Σαντιρβάν Τζαμί, ένας φάρος πολιτισμού καταμεσής της πόλης στη Δράμα

Ένα τζαμί που ταξιδεύει μέσα στο χρόνο και από τόπος προσευχής γίνεται καταφύγιο προσφύγων, μετατρέπεται σε τυπογραφείο, στριμώχνεται ανάμεσα σε άκαρδες πολυκατοικίες, ώσπου στο τέλος, μεταμορφώνεται σε έναν φάρο. Καταμεσής της πόλης, ένας φάρος ομορφιάς, γνώσης και έμπνευσης. Καλώς ήρθατε στο Σαντιρβάν Τζαμί της Δράμας.

Η ιστορία του Σαντιρβάν Τζαμί, είναι μια ιστορία ενάντια στο χρόνο και τη λήθη. Ενάντια στην εγκατάλειψη και τη λησμονιά. Είναι μια ιστορία συνεχούς δουλειάς, μεθοδικότητας, έμπνευσης και δημιουργίας.

Η ιστορία ξεκινά από το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, όταν στη μουσουλμανική γειτονιά της πόλης, οικοδομείται ένα ακόμη τζαμί με τον μιναρέ του. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που υπάρχει στην είσοδο του τζαμιού, ο Μεχμέτ Αλή Αγά το 1806 το ανακαινίζει, ευχόμενος η αγαθοεργία του να τον βοηθήσει να μακροημερεύσει. Το Σαντιρβάν Τζάμι, μέρος ενός μεγαλύτερου συγκροτήματος με κοιτώνες, νεκροταφείο και σιντριβάνι, από το οποίο πήρε και το όνομά του, ήταν μέσα σε περίκλειστη αυλή και λειτούργησε ως χώρος λατρείας μέχρι και το 1920. Η ανταλλαγή των πληθυσμών απομακρύνει τους Μωαμεθανούς από τη Δράμα και τα κύματα προσφύγων που έρχονται από την Ανατολή αναζητούν επειγόντως στέγη.

Έτσι, στο Τζαμί βρίσκουν καταφύγιο 6 οικογένειες προσφύγων. Το 1927 ο επίσης πρόσφυγας Μιχαήλ Βεζιρτζόγλου, στεγάζει σε αυτό το κτήριο την εφημερίδα του. Έως το 1981, μελάνια, γραφομηχανές, εκτυπωτικές μηχανές και πολύ χαρτί θα κυριαρχεί στο χώρο. Το «Θάρρος», η σημαντικότερη και μακροβιότερη εφημερίδα στην Ανατολική Μακεδονία, θα εκδίδεται σε αυτό εδώ το κτήριο για 54 ολόκληρα χρόνια. Δύο χρόνια αργότερα, κηρύσσεται διατηρητέο μνημείο αλλά εγκαταλείπεται στην τύχη του. Η καταστροφή της στέγης θα επισπεύσει την κατάρρευση του μνημείου και η οργιώδης βλάστηση μιας συκιάς συστηματοποιεί την καταστροφή του μιναρέ.

Η Raycap αναλαμβάνει δράση

Μέχρι το 2012 που η εταιρεία Raycap, η οποία ασχολείται στον τομέα παραγωγής προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, του Δραμινού Κώστα Αποστολίδη, αποφάσισε να το σώσει, να το μετατρέψει σε ένα τοπόσημο της πόλης και σε ένα πανέμορφο τόπο πολιτισμού.

Η καινούρια ζωή

Για τρία ολόκληρα χρόνια μια εμπνευσμένη και ακούραστη ομάδα με επικεφαλής την αρχιτεκτόνισσα Κοραλία Παπαϊωάννου, έκανε ένα τιτάνιο έργο αποκατάστασης, με σεβασμό στο παρελθόν και στόχο να του δώσει νέα πνοή. Εκτός από την αναστήλωση του ίδιου του μνημείου, η Raycap απαλλοτρίωσε δύο όμορες πολυκατοικίες από τις οποίες η μεσοτοιχία της μίας είχε χτιστεί πάνω στα παράθυρα της ανατολικής πλευράς του μνημείου. Το τέμενος ανέπνευσε και ταυτόχρονα απέκτησε και έναν όμορφο κήπο πλησιάζοντας ακόμη περισσότερο στην αρχική του μορφή. Επίσης, η Raycap, θέλοντας να σεβαστεί και να αναδείξει και τη νεότερη ιστορία του μνημείου, ψηφιοποίησε το αρχείο της εφημερίδας «Θάρρος» με ελεύθερη πρόσβαση για όλους στον ιστότοπο: tharrosdrama.gr.

Το μνημείο

Τα καλωσόρισμα που επιφυλάσσει το μνημείο στους επισκέπτες με τις πανέμορφες ζωγραφιές στην μπροστινή όψη του είναι αξέχαστο. Λαϊκές ζωγραφιές υψηλής τέχνης που απεικονίζουν σχηματοποιημένες πολιτείες με μιναρέδες. Κατά πάσα πιθανότητα, σε μία από αυτές απεικονίζεται η ίδια η πόλη της Δράμας με τις τρεις γειτονιές της, την ελληνική, την εβραϊκή και την μουσουλμανική. Λεπτεπίλεπτα φυτικά μοτίβα, εκπληκτικά χρώματα και εμπνευστική ισορροπία, χαρακτηρίζει όλη την όψη. Στο εσωτερικό, η κόγχη του Μιχράμπ, που δείχνει την κατεύθυνση της προσευχής προς τη Μέκκα, διέσωσε ευτυχώς τα εντυπωσιακά της χρώματα ενώ αποκαταστάθηκαν και το μιμπάρ, ο άμβωνας και ο ξύλινος εξώστης.