Για ένα τόπο ευλογημένο μιλούν όσοι αναφέρονται στο αγαπημένο Πήλιο και δικαίως. Ξεχωριστό, θελκτικό και παραμυθένιο σαν τα μυθικά πλάσματα που ζούσαν σε αυτό, με τη μοναδική φύση του να αγκαλιάζει τους επισκέπτες και να τους χαρίζει πανέμορφες εικόνες κάθε εποχή του χρόνου. Με την πλούσια βλάστηση να ευδοκιμεί και να δημιουργεί ένα μαγευτικό σκηνικό, με χωριά μοναδικού χαρακτήρα, αληθινά στολίδια, που απλώνονται στις καταπράσινες πλαγιές του έως χαμηλά, κοντά στις παραλίες του Αιγαίου και τα ακρογιάλια του Παγασητικού.
Ό,τι και να πει κανείς για το βουνό των Κενταύρων δεν συγκρίνεται με το θαυμασμό και τη σχεδόν μαγική αίσθηση που προκαλεί στον επισκέπτη, όσες φορές κι αν βρεθεί στα χωριά και στη φύση του. Οι δε εμπειρίες, ατελείωτες και συναρπαστικές για όλους: οπαδούς των ορεινών δραστηριοτήτων ή φίλους της θάλασσας, φυσιολάτρες ή απλά όσους αναζητούν ένα καταφύγιο ηρεμίας, χαλάρωσης κι αυθεντικής ομορφιάς. Όλες όμως με κοινό παρονομαστή, την απολαυστική κατάληξη σε ένα τραπέζι πλούσιο και φιλόξενο, γεμάτο αυθεντικές γεύσεις που έχουν φυσικά σαν βάση τους μοναδικούς καρπούς της πηλιορείτικης γης.
Νόστιμοι καρποί και φρούτα όλο γεύση
Καρποί δέντρων, άγρια χόρτα, αρωματικά βότανα, ελαιόδεντρα κι αμπέλια είναι τα δώρα του εύφορου βουνού και μάλιστα σε τέτοια ποικιλία, που δίκαια υποστηρίζεται ότι δεν υπάρχει σχεδόν τίποτα που να μην ευδοκιμεί σε αυτόν τον τόπο. Και ποιος δεν γνωρίζει τα περίφημα τραγανά, κατακόκκινα μήλα Ζαγορίν και τα πηλιορείτικα φιρίκια – χαρακτηρισμένα ΠΟΠ από το 2011 -, σήμα κατατεθέν της πανέμορφης Ζαγοράς και των γύρω χωριών και καμάρι των ανθρώπων τους, που αφοσιώνουν όλη τους την ενέργεια στην καλλιέργεια των κορυφαίων σε γεύση φρούτων. Και μπορεί τα φιρίκια να καλλιεργούνταν στο Πήλιο από τον 18ο αιώνα, το μοναδικό μικροκλίμα του όμως αποδείχθηκε άριστο και για τις ποικιλίες Starking, Golden που εδώ αποκαλούνται και κιτρινόμηλα ή μπανανόμηλα, Gala, Fuji, Jona και την παλιά ποικιλία Ρενέδες ή κολιμπασέικα που θεωρούνται τα γευστικότερα ξινόμηλα.
Τις καλλιέργειες συμπληρώνουν τα αχλάδια – νοστιμότατα οι περίφημες «κοντούλες» -, κερασιές, δαμασκηνιές, κυδωνιές και ροδακινιές που μας χαρίζουν τα αρωματικά «λεμονάτα», συκιές που σε καλούν να απλώσεις το χέρι και να γλυκαθείς, ακόμη και ακτινίδια ή άγρια ολόγλυκα βατόμουρα, όλα αφθονούν στο Πήλιο. Μαζί με τα καρύδια από τα μεγαλύτερα υψόμετρα και τα εξαιρετικής ποιότητας κάστανα, φημισμένα για τη γλυκιά γεύση και το μεγάλο τους μέγεθος, αποδεικνύουν ότι κάθε εποχή όχι μόνο ντύνει με άλλα χρώματα το μαγικό βουνό αλλά μας εκπλήσσει και με τις εναλλαγές των γεύσεων.
Κι όσο ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς, που έχει κάνει τα προϊόντα του Πηλίου γνωστά και πέρα από τα σύνορα της χώρας μας, φροντίζει για τη συστηματική καλλιέργεια, συγκομιδή και διακίνηση των περισσότερων από τα παραπάνω φρούτα και καρπούς, οι κάτοικοι συλλέγουν τα άφθονα βότανα, όπως μυρωδάτη ρίγανη, αρωματικό θρούμπι, άγρια χόρτα, τσάι του βουνού, τσιτσίραβλα, ακόμη και φτέρες και φυσικά μανιτάρια, που οι παραδοσιακές συνταγές αξιοποιούν και μετουσιώνουν σε πιάτα αδιαμφισβήτητης νοστιμιάς.
Η γήινη νοστιμιά των παραδοσιακών πιάτων, το απόλυτο comfort food
Οι πρωτότυποι τσιπουρομεζέδες που συνοδεύουν ιδανικά το απόσταγμα που δεν λείπει από το τραπέζι καμιά εποχή, βασίζονται κυρίως στα θαλασσινά και τα φρέσκα ψάρια από Παγασητικό και Αιγαίο, σε μια ατέλειωτη εναλλαγή γεύσεων, που σερβίρονται διαδοχικά και κάνουν το τελετουργικό της τσιπουροποσίας πραγματική απόλαυση. Για την απόσταξη του τσίπουρου στο Πήλιο κάποια χωριά δεν χρησιμοποιούν μόνο τα στέμφυλα αλλά και κούμαρα, ενώ στον κατάλογο με τους μεζέδες περίοπτη θέση κατέχουν τα κρίταμα, τα τρυφερά βλαστάρια φτέρης που μαζεύονται την άνοιξη και βέβαια, τα τσιτσίραβλα, οι κορυφές της αγριοφιστικιάς που μόνο στο Πήλιο γίνονται νοστιμότατο τουρσί με σκόρδο, ή συστατικό σε σαλάτες και ομελέτες.
Με το τσίπουρο να ανοίγει την όρεξη, η πηλιορείτικη κουζίνα ανταποκρίνεται και με το παραπάνω στις γαστρονομικές επιθυμίες των επισκεπτών, με μια ποικιλία εδεσμάτων που απολαμβάνονται εξίσου χειμώνα – καλοκαίρι. Την ξεχωριστή της ταυτότητα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της οφείλει εν μέρει και στις επιρροές που δέχθηκαν οι ντόπιοι από πληθυσμούς άλλων Θεσσαλών, Ηπειρωτών, Βλάχων και Αρβανιτών, που μετακινήθηκαν στην περιοχή τους τα χρόνια της Τουρκοκρατίας κυρίως, με τις παραδόσεις και τα στοιχεία της δικής στους κουζίνας να ενσωματώνονται και να εμπλουτίζουν τις γεύσεις του Πηλίου. Το ίδιο συνέβη και με τις συνήθειες και τις διατροφικές ιδιαιτερότητες που μετέφεραν οι εύπορες οικογένειες του Πηλιορειτών, οι οποίοι έχοντας εμπορικές συναλλαγές με την Αίγυπτο, περνώντας χρόνο εκεί και φιλοξενώντας τα καλοκαίρια στα αρχοντικά τους αρκετούς Αιγυπτιώτες, πλούτισαν περεταίρω τις τοπικές γαστρονομικές συνήθειες. Σήμερα πλέον, απ΄ άκρη σ΄ άκρη του πανέμορφου αυτού τόπου, ταβέρνες, εστιατόρια και παραδοσιακά καφενεία, αναλαμβάνουν να σας συστήσουν χαρακτηριστικά πιάτα σαν τα παρακάτω, που αξίζει να δοκιμάσετε.
Σπετζοφάι
Το γνωστότερο πιάτο του Πηλίου οφείλει το όνομά του στους γλωσσικούς ιδιωματισμούς του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που στο διήγημά του «Ρόδινα Ακρογιάλια» αναφέρει τις πιπεριές που αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό του πιάτου, ως σπέντζες, γι’ αυτό θα βρείτε το φαγητό να αποκαλείται και σπεντζοφάι. Όπως και να το πείτε, οι πράσινες τηγανητές πιπεριές που μαγειρεύονται με χωριάτικο λουκάνικο σε πλούσια σάλτσα ντομάτας, με σκόρδο και καυτερές πιπερίτσες, είναι ένα λαχταριστό πιάτο που συνοδεύεται με άφθονο φρεσκοζυμωμένο ψωμί για «βουτιές» στη μελωμένη σάλτσα του, ενώ συχνά φτιάχνεται και με κόκκινες πιπεριές ή και μελιτζάνες.
Μπουμπάρι
Ένα πιάτο ρουστίκ για όσους δεν φοβούνται τις δυνατές γεύσεις. Αφού καθαριστεί σχολαστικά ένα πολύ μεγάλο σε μήκος κομμάτι εντέρου προβατίνας, γεμίζεται με ψιλοκομμένη συκωταριά, μοσχαρίσιο κιμά, ρύζι, κρεμμυδάκι, μαϊντανό και άλλα μυρωδικά και ψήνεται τυλιγμένο κυκλικά σε μεγάλο ταψί. Είναι πραγματικά νόστιμο και αφού δεν απαντάται τόσο συχνά, αν το πετύχετε μην το προσπεράσετε.
Μοσχαράκι κατσαρόλας με πηλιορείτικους καρπούς
Αν και δεν κατάγεται από το Πήλιο, το αγαπημένο κοκκινιστό μοσχάρι κατσαρόλας απογειώνεται πραγματικά όταν μαγειρεύεται με ντόπια κάστανα, κυδώνια, δαμάσκηνα ή μανιτάρια. Τους ίδιους καρπούς μπορεί να βρείτε να συνοδεύουν χοιρινό ή αγριογούρουνο, οπότε ανάλογα με τις προτιμήσεις σας, ενδώστε χωρίς δισταγμό σε αυτό το πιάτο βαθιάς, γήινης νοστιμιάς.
Άγρια χόρτα τσιγαριστά με αυγά
Ένα πιάτο φαινομενικά ταπεινό αλλά απίστευτα νόστιμο, με χόρτα που φύονται άγρια στο βουνό κι άλλα από τους πηλιορείτικους μπαξέδες – μυρώνια, σέσκουλα, καυκαλήθρες, τοματοκορφάδες, σπανάκι, πράσα και κολοκυθολούλουδα – να σιγομαγειρεύονται με ντομάτες, κρεμμύδι και καυτερές πιπεριές και να αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία σερβίρονται ντόπια αυγά μάτια. Όσο απλό, άλλο τόσο καταπληκτικό σε γεύση.
Τραχανάς με λουκάνικο και σπετζάκια – Φασολάδα
Φαίνεται τελικά πως στο Πήλιο αγαπούν πολύ τις καυτερές πιπερίτσες, ίσως γιατί αποτελούν κι ένα καλό τρόπο να μας ζεσταίνει το φαγητό ακόμη περισσότερο τις κρύες μέρες στο βουνό. Στις σούπες που σερβίρονται πλάι σε ξυλόσομπες και τζάκια το χειμώνα ταιριάζουν σίγουρα πολύ, γι’ αυτό είτε προτιμήστε το Πήλιο για σκι είτε απλά για να απολαύσετε το ατμοσφαιρικό τοπίο τυλιγμένο στην πυκνή ομίχλη και το χιόνι, φροντίστε τα δοκιμάσετε μια νόστιμη σούπα με ντόπιο, χειροποίητο τραχανά, συχνά με κομμάτια λουκάνικου και άφθονους σπόρους καυτερής πιπεριάς, τα λεγόμενα «σπετζάκια», αλλά και μια επίσης καυτερή, πλούσια χυλωμένη φασολάδα, κλασικό πιάτο στις ταβέρνες των Χανίων, για όσους περνούν τη μέρα τους στο Χιονοδρομικό Κέντρο Αγριόλευκες.
Οι λεγόμενοι «Ψευτοκεφτέδες»
Το όνομά τους υπονοεί ότι δεν φτιάχνονται με κρέας, αυτό όμως δε σημαίνει ότι στερούνται νοστιμιάς. Αυτοί οι εξαιρετικοί μεζέδες, πολύ δημοφιλείς στα νησιά μας σε διάφορες εκδοχές –ντοματοκεφτέδες, κολυκυθοφτέδες-, στο Πήλιο φτιάχνονται με μυρωδάτη ρίγανη που αφθονεί στην περιοχή ή με τις κορυφές των άγριων φτερών που θα δείτε να ξεπροβάλουν ανάμεσα σε αιωνόβια δέντρα. Τυρί, αυγά και λιωμένες βραστές πατάτες συμπληρώνουν το μείγμα, που πλάθεται και τηγανίζεται για να μας δώσει αφράτους ριγανοκεφτέδες και φτεροκεφτέδες, όλο άρωμα και γεύση.
Πίτες
Η θεσσαλική παράδοση καλά κρατεί και στο Πήλιο, όπου νοστιμότατες πίτες με χειροποίητο φύλλο θα βρείτε παντού, από τους φούρνους των χωριών ως τα πιο απλά ταβερνάκια. Εκτός από τις κλασικές τυρόπιτες και χορτόπιτες, εδώ συνηθίζεται πολύ η πιπερόπιτα και η κολοκυθόπιτα –αλμυρή ή γλυκιά – και η πλούσια ανοιχτή γαλατόπιτα.
Όσο για το κρασί που θα συνοδεύσει τα παραπάνω πιάτα, το Πήλιο εδώ και κάποια χρόνια μπορεί να περηφανεύεται και για την οινοπαραγωγική του δραστηριότητα, με επίκεντρο το κεφαλοχώρι της Αργαλαστής, στο νότιο τμήμα του βουνού. Τα αμπέλια των δύο οινοποιείων της περιοχής επωφελούνται από το θαλασσινό αεράκι που τα κρατά δροσερά το καλοκαίρι, ενώ προστατεύονται από τις πλαγιές στη διάρκεια του χειμώνα. Τα αποτέλεσμα που μπορείτε να δοκιμάσετε σε επιλεγμένα εστιατόρια ή σε προγραμματισμένες ξεναγήσεις τόσο στο Κτήμα Milea όσο και στο Οινοποιείο Πατιστής, είναι ποιοτικά κρασιά, κάποια κατάλληλα και για παλαίωση, που αξίζει να πάρετε μαζί σας επιστρέφοντας.
Γλυκά λαχταριστά και απολύτως υγιεινά
Τις θεσπέσιες πηλιορείτικες γαλατόπιτες που αποτελούν εξαιρετική ιδέα για πρωινό, συναγωνίζονται επάξια οι αφράτες μηλόπιτες, και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά σε έναν τόπο που μοιάζει με ατέλειωτο μηλεώνα. Θα τις απολαύσετε εξίσου χειμώνα-καλοκαίρι σε διάφορες εκδοχές και συνταγές και πάντα με την κορυφαία γεύση των μήλων Ζαγορίν. Από τον Συνεταιρισμό Ζαγορίν εξάλλου, προέχεται και το εξαιρετικό πετιμέζι μήλου, που ξεκίνησε να φτιάχνεται το 2016 και το οποίο θα δοκιμάσετε στις σαλάτες που σερβίρουν αρκετές πηλιορείτικες ταβέρνες.
Από τα ποιοτικά και νόστιμα φρέσκα φρούτα που μας δίνει το υπέροχο Πήλιο, φτιάχνονται εξίσου νόστιμα γλυκά του κουταλιού. Με πολύ μεράκι και αγάπη για τον τόπο τους, οι άξιες κυρίες μέλη των συνεταιρισμών διαφόρων χωριών ετοιμάζουν χειροποίητες αγνές μαρμελάδες και βαζάκια με ολόγλυκους καρπούς. Ροδάκινο, σύκο, κεράσι, κυδώνι, ολόκληρο καρυδάκι και φυσικά οι απόλυτοι πρωταγωνιστές, το φυρίκι και το κάστανο πωλούνται από τα καταστήματα του Γυναικείου Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς, του αντίστοιχου της Πορταριάς και τις «Εσπερίδες», όπως έχουν ονομάσει το δικό τους Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό οι γυναίκες της Βυζίτσας, στο καλαίσθητο κατάστημα των οποίων θα τις δείτε εν δράση και θα δοκιμάσετε ακόμη ένα κομμάτι υπέροχης Πηλιορείτικης μηλόπιτας.
Προμηθευτείτε και αγνό μέλι με τα ξεχωριστά αρώματα του μοναδικού αυτού βουνού και θα έχετε γνωρίσει κάθε πτυχή της γαστρονομικής ταυτότητας ενός τόπου που ξέρει να χαρίζεται απλόχερα.
Διαβάστε ακόμα:
Στην Τσαγκαράδα, το καταπράσινο στολίδι του κεντρικού Πηλίου με τις εκπληκτικές παραλίες
Long weekend στις Μηλιές Πηλίου
Από την Τσαγκαράδα ως τα Χάνια: Οι καλύτερες επιλογές διαμονής σε πανέμορφα χωριά του Πηλίου
