Η σταρ του συμπλέγματος των Κυκλάδων, η πρωταγωνίστρια του θερινού Αιγαιοπελαγίτικου ονείρου, το νησί του ηφαιστείου και του φαντασμαγορικού ηλιοβασιλέματος που έχει γίνει διεθνώς ταυτόσημο με το ελληνικό καλοκαίρι, ο τόπος της μυστικιστικής αύρας που σε συνεπαίρνει, του μοναδικού τοπίου που σε καθηλώνει και του σπουδαίου πολιτισμού που εντυπωσιάζει, δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις.
Η Σαντορίνη, με τη συμπυκνωμένη, ασύγκριτη ομορφιά και τη διεθνή ακτινοβολία, είναι ο τόπος όπου η ηφαιστειακή λάβα έχει αφήσει το θαυμαστό της αποτύπωμα εδώ και χιλιετίες. Είναι το νησί της καλντέρας, μια εικόνα που κόβει την ανάσα με τη συγκλονιστική ομορφιά της και τη θέα που προσφέρει. Είναι η αναμέτρηση των μοναδικών αποχρώσεων των βράχων και των γαντζωμένων πάνω τους κατάλευκων, υπόσκαφων σπιτιών με τη μπλε απεραντοσύνη του Αιγαίου. Οι, άγριας πολλές φορές ομορφιάς και απόκοσμων τοπίων, παραλίες της, που χαρίζουν την αίσθηση μιας αναζωογονητικής βουτιάς σε σκηνικά που μοιάζουν εξωπραγματικά. Η κοσμοπολίτικη αύρα που εκπέμπουν τα γραφικά σοκάκια των Φηρών και της Οίας, πολυσύχναστα και πάντα γεμάτα ταξιδιώτες, οι οποίοι δηλώνουν μαγεμένοι από τη μοναδικότητα του νησιού, αλλά και τα άγνωστα χωριά -καλά φυλαγμένα μυστικά, διάστικτα από κάτασπρες εκκλησιές και γοητευτικούς οικισμούς που σου κλέβουν την καρδιά. Είναι όμως και μια σπουδαία εκπρόσωπος του ελληνικού κρασιού, με διεθνές πλέον εκτόπισμα, φανατικούς φίλους και οινικό προφίλ τόσο ξεχωριστό και ιδιαίτερο, που αντίστοιχό του δεν απαντάται σε κανένα άλλο μέρος της γης.
Σε έναν τέτοιο τόπο, όπου η φυσική ομορφιά, η πολιτιστική κληρονομιά και η οινική ταυτότητα συνθέτουν ένα παγκόσμιο brand, η ευθύνη για το παρόν και το μέλλον του δεν μπορεί παρά να είναι συλλογική. Απλοί πολίτες, επαγγελματίες και φορείς, η επιστημονική κοινότητα, το κράτος και η Τοπική Αυτοδιοίκηση εργάστηκαν με αφοσίωση, μετατρέποντας την αβεβαιότητα σε εμπιστοσύνη και εκπέμποντας προς κάθε κατεύθυνση ένα ξεκάθαρο μήνυμα: το «μήνυμα της Σαντορίνης»- είμαστε εκεί που πρέπει, κάνοντας αυτό που χρειάζεται.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με σαφή στρατηγική, ενίσχυσε κρίσιμες υποδομές -από το οδικό δίκτυο και τα πρανή έως την προβολή του νησιού- συμβάλλοντας ουσιαστικά στη βιωσιμότητα και την προσβασιμότητα του προορισμού. Παράλληλα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού, τον ΕΟΤ, τον Δήμο Θήρας και όλους τους φορείς του νησιού, σχεδίασε και υλοποίησε μια ολοκληρωμένη ψηφιακή καμπάνια, αξιοποιώντας τεχνολογίες αιχμής και προηγμένα εργαλεία προγραμματιστικού μάρκετινγκ. Στόχος: η τοποθέτηση της Σαντορίνης με ακρίβεια και μεθοδικότητα στο κέντρο της παγκόσμιας τουριστικής προσοχής.
Γιατί αυτός ο τόπος, που φιλοξένησε έναν από τους σημαντικότερους προϊστορικούς πολιτισμούς, δεν αρκείται σε διαχειριστικές λύσεις. Κάθε έργο, κάθε ενέργεια, κάθε στρατηγική προβολής, αποτελεί φόρο τιμής στη διαχρονική του αξία και ταυτόχρονα επένδυση στο μέλλον του.
Ένα terroir σμιλεμένο από φωτιά και θάλασσα, μια παράδοση που χάνεται στα βάθη της ιστορίας
Σαντορίνη και ηφαίστειο είναι δύο έννοιες αλληλένδετες, με το δεύτερο να ασκεί μια μυστηριακή γοητεία για όποιον επισκέπτεται το εκθαμβωτικό κυκλαδονήσι, να αναδύει, κατά πολλούς, μια μοναδική ενέργεια, να προσδίδει σπάνια ταυτότητα και χαρακτηριστικά σε ό,τι καλλιεργείται στο νησί. Η τρομερή ηφαιστειακή έκρηξη που, το 1613 π.Χ., καθόρισε τη γεωλογική ιστορία της Θήρας, αλλά και εξαφάνισε τον προϊστορικό πολιτισμό της, προίκισε το νησί με εδάφη πλούσια σε ορυκτά, όπως τον βασάλτη, την ελαφρόπετρα και τη στάχτη. Τους προσέδωσε έναν χαρακτήρα κυρίως συμπαγή κι επίσης πορώδη, χαρίζοντάς τους δυνατότητες, από τη μία, καλής αποστράγγισης, από την άλλη, σημαντικής διατήρησης υγρασίας, παράγοντας ζωτικής σημασίας για την αμπελοκαλλιέργεια σε ξηρό κλίμα.
Ήταν αυτός ακριβώς ο ηφαιστειογενής χαρακτήρας του σαντορινιού εδάφους που προστάτεψε τον αυτόριζο, 1.400 στρεμμάτων αμπελώνα του νησιού, ώστε να παραμείνει απρόσβλητος από τη φυλλοξήρα, που, από τη δεκαετία του 1870, εξαφάνισε το μεγαλύτερο μέρος της αμπελουργικής Ευρώπης. Και που έδωσε συνέχεια στη σπουδαία ιστορία της Θηραϊκής αμπελοκαλλιέργειας, οι ρίζες της οποίας φτάνουν 3.500 χρόνια πριν, ως συνέχεια μιας παράδοσης γνωστής ήδη από την προϊστορία, όπως φανερώνουν ευρήματα από ανασκαφές στο χώρο του Ακρωτηρίου -από τις περίφημες τοιχογραφίες με θέμα την καλλιέργεια και συλλογή σταφυλιών μέχρι αγγεία αποθήκευσης και σκεύη κατανάλωσης, διακοσμημένα με φύλλα αμπέλου. Προσθέτοντας δε στην εξίσωση τον παράγοντα του ξηροθερμικού κλίματος, με τις ελάχιστες βροχοπτώσεις, τον δυνατό ήλιο, τους ισχυρούς ανέμους και την πρωινή «ανεδοσά» -την υγρασία που ξεκουράζει τα κλήματα -, το αποτέλεσμα είναι οι υψηλής συμπύκνωσης και ποιότητας καρποί των ονομαστών οινικών ποικιλιών, που πλέον έχουν ταυτιστεί με τη Σαντορίνη.
Από το Ασύρτικο στο Μαυροτράγανο κι από το Νυχτέρι στο Vinsanto
Όσο μοναδική είναι η ιστορία, εξίσου μοναδική είναι και η εικόνα των αμπελουργικών ζωνών της Σαντορίνης. Μικρά έργα τέχνης μοιάζουν τα αμπέλια, που με αδιάκοπο μόχθο και συνεχείς προσπάθειες κλαδεύονται και αναπτύσσονται χαμηλά, σε σχήμα κουλούρας, σαν μια φυσική φωλιά, όπου το ίδιο το πολύτιμο φυτό προστατεύει τους καρπούς του από τον καυτό ήλιο, τον άνεμο και την άμμο που αυτός μεταφέρει, ενώ εγκλωβίζει, σαν ανάσα δροσιάς, την ανεδοσά. Ως την ώρα όμως της «βεντέμας», όπως αποκαλείται ο τρύγος στην τοπική διάλεκτο, μεσολαβούν αμέτρητες ώρες πάνω από τις «κουλούρες», μεράκι, γνώση, εμπειρία, φροντίδα και αγωνία για την έκβαση της παραγωγής κάθε χρονιάς, τόσο από τους αμπελουργούς όσο και από τους οινοποιούς.
«Νυχτέρι» αποκαλούσαν οι παλαιότεροι οινοποιοί το πάτημα των σταφυλιών, που γινόταν νύχτα, στο τέλος της ίδιας της κοπιαστικής ημέρας του τρύγου, όταν το αεράκι του Αιγαίου δρόσιζε τις «κάναβες» -τα οινοποιεία της Σαντορίνης- και τα σταφύλια είχαν παραμείνει για το μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα στο πατητήρι. Το όνομα διατηρείται ακόμη για τα ξηρά κρασιά ΠΟΠ Σαντορίνης, που έχουν ωριμάσει μέσα σε βαρέλι για τουλάχιστον 3 μήνες, στα οποία κυριαρχεί η γνωστότερη από τις σπουδαίες οινικές ποικιλίες του σαντορινιού αμπελώνα, το Ασύρτικο. Μαζί με το Αθήρι και το Αϊδάνι, αποτελούν το σήμα κατατεθέν του οινικού προφίλ του νησιού, ξεχωρίζοντας για την έντονη ορυκτότητα και την πολύπλοκη γεύση τους. Η συμπύκνωση αρωμάτων τους είναι πραγματικά εντυπωσιακή και, μαζί με την κοφτερή οξύτητα, τους υψηλούς συνήθως βαθμούς αλκοόλης, το γεμάτο σώμα και το απρόσμενα μεγάλο δυναμικό παλαίωσης, κατατάσσουν τους οίνους Σαντορίνης στα πιο ανεκτίμητα δώρα της ελληνικής φύσης.
Δεν απουσιάζουν όμως ούτε οι ερυθρές ποικιλίες, με χαρακτηριστικότερες το Μαυροτράγανο και τη Μαντηλαριά, οι οποίες είτε μόνες είτε σε blends με Ασύρτικο δίνουν ροζέ, ιδιαίτερα αρωματικούς οίνους, όπου κυριαρχούν αντίστοιχα τα αρώματα κόκκινων φρούτων ή ο συνδυασμός τους με εκείνα των εσπεριδοειδών. Και βέβαια, την παράσταση κλέβει διαχρονικά το εμβληματικό, αειθαλές -αφού έχει δυναμικό παλαίωσης όχι απλά πολλών δεκαετιών, αλλά θεωρητικά για πάντα, αποκτώντας όλο και πιο πολύπλοκα αρώματα και συμπυκνωμένη γεύση –Vinsanto: το ΠΟΠ, γλυκό, λιαστό κρασί, που κρύβει σε κάθε πυκνή, κεχριμπαρένια σταγόνα του όλη τη δύναμη του ήλιου, την τέχνη της αργής ζύμωσης, το μαγικό άγγιγμα της πολύχρονης παλαίωσης σε βαρέλια και στις φιάλες, και ένα σύνθετο αρωματικό μπουκέτο από γλυκά μπαχαρικά όπως κανέλα και γαρίφαλα, αποξηραμένα φρούτα όπως βερίκοκα και σταφίδες, ξηρούς καρπούς, καφέ, κακάο και καραμέλα.
Η μυσταγωγία των γεύσεων στα επισκέψιμα οινοποιεία
Την απολαυστική και εμβριθή μύηση των επισκεπτών της Σαντορίνης στη μαγεία του ιστορικού της αμπελώνα αναλαμβάνουν τα 18 επισκέψιμα οινοποιεία του νησιού, που αναδεικνύουν την οινική παράδοση και τα μοναδικά χαρακτηριστικά του θηραϊκού terroir σε κάθε φιάλη που φέρει τις ετικέτες τους. Οι κομψοί, συχνά σε θεαματικά σημεία, χώροι τους προσφέρονται για γευσιγνωσία, παρατήρηση από κοντά των αμπελοκαλλιεργειών, κατανόηση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο αμπελώνας σήμερα, αλλά και τη συγκινητική, συχνά, διαπίστωση του οράματος των ιδρυτών τους, των οινοποιών που έχουν αφιερωθεί με πάθος στη διατήρησή του και που, με αμέριστο σεβασμό στην παράδοση, επενδύουν στην καινοτομία για την περαιτέρω ανάδειξη του οινικού προϊόντος της Θήρας.
Σε σμιλεμένα στο βράχο φυσικά μπαλκόνια που λούζονται στο φως και καθηλώνουν με τη θέα στην καλντέρα, σε παλιές κάναβες που φέρουν περήφανα την πατίνα του χρόνου και αφηγούνται μεθυστικές ιστορίες, σε αίθουσες που συνδυάζουν τις απέριττες, λευκές, κυκλαδίτικες γραμμές με τη γκρίζα ηφαιστειακή πέτρα, πλάι σε κελάρια λαξευμένα πολλά μέτρα κάτω από τα ίδια τα αμπέλια, δίπλα σε δεξαμενές και βαρέλια που αναδύουν πυκνά αρώματα, με το βλέμμα να χάνεται σε αμπελοτόπια ηλικίας αιώνων, το οινικό ταξίδι αποδεικνύεται, σε κάθε περίπτωση, συναρπαστικό.
Καθοδηγητές μας, σπουδαία ονόματα της ελληνικής οινοποίησης όπως: το state-of-the-art Κτήμα Αργυρού-Estate Argyros, με την πολύτιμη πείρα τεσσάρων γενεών οινοποιών, το θεαματικό οινοποιείο Βενετσάνος, το βιολογικό οινοποιείο Χατζηδάκης, η δεκαετής πορεία των οίνων Vassaltis, η πολύτιμη πείρα της Ένωσης Συνεταιρισμών Θηραϊκών Προϊόντων -Santo Wines, στο οινοποιείο της οποίας η αρχιτεκτονική μιμείται τις πεζούλες της αμπελοκαλλιέργειας, η οικογένεια Γαβαλά -μία από τις παλαιότερες οικογένειες οινοποιών της Σαντορίνης-, το οινοποιείο που ίδρυσε ο πρωτοπόρος Πάρις Σιγάλας στον αμπελώνα της Οίας, ο Αρτέμης Καραμολέγκος, αφοσιωμένος ακούραστα στον τόπο όπου γεννήθηκε, για να αναφέρουμε μερικά από αυτά.
Μονοποικιλιακοί και blend οίνοι, νέες σοδειές και φιάλες που περιμένουν υπομονετικά χρόνια για να αναπνεύσουν και να μας εντυπωσιάσουν με το δυναμικό παλαίωσής τους, δροσερά, φινετσάτα λευκά που προκαλούν έκπληξη με την εξέλιξή τους, ανάλαφρα, αρωματικά ροζέ με στοιχεία μεταλλικότητας, βελούδινα κόκκινα με μακρά επίγευση και, πάντα, ένα εμβληματικό Vinsanto που θα πλημμυρίσει το στόμα με τη συγκλονιστική, γλυκιά πολυπλοκότητά του, συνοδεύονται από αλλαντικά, τυριά, κρύα πιάτα και τοπικά εδέσματα που αναδεικνύουν την ταυτότητα κάθε κρασιού, αφοπλίζουν όσφρηση και γεύση και αφήνουν τα σαντορινιά αμπελοτόπια να επιβεβαιώσουν, με τον δικό τους τρόπο, ότι βρίσκεστε σε ένα νησί μοναδικό από κάθε άποψη.
Διαβάστε ακόμα:
Αποστολή στη Σαντορίνη: Μια διαδρομή στην ανεξερεύνητη Μέσα Γωνιά, μεταξύ οίνου και αμπέλου
Μεσαριά Σαντορίνης: Μαγικό ηλιοβασίλεμα, τέχνη και αυθεντικές γεύσεις στην άκρη της καλντέρας
Ντομάτα Σαντορίνης, «ο χρυσός χαβιάρης»: Η βιομηχανική ιστορία του νησιού αναβιώνει σε έναν εντυπωσιακό πολυχώρο
