρόμο της επιστροφής για το Σαράγεβο.
Διαβάστε ακόμα:
Σαράγεβο: Γιατί η low-profile βαλκανική πρωτεύουσα είναι σταυροδρόμι εμπειριών
City Break στο Νόβι Σαντ: Γιατί να επισκεφθείτε την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας
Βοσνία & Ερζεγοβίνη: Ένα ταξίδι ανάμεσα σε γέφυρες, ποτάμια και ανατολές
