Δύο χωριά που βρίσκονται στη γειτονιά του ποταμού Ευήνου, η Γραμμένη Οξυά στα 1.150 μ. υψόμετρο, πάνω από το ποτάμι και η Αρτοτίνα στα 1.180 μ. στην κάτω πλευρά του ποταμού αποτελούν αφορμές για σαββατοκυριακάτικες εξορμήσεις.
Μακριά από τα βλέμματα του μαζικού τουρισμού, διατηρούν σχεδόν ανέπαφο το παραδοσιακό τους στοιχείο και μαζί με την ευρύτερη περιοχή αποτελούν λόγο για να μετρήσετε χιλιόμετρα σε φιδογυριστούς δρόμους μέσα στο πράσινο.
Η Αρτοτίνα είναι ένα όμορφο κεφαλοχώρι, στα βορειοδυτικά του Δήμου Δωρίδας χτισμένη σε μια καταπράσινη πλαγιά των Βαρδουσίων, και σε υψόμετρο που κυμαίνεται ανάλογα με τη γειτονιά μεταξύ των 1.100 και 1.350 μ. Λίγα χιλιόμετρα πιο πάνω, στα βόρεια του χωριού, περνά ο Εύηνος, ενώ κάτω από το χωριό τρέχει και ένα ρέμα που σε σημείο του μπορείτε να κάνετε ένα μικρό περίπατο κάτω από τα πλατάνια, αν και η περιοχή είναι γενικά «λουσμένη» στα έλατα που «νοθεύονται» με βελανιδιές, κέδρα, ιτιές, καστανιές και καρυδιές.
Το ίδιο το χωριό τώρα είναι και αυτό πνιγμένο στο πράσινο με παλιά πέτρινα σπίτια άλλα με σχιστόλιθο και άλλα με κεραμίδια στις σκεπές ανάμεικτα με κάποια πιο σύγχρονα. Στις αυλές μικροί μπαξέδες και μποστάνια προσφέρουν τα δέοντα στα νοικοκυριά, φρέσκα κρεμμυδάκια, μαϊντανό, τοματούλες κ.ά. Στην κάτω γειτονιά της Αρτοτίνας βρίσκεται και η πλατεία. Φαρδιά και πλακόστρωτη φιλοξενεί πλατάνια και ταβερνάκια και φυσικά την κεντρική εκκλησία του χωριού, τον πέτρινο ναό του Αγίου Γεωργίου του 1905. Έχει όμως και άλλα εκκλησάκια το χωριό όπως αυτά της Παναγίας και του Αγίου Νικολάου στα νότια όρια του χωριού αλλά και κάποια λίγο πιο έξω όπως της Αγίας Τριάδας, των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Κωνσταντίνου και του Αγίου Σπυρίδωνα που αποτελούν αφορμές για μικρές βόλτες με τα πόδια και με το αυτοκίνητο. Μία ενδιαφέρουσα στάση στο χωριό είναι και αυτή στο Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο, που στεγάζεται στο αρχοντικό του οπλαρχηγού Σαφάκα και φιλοξενεί χειρόγραφα, επιστολές, αντικείμενα ιστορικού ενδιαφέροντος, εργαλεία και πράγματα της καθημερινότητας του χωριού, τα οποία έχουν παραχωρηθεί από τους ντόπιους, για να το επισκεφθείτε θα αναζητήσετε τον πρόεδρο στην πλατεία του χωριού.
Το πιο σημαντικό αξιοθέατο της περιοχής όμως είναι το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Θα το βρείτε στα βόρια του χωριού, μόλις 4 χλμ. μακριά κρυμμένο μέσα σε ένα πυκνό ελατόδασος στα 1.100 μ. υψόμετρο. Το πότε χτίστηκε η μονή δεν είναι με σιγουριά γνωστό, ωστόσο επιγραφή μαρτυρά την ύπαρξή του τον 18ο αιώνα αλλά εικάζεται ότι πρέπει να χτίστηκε τέλη 16ου με αρχές 17ου αιώνα. Είναι δε το μοναστήρι όπου έμεινε και χειροτονήθηκε διάκονος ο αγωνιστής του 1821, Αθανάσιος Διάκος, υπάρχει μάλιστα ακόμα το κελί του.
Βόρεια της Αρτοτίνας τώρα και πάνω από τη γραμμή του Ευήνου ποταμού βρίσκεται η Γραμμένη Οξυά, η Σίτιστα όπως ήταν το όνομά της μέχρι το 1927 όταν και άλλαξε με βασιλικό διάταγμα, ένα μικρότερο σε μέγεθος χωριό αλλά εξίσου όμορφο. Απέχουν δε μεταξύ τους περίπου 12 χλμ. και ο δρόμος που τα συνδέει περνά μέσα από πυκνό δάσος ελατιάς, κατεβαίνει στο ποτάμι και στη συνέχεια ανηφορίζει φιδογυριστός μέχρι να φτάσει στο χωριό. Το σκηνικό είναι και εδώ περίπου το ίδιο, φύση πλούσια και ποικίλη, σπίτια παλιά πέτρινα και κάποια πιο καινούρια, πέτρινες βρύσες, ένα ρέμα να περνά από κάτω, απίστευτη ησυχία και θέα σε δασωμένες πλαγιές και σπανές βουνοκορφές. Σημείο συνάντησης η πλατεία με το σκιερό πλατάνι και τα ταβερνάκια. Η μεγάλη διαφορά με τη γειτονική Αρτοτίνα είναι το δάσος οξιάς που κυκλώνει το χωριό, το οποίο είναι και το νοτιότερο της Ευρώπης. Ένα δάσος που αξίζει να το δείτε όχι μόνο τώρα την άνοιξη που πρασινίζει αλλά και το φθινόπωρο όταν τα φύλλα των δέντρων παίρνουν ένα καταπληκτικό χρυσοπορτοκαλί χρώμα που του δίνει μία παραμυθένια διάσταση.
Προφανώς και οι ώρες σας στη Γραμμένη Οξυά θα περνούν με βόλτες στα στενά του χωριού, καθώς μπαρ και καφέ εδώ δεν θα βρείτε. Οπότε οι χαλαρές και αναζωογονητικές περπατάδες με παρέα τη φύση είναι ότι καλύτερο. Και όσο περπατάτε να θυμάστε που και που να σηκώνετε και το βλέμμα σας για να γεμίζει το μάτι σας άγρια ομορφιά από τους ορεινούς όγκους που περικυκλώνουν το χωριό. Για μικρές έξτρα βόλτες, θα βάλετε σημεία αναφοράς τα όμορφα ξωκλήσια του χωριού όπως την Αγία Παρασκευή και την Παναγία ενώ για μια κάπως πιο μεγάλη θα πάτε μέχρι το Ορειβατικό Καταφύγιο Οξυάς «Λάμπρος Ευταξίας» που είναι μόλις 9 χλμ. μακριά μέσα στο πανέμορφο δάσος οξιάς στα 1.740 μ. υψόμετρο. Υπάρχουν φυσικά και διάφορες πεζοπορικές διαδρομές στην γύρω περιοχή που τώρα την άνοιξη είναι η καλύτερη εποχή για τις ανακαλύψετε καθώς η φύση είναι πραγματικά μαγευτική.
Διαβάστε ακόμα:
Slow Living: Σαββατοκύριακο σε 3 χωριά ησυχαστήρια της Φωκίδας
