Ένα χωριό η ιστορία του οποίου ξεκινά από την Προϊστορική Περίοδο, συνεχίζει μέχρι τον Μεσαίωνα και φθάνει στη σημερινή εποχή έχοντας αφήσει εμφανή τα σημάδια της σε όλο τον οικισμό.
Το Γεράκι απλώνεται στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Πάρνωνα στην πλαγιά ενός μικρού λόφου στην κορυφή του οποίου βρίσκεται η παλιά πόλη, με το όνομα Γερόνθραι, και αγναντεύει σε όμορφους ελαιώνες. Η συγκεκριμένη τοποθεσία μάλιστα έχει μακρά ιστορία καθώς σύμφωνα με τα αρχαία ευρήματα κατοικείται από την Προϊστορική Εποχή.
Τι κάνει άξιο επίσκεψης το Γεράκι; Η μοναδική του ατμόσφαιρα, η γραφικότητά του και η αρχιτεκτονική του. Μια βόλτα στο Γεράκι θα σας γυρίσει πολύ πίσω στο χρόνο, τότε που ήταν το κεφαλοχώρι της περιοχής, πράγμα που δεν είναι δύσκολο να το καταλάβει κανείς, καθώς το χωριό είναι γεμάτο πέτρινα αρχοντικά. Στα στενά ανηφορικά του δρομάκια κυριαρχούν κυρίως δίπατα σπίτια με μικρά μπαλκόνια με περίτεχνα κάγκελα και ξύλινα πορτοπαράθυρα, ανάμεσά τους και κάποια λιγοστά τριώροφα. Οι αυλές, όταν υπάρχουν, είναι μικρές, με ψηλές πέτρινες και κάποιες φορές ασβεστωμένες μάντρες και μεγάλες πόρτες κάτι σαν μικρά κάστρα. Επίσης, οι κληματαριές στην κύρια είσοδο των σπιτιών είναι σαν σύγχρονες τέντες και κρατούν καλή σκιά.
Το πιο πολυσύχναστο σημείο του χωριού είναι φυσικά η πλατεία του. Πλακόστρωτη, απλωτή, με μπόλικες μουριές που η πυκνή τους φυλλωσιά προσφέρει καλή σκιά το καλοκαίρι. Εδώ, βρίσκονται τα καφέ του χωριού όπου θα μάθετε για τις ιστορίες και τους θρύλους του τόπου. Πρώτα πρώτα, για την αρχαία πόλη Γερόνθραι που βρίσκεται ψηλά στο λόφο και τον οποίο οι ντόπιοι αποκαλούν «Δοντάκια». Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν από τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών στις αρχές του 20ού αιώνα, ωστόσο συστηματική ανασκαφή έγινε αργότερα στη δεκαετία του ‘90 από το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών με ευρήματα που τεκμηριώνουν πως το Γεράκι κατοικούνταν από την Ύστερη Νεολιθική Περίοδο. Αποτελούσε μάλιστα πόλη των Αχαιών, επί λακωνικού εδάφους, η οποία κατακτήθηκε από τον Σπαρτιάτη βασιλιά Τήλεκλο. Έτσι, μια πρώτη βόλτα στο χωριό θα μπορούσε να είναι αυτή στην αρχαία πόλη, όπου η θέα από αυτό το σημείο στον κάμπο του χωριού είναι υπέροχη.
Επίσης, το χωριό φημίζεται για τις πολλές του εκκλησίες, κυρίως βυζαντινές, που βρίσκονται εντός του οικισμού αλλά και γύρω από αυτόν, οπότε αξίζει μια βόλτα να τις αναζητήσετε. Από τις πιο αξιόλογες είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου του 18ου αιώνα και συγκεκριμένα του 1702 που είναι μια υπέροχη πετρόκτιστη εκκλησία, η μικρή Ευαγγελίστρια με τοιχογραφίες του 12ου και 13ου αιώνα, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος που είναι ένας μονόχωρος ναός, με τοιχογραφίες σε δύο στρώματα, τέλους 13ου-αρχών 14ου αιώνα και μέσων 15ου αιώνα και οι Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Σώζων και Άγιος Νικόλαος, όλοι τους με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα.
Σε πολύ μικρή απόσταση από το χωριό βρίσκεται το Κάστρο ή «Παλαιόκαστρο» που απλώνεται στις δύο κορυφές ενός λόφου. Στη βόρεια κορυφή σώζεται μέρος των τειχών, κάποια οχυρωματικά έργα και κάποιοι πυργίσκοι ενώ κάτω από το Κάστρο σώζονται ακόμα ερείπια του μεσαιωνικού οικισμού. Το Κάστρο χτίστηκε πιθανότατα τον 13ο αιώνα όταν μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους Σταυροφόρους το 1204, οι Φράγκοι έγιναν κύριοι της Πελοποννήσου και η περιοχή δόθηκε στον Γάλλο βαρόνο Γκυ ντε Νιβελέ. Ωστόσο, παρέμεινε στην κατοχή των Φράγκων μόνο για 50 χρόνια και μετά την ήττα τους στη μάχη της Πελαγονίας, παραχωρήθηκε το 1262 στους Βυζαντινούς και αποτέλεσε στήριγμα του Δεσποτάτου του Μυστρά (1262-1460).
Λόγω λοιπόν της έντονης βυζαντινής παρουσίας για πολλά πολλά χρόνια, στην περιοχή σώζονται περίπου 30 ναοί, εκ των οποίων κάποιοι μέσα στον μεσαιωνικό οικισμό του κάστρου. Οι πιο αξιόλογοι είναι ο Άγιος Σώζων και ο Άγιος Αθανάσιος του 12ου αιώνα με τοιχογραφίες από τον 12ο και 14ο αιώνα αντίστοιχα, ο Άγιος Γεώργιος που βρίσκεται στον κεντρικό περίβολο του κάστρου με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα και με ένα υπέροχο και ιδιαίτερο μαρμάρινο εικονοστάσι. Ακόμη, η Αγία Παρασκευή με τοιχογραφίες του 15ου αιώνα, η Ζωοδόχος Πηγής με τοιχογραφίες του 1431 και ο ναός του Προφήτη Ηλία με τοιχογραφίες του 15ου αιώνα στο μονοπάτι προς τη νότια κορυφή του λόφου στη θέση «Πέρα Εκκλησίες», ο ναός των Θεοφανείων με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα λίγο μετά καθώς και ναός των Ταξιαρχών με τοιχογραφίες 15ου αιώνα και με μια σπάνια τοιχογραφία της Αλώσεως της Ιεριχούς. Το κάστρο πέρασε στους Ενετούς στα τέλη του 17ου αιώνα, μέχρι το 1715, οπότε καταλαμβάνεται από τους Τούρκους και εγκαταλείπεται στα τέλη του 18ου αιώνα.
Ένα ακόμη στοιχείο που κάνει το Γεράκι να ξεχωρίζει είναι η υφαντική του τέχνη. Τα κιλίμια του τον 19ο αιώνα ήταν διάσημα εντός και εκτός Ελλάδας και είχαν βραβευθεί σε εκθέσεις της Βιέννης το 1873 και του Ζαππείου το 1890. Για την ύφανσή τους χρησιμοποιείται κυρίως ο όρθιος αργαλειός αλλά και ο οριζόντιος. Πλέον, η παράδοση συνεχίζεται μέσα από τις δράσεις της Δομής Υφαντικής η οποία φέτος από το τέλος Δεκεμβρίου ξεκινά διετή Υφαντική Σχολή υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Στον χώρο της Δομής μάλιστα εκθέτουν και τα κιλίμια τους παλιά και νέα, κάποια μάλιστα ξεπερνούν τα 100 χρόνια ζωής, και εάν επιθυμείτε να τα δείτε θα κάνετε μια βόλτα μέχρι την πλατεία για να αναζητήσετε την υπεύθυνη της Δομής την κα Χρυσούλα Σταματοπούλου.
Διαβάστε ακόμα:
Λιμάνι Γέρακα: To φιόρδ της Λακωνίας
Κρεμαστή: Ένα γραφικό χωριό μέσα στα πεύκα και στα έλατα της ορεινής Λακωνίας
