«Ασπράγγελοι, μαρτυρικό χωριό». Στέκεσαι λίγο και παρατηρείς σκεφτικός την ταμπέλα που σε υποδέχεται στην επικράτειά τους, η οποία δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφιβολίας: ακόμα κι αν δεν γνωρίζεις τίποτα για την περιοχή, καταλαβαίνεις ότι έχεις βρεθεί σε ένα μέρος με πλούσιο, μα και πονεμένο παρελθόν.
Ταυτόχρονα, όμως, βρίσκεσαι και στα Ζαγοροχώρια: σε μια καταπράσινη, ορεινή τοποθεσία, με πολύ όμορφη φύση, που κερδίζει εύκολα το βλέμμα κάθε επισκέπτη. Άλλωστε οι Ασπράγγελοι είναι κι ένα πλήρως αναπτυγμένο χωριό, από τουριστικής άποψης. Οπότε υπάρχει περιθώριο να τακτοποιηθείς, να τριγυρίσεις –και ύστερα θα ακούσεις και τις ιστορίες των κατοίκων για τα παλιά μαρτύρια του τόπου τους.
Μόλις μισή ώρα από τα Γιάννενα, οι Ασπράγγελοι στέκουν σκαρφαλωμένοι σε υψόμετρο 989 μέτρων, στις βόρειες πλαγιές του όρους Μιτσικέλι. Κάποτε ήταν ανθηρό κεφαλοχώρι, αλλά πλέον έχουν απομείνει με 165 μόνιμους κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2011). Χάρη όμως στη γενικότερη ανάπτυξη που γνώρισαν τα Ζαγοροχώρια κατά τις τελευταίες δεκαετίες αποφεύχθηκε ο περαιτέρω μαρασμός της περιοχής. Άλλωστε αποτελούν και έδρα για τον Δήμο Ζαγορίου, γεγονός που έχει συμβάλλει στην ανάδειξή τους.
Πλούσιο παρελθόν
Το «μαρτυρικό χωριό» της ταμπέλας εισόδου αναφέρεται στα γεγονότα της Κατοχής, όταν, λόγω της γενικευμένης αντιστασιακής δράσης των κατοίκων, οι Γερμανοί κατέστρεψαν ολοσχερώς τους Ασπραγγέλους (Ιούλιος 1943), πυρπολώντας 115 σπίτια. Μαζί τους κάηκε και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, η οποία έμεινε έκτοτε έτσι –μισοκατεστραμμένη– ως μνημείο για τα όσα πέρασε ο τόπος.
Οι Ασπράγγελοι είχαν βέβαια και γενικότερη συνεισφορά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως δηλώνει και το Μνημείο της Ζαγορίσιας Γυναίκας: ένα ακόμα αξιοθέατο, που θα το δείτε περίπου 1 χιλιόμετρο πριν το χωριό, ως ελάχιστο φόρο τιμής στις γυναίκες που ενίσχυσαν τα στρατεύματα της χώρας μας κατά τον δύσκολο χειμώνα του 1940, μεταφέροντας ρούχα και πυρομαχικά μέσα από τα δύσβατα μονοπάτια της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση, όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα Ζαγοροχώρια, μιλάμε για έναν πολύ παλιό οικισμό. Η ίδρυσή του χάνεται στα βυζαντινά χρόνια, ενώ φαίνεται ότι υπήρχε και αρχαίο παρελθόν, κρίνοντας από τα υπολείμματα τειχών και τα νομίσματα που έχουν βρεθεί πίσω από το παρεκκλήσι της Αγίας Παρασκευής.
Στην ιστορία συναντάται για πρώτη φορά το 1380, έχοντας το σλαβικό όνομα Ντοβρά (ή Δοβρά), που μεταφράζεται ως «καλός». Θα το διατηρούσε μάλιστα ως το 1927, όταν εξελληνίστηκε επισήμως, παίρνοντας την ονομασία της Μονής Ασπραγγέλων των περιχώρων. Αργότερα μετοίκησαν εδώ και άνθρωποι από γειτονικούς οικισμούς που καταστράφηκαν από σεισμό και κατά τον 16ο και 17ο αιώνα μετατράπηκε σε σημαντικό κεφαλοχώρι του Ζαγορίου, με ανθηρή εμπορική ζωή. Στάτους που διατηρήθηκε ως και τα μέσα του 19ου αιώνα, περίπου.
Ο σημερινός επισκέπτης, λοιπόν, μπορεί να δει αρκετά αξιοθέατα καθώς θα περιδιαβαίνει τα λιθόστρωτα, περιποιημένα καλντερίμια: παλιά αρχοντικά οικοδομημένα με τον παραδοσιακό, ζαγορίσιο τρόπο, την προαναφερόμενη κατεστραμμένη εκκλησία (χτισμένη το 1776) και μια πέτρινη εκκλησία της Παναγίας (Κοιμήσεως της Θεοτόκου) με καμπαναριό του 1915.
Λίγο παραέξω από το χωριό, επίσης, υπάρχει η Μονή Δοβράς –χρονολογούμενη στα 1600– ενώ στις πλαγιές θα δείτε ότι έχει διαμορφωθεί και πίστα ανεμοπτεριστών, η οποία έχει καταστεί δημοφιλής για τους φίλους του σπορ, μα και για τους αρχάριους που θέλουν να δοκιμάσουν μια τέτοια πτήση.
Επιλογές για διαμονή και φαγητό
Οι Ασπράγγελοι είναι τόπος που έχει ακολουθήσει τους ρυθμούς ανάπτυξης των Ζαγοροχωρίων –άλλωστε αποτελούν και την έδρα του Δήμου Ζαγορίου (όπως ειπώθηκε και στην εισαγωγή), οπότε θα βρείτε εδώ κάμποσες υποδομές, για ό,τι μπορεί να χρειαστείτε. Αναλόγως, οι επιλογές διαμονής είναι αρκετές και περιλαμβάνουν τόσο μικρά ξενοδοχεία, διαμορφωμένα σε παλιά αρχοντικά, όσο και ευκαιρίες ενοικίασης σπιτιών.
Ενδεικτικά, το «Meliteion» είναι ένας παραδοσιακός ξενώνας σε κομβικό σημείο των Ασπραγγέλων, ενώ το «Αiolides Traditional Homes» διαθέτει σκαλιστές οροφές και χειροποίητα έπιπλα –το δε καλοκαίρι δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες του να δοκιμάσουν φρέσκα λαχανικά κατευθείαν από τον κήπο του. Το «Αρχοντικό Κρανά» λειτουργεί όλο τον χρόνο, απολαμβάνοντας θέα στο Μιτσικέλι, ενώ το πετρόχτιστο «Βιργινία» διαθέτει ωραία εξωτερική βεράντα και προσφέρει και δωρεάν ποδήλατα.
Οι περισσότεροι ξενώνες που θα βρείτε εδώ διαθέτουν τα δικά τους καφέ και εστιατόρια –η «Βιργινία», για παράδειγμα, έχει ταβέρνα που θεωρείται σταθερή αξία στην ευρύτερη περιοχή– αλλά αν θέλετε να συνδυάσετε το φαγητό με βόλτα στο χωριό πρέπει να περάσετε από τη «Μοντάζα»: η κουζίνα της μένει ανοιχτή μέχρι αργά και το φαγητό είναι αληθινά εξαιρετικό, πέρα από τις γνωστές ευκολίες που αφθονούν στα ταξιδιωτικά ρεπορτάζ. Η έμφαση δίνεται στα ποιοτικά κρεατικά (δοκιμάστε σταβλίσια μπριζόλα ή rib eye με τρούφα), θα βρείτε όμως και σπιτική χορτόπιτα, όπως και νόστιμες σούπες (όσο κρατάει το κρύο, τουλάχιστον).
Πώς θα έρθετε στους Ασπραγγέλους
Όπως είπαμε και πιο πριν, οι Ασπράγγελοι βρίσκονται πολύ κοντά στα Ιωάννινα, με την πρόσβαση από εκεί να είναι εύκολη οδικώς –η απόσταση ανέρχεται σε περίπου 29 χιλιόμετρα, τα οποία υπολογίστε ότι θα διανύσετε μέσα σε μόλις 30 λεπτά.
Αν και σύντομη, η διαδρομή είναι όμορφη, ειδικά στις εποχές που πρασινίζουν τα γύρω βουνά, αναδεικνύοντας την ορεινή φύση του Ζαγορίου στα καλύτερά της. Τους χειμώνες, βέβαια, μπορεί να πέσει αρκετό χιόνι, όμως το χωριό παραμένει προσβάσιμο και τα τζάκια των ξενώνων του εγγυώνται ότι θα απολαύσετε τη διαμονή σας εδώ, ακόμα κι αν κάνει κρύο.
Διαβάστε ακόμα:
Ελαφότοπος: Ένα πανέμορφο low profile Ζαγοροχώρι τόσο παραμυθένιο, όσο το όνομά του
Κήποι: Το Ζαγοροχώρι με τις όμορφες αυλές και το δικό του ποτάμι
Καπέσοβο: Ένα καταπράσινο ησυχαστήριο στις πλαγιές του όρους Τύμφη
