Η Κάσος είναι ένα νησί όπου ο πολιτισμός και η γαστρονομία συμπορεύονται, διατηρώντας αναλλοίωτη την ταυτότητα του τόπου. Οι παραδόσεις ζωντανεύουν μέσα από τα έθιμα, τη μουσική και την αρχιτεκτονική, ενώ οι γεύσεις αφηγούνται ιστορίες αιώνων, από τα ντόπια τυριά και τα θαλασσινά μέχρι τις ξεχωριστές σπεσιαλιτέ που μαγειρεύονται με σεβασμό στη μνήμη και την κληρονομιά του νησιού.
Ιδιαίτερα προϊόντα της Κάσου είναι η «ελαϊκή» (μυζήθρα ξερή), οι παραδοσιακές κουλούρες, το εξαιρετικό μέλι, η «σιτάκα» (γαλακτοκομικό προϊόν της Kάσου) και το -ξακουστό από την αρχαιότητα αλλά σπάνιο σήμερα-, κασιώτικο βούτυρο.
Τοπικά πιάτα: Η κασιώτικη κουζίνα ξεχωρίζει με γεύσεις που δεν θα συναντήσετε πουθενά αλλού στην Ελλάδα και θα την απολαύσετε όχι μόνο στα πανηγύρια, αλλά και στις ταβέρνες. Θα δοκιμάστε τους «ντουλμάες» τα περίφημα μικροσκοπικά ντολμαδάκια της Κάσου και τη «σιτάκα», ένα ντόπιο τυρί από παχύ πρόβειο, ή κατσικίσιο, γάλα που τρώγεται συνήθως με κουλούρες, ή μακαρούνες – ένα ζυμαρικό σαν τις πέννες. Άλλο ένα ντόπιο τυρί είναι η «ελαϊκή» (αλμυρή μυζήθρα η οποία μένει σε δοχείο σκεπασμένη με βούτυρο για 4-5 μήνες).
Από κρεατικά θα δοκιμάσετε τα «μπουστιά» και τα «μπομπάρια» τα οποία είναι αρνίσια εντόσθια γεμιστά με κιμά, συκώτι και ρύζι. Από ψάρι θα βρείτε τις μένουλες που τις κάνουν παστές.
Μην παραλείψετε να γευτείτε το κασιώτικο πιλάφι που βράζει σε ζωμό κρέατος με ντομάτα και σερβίρεται πασπαλισμένο με κανέλα, λαχανοπίτια (ντόπιες πίτες με χορταρικά), αλλά και το ροϊκιό (τοπικό αγριόχορτο που γίνεται βραστό, σαν σαλάτα ή γιαχνί, μαγειρεμένο με ντομάτα).
Τα Κασιώτικα πανηγύρια
Στην Κάσο το γλέντι μπορεί να ξεκινήσει αυθόρμητα. Οι λύρες, τα λαούτα, οι αυτοσχέδιες μαντινάδες, οι παραδοσιακοί σκοποί, η σούστα, το ζερβό και οι άλλοι χοροί αρχίζουν έτσι απλά, χωρίς καμία οργάνωση. Τα πειράγματα και τα κεράσματα δίνουν και παίρνουν μέχρι τα ξημερώματα κι εδώ μαζί με το «στην υγειά μας» θα ακούσετε και το περίφημο κασιώτικο … «να σ΄εύρω… ». Όπως γράφει χαρακτηριστικά στο travel.gr ο ταλαντούχος Κασιώτης δημοσιογράφος Νίκος Μαστροπαύλος, ειδήμων στα θέματα του νησιού του: «Oι Κασιώτες έμαθαν να ταξιδεύουν, αλλά και να γλεντούν τη ζωή συνεργατικά. Δεν ταξιδεύεις, ούτε και γλεντάς χωρίς τη συμμετοχή των ταξιδευτών, ή των γλεντιστών. Λένε ότι τα πάνδημα πανηγύρια της Κάσου –τα πλέον αυθεντικά μαζί με της γειτονικής Καρπάθου σε όλον τον ελληνικό πολιτισμικό χώρο– έχουν ανέξοδη συμμετοχή. Δεν είναι, όμως, αυτή η αλήθεια. Απλώς οι αυτόχθονες και οι ξενιτεμένοι που επανακάμπτουν το θέρος δεν θα καταδεχθούν να ζητήσουν τον οβολό των φιλοξενούμενων στο νησί τους και απολαμβάνουν με υπερηφάνεια τη συμμετοχή τους. Οι ίδιοι όμως, συμμετέχουν με τις δωρεές τους και την προσωπική τους εργασία στη διοργάνωση, ιδιαιτέρως των μεγάλων πανηγυριών του καλοκαιριού, του Αυγούστου, του Χριστού στις 5, της Πέρα Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο, του Αγίου Φανουρίου στις 26, και του Σεπτεμβρίου, του Αγίου Μάμα, στο μπαλκόνι πάνω από την Ανατολική Μεσόγειο, την 1η, της Παναγίας του Ελλέρου στις 5 και το πολύ ξεχωριστό του Σταυρού στις 14».
Η γιορτή του Σταυρού και του Αγίου Μάμα
Η γιορτή του Σταυρού τελείται στις 14 Σεπτεμβρίου στο χωριό της Αγίας Μαρίνας. Είναι ίσως το πιο ξεχωριστό πανηγύρι για τους κατοίκους του νησιού και με την ιδιαιτερότητα ότι όλα τα πιάτα που σερβίρονται είναι νηστίσιμα. Στην παλιά καθημερινότητα οριοθετούσε το τέλος του θέρους και την έναρξη του φθινοπώρου, επανακαθορίζοντας τις αγροτικές και οικιακές ασχολίες. Από νωρίς το πρωί στα καζάνια αρχίζουν να μαγειρεύουν τη λεγόμενη «τσαϊτιά» (πιλάφι με διάφορα λαχανικά), οι μουσικοί πιάνουν τις λύρες τους και οι παριστάμενοι αρχίζουν να λένε μαντινάδες. Παράλληλα, εμφανίζονται και κατσαρόλες με κασιώτικα ντολμαδάκια, ειδικά παρασκευασμένα ως γιαλαντζί για την περίσταση.
Ένα ακόμα σημαντικό πανηγύρι γίνεται κάθε 2 Σεπτεμβρίου προς τιμήν του Αγίου Μάμα, προστάτη των φτωχών ποιμένων, σύμφωνα με την παράδοση. Η εκδήλωση τελείται στο ομώνυμο μοναστήρι που βρίσκεται σε μια άγρια βουνοπλαγιά έχοντας επιβλητική θέα στο πέλαγος. Εκεί, εκτός από τα παραδοσιακά ντολμαδάκια και το κατσικίσιο ή πρόβειο κρέας, πρωτοστατεί το φημισμένο κασιώτικο πιλάφι των πανηγυριών, αρτυμένο με καυτό βούτυρο, πασπαλισμένο με κανέλα και βρασμένο επιμελώς σε πυκνής υφής ζωμό από κατσίκια και πρόβατα, μέσα σε χάλκινα καζάνια, συνοδεία ντοματοπελτέ.
Αρχαιολογική Συλλογή
Στεγάζεται στο παλιό δημαρχείο, στο Φρυ και περιλαμβάνει επιγραφές, αρχιτεκτονικά μέλη, νομίσματα, αγγεία, όστρακα κ.α. Χαρακτηριστικά εκθέματα είναι οι ενεπίγραφες ελληνιστικές πέτρινες πλάκες σε σχήμα δίσκου από την ακρόπολη στο Πόλι. Στο υπόγειο του κτιρίου έχει στηθεί ένα μικρό λαογραφικό μουσείο που αναπαριστά ένα κασιώτικο σπίτι με αυθεντικά, παλιά αντικείμενα.
Ναυτικό Μουσείο
Δημιουργήθηκε χάρη στην συλλογή του καπετάνιου και πρώην αντιδημάρχου Α.Χατζηπέτρου και βρίσκεται στο Φρυ. Αφηγείται τη σπουδαία ναυτική ιστορία του νησιού μέσα από ναυτικά όργανα, μοντέλα και υδατογραφίες, ημερολόγια, χάρτες, βιβλία, αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν σε ατμόπλοια και ιστιοφόρα, καθώς και εργαλεία ναυπηγικής.
Μετά το ολοκαύτωμα του 1824, οι Κασιώτες που επέζησαν κατέφυγαν σε γειτονικά νησιά και επέστρεψαν περίπου το 1840 για να επιδοθούν στη ναυπηγική κάνοντας το νησί ένα από τα πιο σπουδαία κέντρα στην ανατολική Μεσόγειο. Μάλιστα, μεταξύ 1838-1888 «κτίστηκαν» στους ταρσανάδες του 350 σκαριά μετά από παραγγελίες πλοιοκτητών από νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.
Μονή Αγίου Γεωργίου
Βρίσκεται στις Xαδιές, 10 χλμ. νοτιοδυτικά του οικισμού της Αγίας Μαρίνας, με αξιόλογες αγιογραφίες και ξυλόγλυπτο τέμπλο. Το συντηρούν οι ντόπιοι και οι ομογενείς, καθώς η πίστη τους στον άγιο είναι μεγάλη. Τα γύρω κτίρια έχουν μετατραπεί σε ξενώνες με ελεύθερη πρόσβαση.
Διαβάστε ακόμα:
Η Κάσος συστήνεται με ένα τόσο δα μικρό ντολμαδάκι
